فَرَغْتَ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَرَغْتَ:(فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ) «فَرَغْتَ» فَراغ (به فتح فاء) به معنای دست كشيدن از كار است.
از «فراغ» به معنى «آسودگى» و نيز به معنى «ريختن» و به قول قاموس، هنگامى كه با «لام» و «الى» متعدى شود به معنى «قصد كردن» مى‌آيد. منظور از
آیه مورد بحث خطاب به
پیامبر كه مى‌فرمايد:
(فَإِذٰا فَرَغْتَ فَانْصَبْ)، اشاره به اين است كه هرگز بيكار نمان، تلاش و كوشش را كنار مگذار، پيوسته مشغول مجاهده باش و پايان مهمى را آغاز مهمّ ديگر قرار ده. اين آيه مفهوم گسترده‌اى دارد كه فراغت از هر مهمّى، و پرداختن به مهم ديگر را شامل مى‌شود و جهت‌گيرى تمام تلاش‌ها را به‌سوى
پروردگار توصيه مى‌كند.
به موردی از کاربرد «فَرَغْتَ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ) «و تو را گمشده يافت و
هدایت كرد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ وَ إِلى رَبِّكَ فَارْغَبْ) اين آيه خطاب به رسول خدا است، و مطلبش به خاطر اين‌كه حرف فاء در آغازش آمده نتيجه‌گيرى از بيان آيات قبل است، كه سخن از تحميل
رسالت و
دعوت بر آن جناب داشت، و منت‌هاى خدا را بر او كه
شرح صدرش داده،
وزر را از او برداشت، و نامش را بلند آوازه كرد، بر مى‌شمرد، و در آخر، همه اين‌ها را از باب
یسر بعد از
عسر دانست. و بنا بر اين، معنايش اين مى‌شود حال كه معلوم شد هر عسرى كه
تصور شود بعدش يسر مى‌آيد، و زمام عسر و يسر تنها به
دست خدا است و لاغير، پس هر گاه از انجام آن‌چه بر تو
واجب شده فارغ شدى
نفس خود را در راه خدا يعنى
عبادت و
دعا خسته كن، و در آن رغبت نشان بده، تا خدا بر تو
منت نهاده راحتى كه دنبال اين تعب است و يسرى كه دنبال اين عسر است، به تو روزى فرمايد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فرغت»، ج۳، ص ۴۴۳.
