• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَرْغ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَرْغ (به فتح فاء و سکون راء) و فَراغ (به فتح فاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای دست كشيدن از كار است. مواردى از این واژه و مشتقات آن در «نهج البلاغه» آمده است.



فَرْغ و فَراغ : به معنای دست كشيدن از كار است. «الفراغ خلاف الشغل»
اِفْراغ (به کسر الف): ريختن شى‌ء روان است براى خالى گذاشتن.


حضرت در جواب طلحه و زبیر كه چرا در كارها با آنها مشورت نمى‌كند فرمود: «فَإِنَّ ذلِكَ أَمْرٌ لَمْ أَحْكُمْ أَنَا فِيهِ بِرَأْيِي، ... بَلْ وَجَدْتُ أَنَا وَ أَنْتُما مَا جَاءَ بِهِ رَسُولُ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) قَدْ فُرِغَ مِنْهُ، فَلَمْ أَحْتَجْ إِلَيْكُمَا فِيَما قَدْ فَرَغَ اللهُ مِنْ قَسْمِهِ» يعنى «پس در آنچه كه خداوند از تقسيم بندى آن فراغت يافته و حكم آن را تمام كرده نيازى به رأى شما نيست.» (شرح‌های خطبه: )
در خطبه ای دیگر درباره سرنوشت خويش فرموده اند: «وَ لكِنْ أَخَافُ أَنْ تَكْفُرُوا فيَّ بِرَسُولِ اللهِ (صلى‌الله‌عليه‌وآله) أَلاَ وَ إِنِّي مُفْضِيهِ إلَى الْخَاصَّةِ مِمَّنْ يُؤْمَنُ ذلِكَ مِنْهُ ... وَ قَدْ عَهِدَ إِلَيَّ بِذلِكَ كُلِّهِ ... وَ مَا أَبْقَى شَيْئاً يَمُرُّ عَلَى رَأْسِي ألاَّ أَفْرَغَهُ فِي أُذُنَيَّ وَ أَفْضَى بِهِ إِلَيَّ» يعنى «آن حضرت همه سرگذشتها را در گوش من ريخت و گفت و به من رسانيد. من هم به اهلش خواهم گفت.» (شرح‌های خطبه: )
در خطبه ای در مورد وظایف رییس حکومت چنین میفرمایند: «الْجَفِيرِ الْفَارِغِ» يعنى «تیردان خالى» (شرح‌های خطبه: )


از این ماده چند مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۱۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۳۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۱۵.    
۴. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۴۹۳.    
۵. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۱۵.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۱۲، خطبه۲۰۵.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۲۱۱، خطبه۲۰۰.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۲۲، خطبه۲۰۵.    
۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۰۳، خطبه۲۰۵.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۱۵.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲۰.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۸۷.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۶۸.    
۱۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۰.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۸۷، خطبه۱۷۵.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۰۹، خطبه۱۷۰.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۵۰، خطبه۱۷۵.    
۱۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۵، خطبه۱۷۵.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۵.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۸.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۳۷.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۸۲.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۷۲، خطبه۱۱۸.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۲۳۱، خطبه۱۱۷.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۵، خطبه۱۱۹.    
۲۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۱، خطبه۱۱۹.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۰.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۱.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۱۸۶.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۰۶.    
۳۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۸۶.    
۳۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۱۹، نامه۵۳.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۴۴، خطبه۱۶۰.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فرغ »، ج۲، ص۸۱۴.    






جعبه ابزار