• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

غَزْل (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: غزل (ابهام‌زدایی).


غَزْل (به فتح غین و سکون زاء) از واژگان قرآن کریم به معنای تابيدن و تابيده است.
اين لفظ تنها يک‌بار در قرآن مجید به كار رفته است.



غَزْل به معنای تابيدن و تابيده است.
به صورت مصدر و اسم هر دو آمده است.
به عبارت ديگر: آن پنبه را به صورت نخ در آوردن است.
«غَزَلَتِ‌ الْمَرْأَةُ الْقُطْنَ وَ الصُّوفَ‌ غَزْلًا: مَدَّتْهُ و فَتَلَتْهُ خِيطَاناً.»


به موردی از غَزْل که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - غَزْلَها (آیه ۹۲ سوره نحل)

(وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ‌ غَزْلَها مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكاثاً تَتَّخِذُونَ أَيْمانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ ...)
«و چون، آن زن نباشيد كه رشته خويش را از پس تابيدن پنبه و قطعه قطعه كرد.»


(أَنْكاثاً) جمع نكث به معنى قطعه‌ها است، يعنى: «نَقَضَتْ‌ غَزْلَها وَ جَعَلَتْهُ انْكاثاً» به ملاحظه آيه ما قبل‌: (وَ أَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذا عاهَدْتُمْ وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها ...)
(و هنگامى كه با خدا عهد بستيد، به عهد او وفا كنيد؛ و سوگندها را بعد از محكم ساختن نشكنيد)
آیه فوق مثلى است درباره وفای به عهد، يعنى در عهد و پيمان خويش ثابت قدم باشيد و مثل آن زن نباشيد كه می‌رشت و پنبه می‌كرد. اگر به عهد خدا وفا نكنيد، قول شما بى‌فايده و بى‌اثر خواهد بود، مثل عمل آن زن و در آن‌ صورت بى‌اعتبار خواهيد بود.
در مجمع نقل شده: آن زن سفيهى بود از قریش با كنيزانش تا نصف روز می‌رشت، آن‌گاه می‌گفت: آنچه رشته‌اند پنبه كنند و اين عادت او بود و نامش ريطه دختر عمرو بن کعب بود، و به وى سفيه مكّه گفتندى.
چنان‌كه از کلبی نقل شده و به قولى مَثَلى است كه خدا به ناقض عهد زده است.
به نظر نگارنده، مَثَل بودنش بهتر است، و اشاره به زن به‌خصوصى نيست و چون رشتن در آن روزگار كار زنان بود، لذا در مثل زن ذكر شده است. و اللّه العالم.
در تفسیر عیاشی از امام صادق (علیه‌السّلام) منقول است: «چون مسلمانان به كلمه امير المؤمنين به علی (علیه‌السّلام) سلام دادند رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) به اوّل فرمود: برخيز به على به لفظ امیر المؤمنین سلام كن. گفت: آيا دستور خدا و رسول است فرمود: آرى. سپس به دوّم فرمود: برخيز به على به امارت مؤمنين سلام كن. گفت آيا دستور از خدا و رسول‌ است؟ فرمود آرى. سپس به مقداد، ابوذر و سلمان چنين دستورى داد. اول و دوم چون از محضر آن حضرت خارج مي‌شدند می‌گفتند: نه به‌خدا هرگز به او با چنين لفظى سلام نخواهيم داد، خداوند نازل فرمود: (وَ لا تَنْقُضُوا الْأَيْمانَ بَعْدَ تَوْكِيدِها وَ قَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا)، (بقولكم أ من اللَّه و رسوله) (إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما تَفْعَلُونَ • وَ لا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ‌ غَزْلَها ...)». (به اختصار)


اين لفظ تنها يک‌بار در کلام الله مجید به كار رفته است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۹۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۰۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۵، ص۴۳۳.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۳۷.    
۵. نحل/سوره۱۶، آیه۹۲.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۸۳.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۲، ص۳۳۵.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۴، ص۴۱.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۹۰.    
۱۰. نحل/سوره۱۶، آیه۹۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ترجمه قرآن، ص۲۷۷.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۹۰.    
۱۳. ابن جزی کلبی، تفسیر ابن جزی، ج۱، ص۴۳۴.    
۱۴. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیّاشی‌، ج۲، ص۲۶۸.    
۱۵. نحل/سوره۱۶، آیه۹۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «غزل»، ج۵، ص۹۷-۹۸.    






جعبه ابزار