• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرق - به فتح فاء (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَرْق (به فتح فاء و سکون راء) از واژگان قرآن کریم به معنای جدا كردن است.
مشتقات فَرْق که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
يُفْرَقُ (به ضم یاء و سکون فاء) به معنای جدا و منفصل می‌شود؛
فَرَقْنا (به فتح فاء و راء) به معنای شكافتيم؛
فِرْقٍ (به کسر فاء و سکون راء) به معنای بشكافت؛
فَافْرُقْ (به فتح فاء و ضم راء) به معنای جدایى بيفكن؛
فَرَقْناهُ (به فتح فاء و راء) به معنای جدا كرديم؛
يَفْرَقُونَ‌ (به فتح یاء و سکون فاء) به معنای منافقان؛
فَرَّقُوا (به فتح فاء و راء) به معنای تفرقه؛
يُفَرِّقُونَ‌ (به ضم یاء و فتح فاء) به معنای اختلاف ايجاد می‌كردند؛
يُفَرِّقُوا (به ضم یاء و فتح فاء) به معنای فرق نگذاشته‌اند؛
تَفَرَّقُوا (به فتح تاء و فاء) به معنای پراكنده شدند؛
الْفُرْقانَ (به ضم فاء و سکون راء) به معنای وسيله تشخيص حق از باطل؛
فِرْقَةٍ (به کسر فاء و سکون راء) به معنای گروه؛
فِراقُ (به کسر فاء) به معنای جدایى‌انداز است؛
فُرْقاناً (به ضم فاء و سکون راء) به معنای وسيله تشخيص حق از باطل؛
فَرْقاً (به فتح فاء و سکون راء) به معنای جدا مى‌كنند؛
فَرِيقٌ (به کسر فاء) به معنای گروهى است.

فهرست مندرجات

۱ - معنای فَرْق
۲ - کاربردها
       ۲.۱ - يُفْرَقُ (آیه ۴ سوره دخان)
       ۲.۲ - فَرَقْنا (آیه ۵۰ سوره بقره)
       ۲.۳ - فِرْقٍ (آیه ۶۳ سوره شعراء)
       ۲.۴ - فَافْرُقْ (آیه ۲۵ سوره مائده)
       ۲.۵ - فَرَقْناهُ (آیه ۱۰۶ سوره اسراء)
       ۲.۶ - يَفْرَقُونَ‌ (آیه ۵۶ سوره توبه)
       ۲.۷ - فَرَّقُوا (آیه ۱۵۹ سوره انعام)
       ۲.۸ - يُفَرِّقُونَ‌ (آیه ۱۰۲ سوره بقره)
       ۲.۹ - يُفَرِّقُوا (آیه ۱۵۰ سوره نساء)
       ۲.۱۰ - يُفَرِّقُوا (آیه ۱۵۲ سوره نساء)
       ۲.۱۱ - تَفَرَّقُوا (آیه ۱۰۵ سوره آل عمران)
       ۲.۱۲ - فِرْقٍ (آیه ۶۳ سوره شعراء)
       ۲.۱۳ - فَرِيقٌ (آیه ۷ سوره شورى)
       ۲.۱۴ - فِرْقَةٍ (آیه ۱۲۲ سوره توبه)
       ۲.۱۵ - فِراقُ (آیه ۷۸ سوره كهف)
       ۲.۱۶ - الْفُرْقانَ (آیه ۱ سوره فرقان)
       ۲.۱۷ - الْفُرْقانَ (آیه ۵۳ سوره بقره)
       ۲.۱۸ - الْفُرْقانِ (آیه ۱۸۵ سوره بقره)
       ۲.۱۹ - الْفُرْقانَ (آیه ۱ سوره فرقان)
       ۲.۲۰ - الْفُرْقانَ (آیه ۴۸ سوره انبياء)
       ۲.۲۱ - الْفُرْقانَ (آیه ۳ سوره آل عمران)
       ۲.۲۲ - الْفُرْقانِ (آیه ۴۱ سوره انفال)
       ۲.۲۳ - فُرْقاناً (آیه ۲۹ سوره انفال)
       ۲.۲۴ - فَرْقاً (آیه ۴ سوره مرسلات)
۳ - پانویس
۴ - منبع


فَرْق به معنای جدا كردن است.
راغب گويد فرق قريب به فَلَق است ليكن فلق، به اعتبار شكافته شدن و فرق، به اعتبار انفصال و جدایى گفته می‌شود.
فَرَق (بر وزن فَرَس) به معناى خوف است و فعل آن از باب عَلِمَ يَعْلَمُ آيد.
تَفْريق به معنای پراكنده كردن و جدائى افكندن است.
تَفَرُّق به معنای پراكنده شدن و جدا گرديدن است.
فِرْق (بر وزن جِسْر) به معنای تكّه و قطعه جدا شده‌ است.
فَريق به معنای گروه جدا شده از ديگران است. همچنين است فِرْقَة.
فَراق به معنای جدایى‌ است.
فُرْقان به معنای در اصل مصدر است به معنى فرق گذاشتن، سپس در معنى فارق به كار رفته است.
فارِقات به معنای جداکننده است.


به مواردی از فَرْق که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - يُفْرَقُ (آیه ۴ سوره دخان)

(فِيها يُفْرَقُ كُلُّ أَمْرٍ حَكِيمٍ‌)
«در آن شب هر كار با حکمت از هم جدا و منفصل می‌شود.»


۲.۲ - فَرَقْنا (آیه ۵۰ سوره بقره)

(وَ إِذْ فَرَقْنا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنْجَيْناكُمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ‌)
(و ياد كنيد هنگامى كه دريا را برايتان شكافتيم و شما را نجات داديم و فرعونيان را غرق ساختيم.)


۲.۳ - فِرْقٍ (آیه ۶۳ سوره شعراء)

مراد از فرق در آیه شكافتن دريا و باز شدن راه در آن است چنان كه در آيه ديگر آمده‌:
(فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُ‌ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ‌)
«دريا بشكافت و هر قسمت چون كوه بزرگى گرديد.»


۲.۴ - فَافْرُقْ (آیه ۲۵ سوره مائده)

(فَافْرُقْ بَيْنَنا وَ بَيْنَ الْقَوْمِ الْفاسِقِينَ‌)
«خدايا من جز به خود و برادرم قدرت ندارم، ميان ما و قوم فاسق جدائى بيفكن.»
اين كلمه دعاى موسی (علیه‌السّلام) است آن‌گاه كه بنی‌اسرائیل از دخول به ارض مقدسه امتناع كردند و گفتند: تو و پروردگارت برويد و بجنگيد، ما در اينجا نشسته‌ايم. موسى گفت: «خدايا من جز به خود و برادرم قدرت ندارم، ميان ما و قوم فاسق جدائى بيفكن»؛ به قول طبرسی: بر ما جزا ده آنچه مستحقّيم و بر آن‌ها جزا ده آنچه مستحق‌اند.


۲.۵ - فَرَقْناهُ (آیه ۱۰۶ سوره اسراء)

(وَ قُرْآناً فَرَقْناهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلى‌ مُكْثٍ وَ نَزَّلْناهُ تَنْزِيلًا)
«نزول آیات قرآن را از حيث زمان از هم جدا كرديم تا با تأنّى آن را بر مردم بخوانى.»
ظاهرا مراد از (فَرَقْناهُ) نزول تدریجی قرآن است، يعنى: «نزول آیات قرآن را از حيث زمان از هم جدا كرديم تا با تأنّى آن را بر مردم بخوانى.» ظاهرا مراد از (نَزَّلْناهُ‌) نيز نزول تدريجى قرآن است.


۲.۶ - يَفْرَقُونَ‌ (آیه ۵۶ سوره توبه)

(وَ يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ إِنَّهُمْ لَمِنْكُمْ وَ ما هُمْ مِنْكُمْ وَ لكِنَّهُمْ قَوْمٌ‌ يَفْرَقُونَ‌)
«منافقان قسم می‌خورند كه از شما اند، از شما نيستند ليكن می‌ترسند (كه اگر اظهار ایمان نكنند كشته يا اسير گردند).»
راغب گويد آن تفرّق و تشويش قلب است از خوف.
طبرسى فرموده اصل آن از مفارقت اموال است حين الخوف.


۲.۷ - فَرَّقُوا (آیه ۱۵۹ سوره انعام)

در قرآن مجيد در اختلاف دينى و غيره به كار رفته است، مثل:
(فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً)
(كسانى كه در آيين خود تفرقه ايجاد كردند و به دسته‌هاى گوناگون و مذاهب مختلف تقسيم شدند.)


۲.۸ - يُفَرِّقُونَ‌ (آیه ۱۰۲ سوره بقره)

(فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُما ما يُفَرِّقُونَ‌ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَ زَوْجِهِ ...)
«از هاروت و ماروت چيزی را می‌آموختند كه با آن ميان مرد و زنش اختلاف ايجاد می‌كردند.»


۲.۹ - يُفَرِّقُوا (آیه ۱۵۰ سوره نساء)

(إِنَّ الَّذِينَ يَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ يُرِيدُونَ أَنْ‌ يُفَرِّقُوا بَيْنَ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ يَقُولُونَ نُؤْمِنُ بِبَعْضٍ وَ نَكْفُرُ بِبَعْضٍ وَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَّخِذُوا بَيْنَ ذلِكَ سَبِيلًا • أُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ حَقًّا ...)
(كسانى كه به خدا و پیامبران او كفر مى‌ورزند و مى‌خواهند ميان خدا و پيامبرانش جدايى بيفكنند و مى‌گويند: «به بعضى ايمان مى‌آوريم و بعضى را انكار مى‌كنيم» و مى‌خواهند در ميان اين دو، راهى براى خود انتخاب كنند؛ آن‌ها کافران حقيقى‌اند.)
فرق ميان خدا و رسل آن است كه به خدا و به بعضى از رسل ايمان آورند و بعض از رسل را تكذيب كنند، مثل یهود كه به خدا و موسى ايمان آوردند و به عیسی و محمد كافر شدند و مثل‌ نصاری كه به خدا و موسى و عيسى ايمان آوردند و به محمد (صلوات‌الله‌وسلامه‌عليهم‌اجمعين) كافر شدند.
جمله‌ (وَ يَقُولُونَ ...) بيان تفريق بين خدا و رسل است، خداوند اين چنين كسان را کافر حقيقى خوانده كه‌: (أُولئِكَ هُمُ الْكافِرُونَ حَقًّا)
(آن‌ها كافران حقيقى‌اند.)


۲.۱۰ - يُفَرِّقُوا (آیه ۱۵۲ سوره نساء)

و در آيه بعدى ايمان واقعى را چنين بيان فرموده:
(وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ لَمْ‌ يُفَرِّقُوا بَيْنَ أَحَدٍ مِنْهُمْ ....)
(ولى كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آورده و ميان هيچ يک از آن‌ها فرق نگذاشته‌اند...)


۲.۱۱ - تَفَرَّقُوا (آیه ۱۰۵ سوره آل عمران)

(وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ‌ تَفَرَّقُوا وَ اخْتَلَفُوا ...)
(و مانند كسانى نباشيد كه پس از آن كه نشانه‌هاى روشن پروردگار به آنان رسيد، پراكنده شدند و اختلاف كردند.)


۲.۳ - فِرْقٍ (آیه ۶۳ سوره شعراء)

(فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُ‌ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ‌)
«دریا بشكافت و هر قطعه‌اش همچون كوه بزرگى گرديد.»


۲.۱۳ - فَرِيقٌ (آیه ۷ سوره شورى)

(فَرِيقٌ فِي الْجَنَّةِ وَ فَرِيقٌ فِي السَّعِيرِ)
(در آن روز گروهى در بهشتند و گروهى در آتش سوزان!)


۲.۱۴ - فِرْقَةٍ (آیه ۱۲۲ سوره توبه)

(فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِ‌ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ ...)
«چرا از هر گروه دسته‌اى براى تفقّه در دین كوچ نمی‌كنند.»



۲.۱۵ - فِراقُ (آیه ۷۸ سوره كهف)

(قالَ هذا فِراقُ بَيْنِي وَ بَيْنِكَ ...)
«اين سخن ميان من و تو جدایى‌انداز است.»
مجمع «هذا» را اشاره به آخرين كلام موسى با آن عالم دانسته و «فراق» را به معنى مفرّق فرموده است، يعنى: «اين سخن ميان من و تو جدائى انداز است.» شايد «هذا» اشاره به وقت باشد، يعنى: «اين وقت مفارقت ميان من و تو است.»
راغب گفته فَراق و مفارقت اكثر با ابدان است.
طبرسى فرموده: هر فرق گذارنده فرقان ناميده شود و قرآن را از آن فرقان گوئيم كه فارق ميان حق و باطل است.
ولى در قاموس و اقرب قيد حق و باطل را اضافه كرده و گفته‌اند: فرقان هر آن چيزى است كه با آن ميان حق و باطل فرق گذاشته شود.
در مفردات گفته: فرقان از فرق ابلغ است، كه فرقان در فرق بين حق و باطل به كار رود ... و آن بنابر قولى اسم است نه مصدر ولى فرق در آن و غير آن استعمال می‌شود.


۲.۱۶ - الْفُرْقانَ (آیه ۱ سوره فرقان)

(تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ‌ الْفُرْقانَ عَلى‌ عَبْدِهِ لِيَكُونَ لِلْعالَمِينَ نَذِيراً)
(زوال‌ناپذير و پر برکت است كسى كه قرآن را بر بنده‌اش نازل كرد تا بيم‌دهنده جهانيان باشد.)
على هذا قرآن را از آن فرقان گوئيم كه فارق ميان حق و باطل است.


۲.۱۷ - الْفُرْقانَ (آیه ۵۳ سوره بقره)

(وَ إِذْ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ الْفُرْقانَ لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ‌)
(و نيز به ياد آوريد هنگامى را كه به موسى، كتاب و وسيله تشخيص حق از باطل داديم؛ شايد هدایت شويد.)
ظاهرا (وَ الْفُرْقانَ) عطف تفسير از كتاب است و در اين آيه به تورات، فرقان اطلاق شده است.


۲.۱۸ - الْفُرْقانِ (آیه ۱۸۵ سوره بقره)

(... أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَيِّناتٍ مِنَ الْهُدى‌ وَ الْفُرْقانِ)
(ماهى كه قرآن، به عنوان راهنماى مردم و نشانه‌هاى هدايت و جدا كننده حق از باطل، در آن نازل شده است.)
در مجمع ذيل این آيه فرموده: از ابی‌عبدالله (علیه‌السّلام) مروى است كه فرمود: «الْقُرْآنُ جُمْلَةُ الْكِتَابِ وَ الْفُرْقَانُ الْمُحْكَمُ الْوَاجِبُ الْعَمَلِ بِهِ»
«قرآن همه كتاب است و فرقان قسمت محكم و واجب العمل از آن‌.»
اين روایت در المیزان از کافی نقل شده
نيز از اختصاص مفید نقل كرده كه ... رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) در جواب عبدالله بن سلام كه گفت: چرا پروردگارت آن‌را فرقان ناميده؟ فرموده: چون آيات و سوره‌هايش متفرّق و در غير الواح نازل شده و غير آن كه صحف، تورات، انجیل و زبور باشد همه يک‌دفعه در الواح و اوراق نازل گرديده‌اند؛ گفت: صَدَقتَ يا محمد. بايد در سند اين روايت و تطبيق آن با آيه دقت كرد.


۲.۱۶ - الْفُرْقانَ (آیه ۱ سوره فرقان)

(تَبارَكَ الَّذِي نَزَّلَ‌ الْفُرْقانَ)
(زوال‌ناپذير و پر برکت است كسى كه قرآن را بر بنده‌اش نازل كرد تا بيم‌دهنده جهانيان باشد.)
بنابر این آيه‌ فرقان وصف همه قرآن است.


۲.۲۰ - الْفُرْقانَ (آیه ۴۸ سوره انبياء)

(وَ لَقَدْ آتَيْنا مُوسى‌ وَ هارُونَ‌ الْفُرْقانَ وَ ضِياءً)
(ما به موسى و هارون، وسيله جدا كردن حق از باطل و نور دادیم.)
كه فرقان وصف همه تورات آمده، در اين آيه نيز (وَ الْفُرْقانِ) وصف همه قرآن است چنان كه‌ (مِنَ الْهُدى‌) وصف همه آن می‌باشد و بنابر روايت منقوله از امام صادق (علیه‌السّلام) می‌شود گفت كه‌ (مِنَ الْهُدى‌) وصف همه آن ولى فرقان وصف محکمات واجب العمل است.


۲.۲۱ - الْفُرْقانَ (آیه ۳ سوره آل عمران)

(نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتابَ‌ ... وَ أَنْزَلَ التَّوْراةَ وَ الْإِنْجِيلَ - مِنْ قَبْلُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ أَنْزَلَ‌ الْفُرْقانَ)
(و «تورات» و «انجيل» را پيش از آن، براى هدايت مردم فرستاد و همچنين قرآن، كتاب جدا كننده حق از باطل را نازل كرد.)
مراد از نزول فرقان پس از ذكر انزال قرآن، تورات و انجيل چيست؟
به قولى مراد از آن قرآن است ولى چون فرقان مطلق فارق بين حق و باطل است و وصف تورات نيز آمده بهتر است آن را عام بعد از خاصّ بگيريم، يعنى: «خدا قرآن و تورات و انجيل را نازل كرد و فارق بين الحق و الباطل نازل فرمود» و وصف فرقان جامع همه كتاب‌هاست.
در آيه ديگر به جاى فرقان، میزان آمده است‌: (لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلَنا بِالْبَيِّناتِ وَ أَنْزَلْنا مَعَهُمُ الْكِتابَ وَ الْمِيزانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ...)
(ما پيامبران خود را با دلايل روشن فرستاديم و با آن‌ها كتاب آسمانى و ميزان شناسايىِ حق از باطل و قوانين عادلانه نازل كرديم تا مردم قيام به‌ عدالت كنند.)
المنار فرقان را در آيه به معنى عقل گرفته و گويد: انزال آن مثل انزال حديد است.


۲.۲۲ - الْفُرْقانِ (آیه ۴۱ سوره انفال)

(وَ أَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ .... وَ ما أَنْزَلْنا عَلى‌ عَبْدِنا يَوْمَ‌ الْفُرْقانِ يَوْمَ الْتَقَى الْجَمْعانِ ...)
(و آن‌چه بر بنده خود در روز جدايى حق از باطل، روز درگيرى دو گروه باايمان و بى‌ايمان در جنگ بدر نازل كرديم.)
مراد از (يَوْمَ الْفُرْقانِ) روز جنگ «بدر» است كه ميان مسلمين و مشركين با پيروزى اهل اسلام و غلبه اهل شرک فرق گذاشت.


۲.۲۳ - فُرْقاناً (آیه ۲۹ سوره انفال)

(يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَتَّقُوا اللَّهَ يَجْعَلْ لَكُمْ‌ فُرْقاناً ...)
(اى كسانى كه ایمان آورده‌ايد! اگر از مخالفت فرمان خدا بپرهيزيد، براى شما نورانيت درون و وسيله تشخيص حق از باطل قرار مى‌دهد.)
فرقان را در آيه فتح، نصر، هداية، نور، آرامش دل و غيره گفته‌اند. فرقان هر چه باشد نتيجه تقوی و حاصل از تقوى است، می‌شود گفت: مراد از فرقان اعتقاد جازم و ايمان واقعى است كه می‌شود با آن ميان هر حق را از ناحق فرق گذاشت و امور را از هم تميز داد؛ در اين صورت آيه در صدد بيان آن است كه ايمان از نتايج عمل است و از عمل توليد می‌شود.


۲.۲۴ - فَرْقاً (آیه ۴ سوره مرسلات)

(وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً ... فَالْفارِقاتِ‌ فَرْقاً)
(سوگند به فرشتگانى كه پى در پى فرستاده مى‌شوند... و آن‌ها كه جدا مى‌كنند.)




۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۶۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۲.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۲۲۴.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۲.    
۵. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، ج۴، ص۴۹۴.    
۶. دخان/سوره۴۴، آیه۴.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۹۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۳۰.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۸۹.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۹۳.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۵۰.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ص۲۸۶.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ص۱۸۸.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۱۶۸.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۲۲۸.    
۱۷. شعراء/سوره۲۶، آیه۶۳.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۸۷.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۷۷.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۵.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۰۰.    
۲۲. مائده/سوره۵، آیه۲۵.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۴۷۶.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۲۹۳.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۲۷۸.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۸۰.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۸۱.    
۲۸. اسراء/سوره۱۷، آیه۱۰۶.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۳۰۵.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۲۲۰.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۲۲۷.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۶۸۷.    
۳۳. توبه/سوره۹، آیه۵۶.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۱۵.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۰۹.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۲۴.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۱.    
۳۸. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۴.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۶۱.    
۴۰. انعام/سوره۶، آیه۱۵۹.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۵۰.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۳۷.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۸۹.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۳۰.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۰۰.    
۴۶. بقره/سوره۲، آیه۱۰۲.    
۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ص۳۵۲.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ص۲۳۴.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۲۹۲.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۳۴۰.    
۵۱. نساء/سوره۴، آیه۱۵۰-۱۵۱.    
۵۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۲.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۰۶.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۲۶.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۲۱.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۰۳.    
۵۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۰۶.    
۵۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۲۵.    
۵۹. نساء/سوره۴، آیه۱۵۱.    
۶۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۲.    
۶۱. نساء/سوره۴، آیه۱۵۲.    
۶۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۲.    
۶۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۰۷.    
۶۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۲۶.    
۶۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۲۲.    
۶۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،، ج۳، ص۲۰۳.    
۶۷. آل عمران/سوره۳، آیه۱۰۵.    
۶۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۶۳.    
۶۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۵۷۶.    
۷۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۳۷۲.    
۷۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۴، ص۱۹۴.    
۷۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۸۰۷.    
۷۳. شعراء/سوره۲۶، آیه۶۳.    
۷۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۸۷.    
۷۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۷۷.    
۷۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۵.    
۷۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۰۰.    
۷۸. شوری/سوره۴۲، آیه۷.    
۷۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸۳.    
۸۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۲۲.    
۸۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۱۹.    
۸۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۹۸.    
۸۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۴.    
۸۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۸۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۴۹.    
۸۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۴۰۳.    
۸۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۴۰.    
۸۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۲۶.    
۸۹. کهف/سوره۱۸، آیه۷۸.    
۹۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۸۱.    
۹۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۴۷.    
۹۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۱۲.    
۹۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۵۲.    
۹۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۵۲.    
۹۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۵۲.    
۹۶. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۳.    
۹۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۲.    
۹۸. فیروزآبادی، قاموس المحیط، ج۳، ص۲۷۵.    
۹۹. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۵۵.    
۱۰۰. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۳۳.    
۱۰۱. فرقان/سوره۲۵، آیه۱.    
۱۰۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۹.    
۱۰۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۳۸.    
۱۰۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۷۳.    
۱۰۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۸۲.    
۱۰۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۲.    
۱۰۷. بقره/سوره۲، آیه۵۳.    
۱۰۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۸.    
۱۰۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۱۷۶.    
۱۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۲۳۵.    
۱۱۱. بقره/سوره۲، آیه۱۸۵.    
۱۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸.    
۱۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۳۰.    
۱۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۳.    
۱۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۰۹.    
۱۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۴۹۷.    
۱۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۴۹۷.    
۱۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۴۵.    
۱۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۷۸.    
۱۲۰. کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۲، ص۶۳۰.    
۱۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۴۵.    
۱۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۷۸.    
۱۲۳. شیخ مفید، محمد بن نعمان، الاختصاص، ص۴۴.    
۱۲۴. فرقان/سوره۲۵، آیه۱.    
۱۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۵۹.    
۱۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۳۸.    
۱۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۷۳.    
۱۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۸۲.    
۱۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۲.    
۱۳۰. انبیاء/سوره۲۱، آیه۴۸.    
۱۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۲۶.    
۱۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۴۱۷.    
۱۳۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۹۶.    
۱۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۳۱.    
۱۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۸۱.    
۱۳۶. آل عمران/سوره۳، آیه۳.    
۱۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۰.    
۱۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۱۱.    
۱۳۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۹.    
۱۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۲۷.    
۱۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۶۹۶.    
۱۴۲. حدید/سوره۵۷، آیه۲۵.    
۱۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۱.    
۱۴۴. رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، ج۳، ص۱۳۳.    
۱۴۵. انفال/سوره۸، آیه۴۱.    
۱۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۲.    
۱۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۱۱۹.    
۱۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۹۰.    
۱۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۲۲.    
۱۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۳۶.    
۱۵۱. انفال/سوره۸، آیه۲۹.    
۱۵۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۰.    
۱۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۷۰.    
۱۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۶.    
۱۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۰۱.    
۱۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۲۵.    
۱۵۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۷۰.    
۱۵۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۵۶.    
۱۵۹. مرسلات/سوره۷۷، آیه۴.    
۱۶۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۸۰.    
۱۶۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۳۶.    
۱۶۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۴۶.    
۱۶۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۱۹۸.    
۱۶۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۲۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فرق»، ج۵، ص۱۶۶-۱۷۰.    






جعبه ابزار