• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَراغ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَراغ (به فتح فاء) از واژگان قرآن کریم به معنای دست كشيدن از كار است.
مشتقات فَراغ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
فَرَغْتَ‌ (به فتح فاء و راء) به معنای فارغ شدى؛
سَنَفْرُغُ‌ (به فتح سین و نون) به معنای فارغ می‌شويم؛
أَفْرِغْ‌ (به فتح الف و سکون فاء) به معنای صبر؛
فارِغاً (به کسر راء) به معنای تهى گشت است.


فَراغ دست كشيدن از كار است.
«الْفَرَاغُ‌: خلاف الشّغل.»
طبرسی‌ فرموده: اصل آن به معنى خالى بودن است‌.
اِفْراغ ريختن شى‌ء روان است به منظور خالى كردن محل از آن.


به مواردی از فَراغ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - فَرَغْتَ‌ (آیه ۷ سوره شرح)

(فَإِذا فَرَغْتَ‌ فَانْصَبْ‌)
«چون از كار فارغ شدى تلاش كن و باز زحمت بكش.»



۲.۲ - سَنَفْرُغُ‌ (آیه ۳۱ سوره رحمن)

(سَنَفْرُغُ‌ لَكُمْ أَيُّهَ الثَّقَلانِ‌)
«به زودى فارغ می‌شويم براى رسيدن به كار شما، اى دو موجود وزين.»
ظهور آیه در آن است كه خدا روز قیامت كارهاى ديگر را كنار گذاشته و فقط به كار و حساب جنّ و انس خواهد پرداخت و شايد مراد از آن مداقّه در حساب باشد.
در مصباح و اقرب آمده: فرغ چون با «لام» و «الى» متعدّی باشد به معنى قصد آيد.


۲.۳ - أَفْرِغْ‌ (آیه ۱۲۶ سوره اعراف)

(رَبَّنا أَفْرِغْ‌ عَلَيْنا صَبْراً وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِينَ‌)
«پروردگارا بر ما صبر فرو ريز و ما را مسلمان بميران.»
در المیزان فرموده: مؤمنان نفوس خود را به ظرف و صبر را به آب و اعطاء خدا را به ريختن آب تشبيه كرده‌اند.


۲.۴ - فارِغاً (آیه ۱۰ سوره قصص)

(وَ أَصْبَحَ فُؤادُ أُمِّ مُوسى‌ فارِغاً إِنْ كادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْ لا أَنْ رَبَطْنا عَلى‌ قَلْبِها)
(سرانجام قلب مادر موسی از همه چيز جز ياد فرزندش تهى گشت و اگر دل او را به وسيله ایمان و امید محكم نكرده بوديم، نزديک بود مطلب را فاش كند.)




۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۶۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۲.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۱۵.    
۴. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۴۹۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۱۸.    
۶. شرح/سوره۹۴، آیه۷.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۳۴.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۱۶.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۶۱.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۷۲.    
۱۱. رحمن/سوره۵۵، آیه۳۱.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۷۷.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۰۶.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۹۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۱۰.    
۱۶. فیومی، احمد بن محمد، مصباح المنیر، ص۴۷۰.    
۱۷. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۵۳.    
۱۸. اعراف/سوره۷، آیه۱۲۶.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۷۷.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۲۱۸.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۲۱۴.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۱۵.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۲۲۷.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۲۱۸.    
۲۵. قصص/سوره۲۸، آیه۱۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۸۶.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۳.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۲.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۶۴.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۷۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فراغ»، ج۵، ص۱۶۵-۱۶۶.    






جعبه ابزار