• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عِلِّیُّون (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عِلِّيُّون (به کسر عین و لام و تشدید یاء) از واژگان قرآن کریم به معنای كتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است.



عِلِّيُّون به معنای كتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است.
ظهور اين دو آيه در آن است كه؛
اولا علّيّون محل نوشته ابرار است
ثانياً عليّيون خودش كتابى است نوشته شده.
بايد مراد از كتاب ابرار اعمال آنها باشد و چون عمل نوعى از نوشتن است (نوشته فعلى نه خطّى) از آن به كتاب تعبير شده، از طرف ديگر اعمال پيش خدا مجسّم می‌شوند و مجسّم شده‌ها رديف هم و رويهم چيده شده علّيّون را تشكيل می‌دهند پس اعمال ابرار در عليّين است و علّيّون همان كتاب مرقوم و اعمال تجسم یافته است. در واقع مصالح ساختمان علّيّون، اعمال ابرار است نظير اين سخن در «سجن- سجّين» گذشت.
اهل لغت آن‌را جمع علّىّ (به كسر عين و تشديد لام و ياء) گفته‌اند. ولى ظاهرا مفرد مضاعف است.
در مجمع فرموده: علّيّون علوّ مضاعف (برتر چند برابر) است و براى اظهار تفخيم و عظمت شأن با واو و نون جمع بسته شده و به اولو العقل تشبيه گرديده است، علّيّون مراتب والائى است توأم با جلال.


به موردی از عِلِّيُّون که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - عِلِّيُّونَ‌ (آیه ۱۸ سوره مطففین)

(كَلَّا إِنَّ كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي‌ عِلِّيِّينَ‌- وَ ما أَدْراكَ ما عِلِّيُّونَ‌- كِتابٌ مَرْقُومٌ‌)
(چنان نيست كه آن‌ها درباره معاد مى‌پندارند بلكه نامه اعمال نيكان در «عليّين» است. و تو چه مى‌دانى «عليّين» چيست؟! نامه‌اى است رقم خورده و حكمى است قطعى.)
گویى آيه می‌گويد: اعمال نيكان در بهشت برين است و بهشت برين از اعمال نيكان تشكيل يافته است.
وصف آن‌ (كِتابٌ مَرْقُومٌ‌) مفرد آمده و ضمير آن در آيه بعدى‌ (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) مفرد به كار رفته است.



در اين‌كه مراد از علّيّون بهشت است شكى نيست ولى آيا همه بهشت علّيّون است و يا آن قسمتى از بهشت است معلوم نيست. از (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) می‌شود دانست كه آن همه بهشت نيست زيرا چنان‌كه در «ثلّ» گذشت مقرّبون قسمتى از اهل بهشت‌اند.
به نظر نگارنده مراد از عليّون بهشت اصحاب یمین است. توضيح آن‌كه در سوره واقعه اهل آخرت به سابقون و اصحاب يمين و اصحاب شمال تقسيم شده است و در «ثلّ» روشن كرديم كه بهشت مقرّبون با اصحاب يمين متفاوت است. اين تفاوت از اوائل سوره دهر و از ذيل آيات «عليّين» نيز فهميده می‌شود.
در سوره دهر آمده: ابرار از شرابى می‌خورند كه آميخته بكافور است. و کافور چشمه‌ايست كه عباد اللّه از آن ميخورند. بايد عباد اللّه همان مقرّبون باشند كه از خود چشمه می‌آشامند و ابرار اصحاب يمين‌اند كه از شراب آميخته به آن می‌خورند نه از خود آن.
در سوره مطفّفین ذيل آيات عليّين آمده كه ابرار از رحيق مختوم آميخته بتسنيم می‌خورند و تسنیم چشمه‌ايست كه مقرّبون از آن ميخورند (عَيْناً يَشْرَبُ بِهَا الْمُقَرَّبُونَ‌) پس مراد از ابرار در هر دو سوره، اصحاب يمين و مراد از «عباد» در سوره دهر و «مقرّبون» در سوره مطفّفين همان سابقون و مقرّبين‌اند؛ آن‌گاه درباره عليّون آمده‌ (كِتابَ الْأَبْرارِ لَفِي‌ عِلِّيِّينَ‌) پس می‌دانيم اين ابرار همان اصحاب يمين‌اند و (يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ‌) می‌رساند كه مقرّبون علّيّين را مى‌بينند و در آن حاضر می‌شوند، ولى بهشت مخصوص آنها نيست و شايد منظور آن است كه مقرّبون گواهى می‌دهند: عليّون مال ابرار است زيرا گواهان روز قیامت، (چنان‌كه در «شهد» گذشت) حتما از مقرّبين‌اند.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۳۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۸۳.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۳۰۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۸۳.    
۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۲۹۵.    
۶. مطففین/سوره۸۳، آیه۱۸-۲۰.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۸۸.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۳۸۶.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۳۵.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۷۵.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۹۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «علیون»، ج۵، ص۳۹.    






جعبه ابزار