غَلَبَه (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
غَلَبه (به فتح غین و لام) و
غَلْب (به فتح غین) از
واژگان قرآن کریم به معنای پيروزى و مقهور كردن حريف است.
غَلْب و
غَلَبه به معنای پيروزى و مقهور كردن حريف است.
به مواردی از
غَلَبه که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(كَمْ مِنْ فِئَةٍ قَلِيلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً كَثِيرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ ...) «اى بسا گروه كم كه به
اذن و يارى
خدا بر گروه كثير پيروز شدند.»
(وَ اللَّهُ غالِبٌ عَلى أَمْرِهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ) «خدا بر كار خود پيروز است و در كار خود عاجز نيست، ليكن بيشتر مردم نمی‌دانند.»
(غُلِبَتِ الرُّومُ - فِي أَدْنَى الْأَرْضِ) (روميان شكست خوردند - و اين شكست در سرزمين نزديكى رخ داد.)
(إِنَّ الَّذِينَ يُحَادُّونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ أُولئِكَ فِي الْأَذَلِّينَ - كَتَبَ اللَّهُ لَأَغْلِبَنَ أَنَا وَ رُسُلِي إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ) معنى
آیه چنين است: «آنان‌كه با خدا و رسول دشمنى می‌ورزند، در رديف ذليل‌ترين اشخاص‌اند، خدا حكم و حتمى كرده كه من و پيامبرانم حتما بر دشمنان پيروز خواهيم بود كه خدا نيرومند و تواناست.»
ظاهرا اذلّ بودن براى آن است كه با خدا و رسولش دشمنى كرده‌اند، چون خدا بسيار
عزیز و
قوی است. لذا دشمن اذلّ خواهد بود، نه ذليل.
مفعول (لَأَغْلِبَنَّ) را بايد از
(يُحَادُّونَ) به‌دست آورد، يعنى: «لأغلبنّ على المحادّين».
به نظرم مراد از غلبه، بقاء
دین خدا و كوبيده شدن دشمنان
حق است، يعنى: آنان‌كه در هر عصر با
پیامبران مخالفت كرده و خواسته‌اند جلو حق را بگيرند، سرنوشتشان كوبيده شدن و از بين رفتن است، ولى دين باقى خواهد ماند.
احتمال ديگر آن است كه: مقصود مغلوب شدن كسانى باشد كه در عصر پيغمبر با او مبارزه كرده و خواسته‌اند مانع پيشرفت دين باشند، كه خدا قول داده اين‌گونه اشخاص را در زمان همان پيغمبر يا پس از رفتن او بكوبد و از بين ببرد، مثل
قوم نوح،
قوم صالح،
قوم شعیب،
بت‌پرستان مکّه و غيره.
قرآن کریم ناطق است بر اين‌كه، پس از آمدن پيامبران آنان‌كه
ایمان آوردند، نجات يافتند و آنان‌كه با پيغمبر مبارزه كرده و او را (نعوذ باللّه) دروغگو نام دادند، منكوب شده و از بين رفتند، چنان‌كه فرموده:
(وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ) (براى هر امّتى، پيامبرى است؛ هنگامى كه پيامبرشان به سوى آنان بيايد، به
عدالت در ميان آنها داورى مى‌شود؛ و ستمى به آنها نخواهد شد.)
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «غلبه»، ج۵، ص۱۱۳.
