• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَیْش (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَيْش (به فتح عین) از واژگان قرآن کریم به معنای زندگی است.
مشتقات عَيْش که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
عِيشَةٍ (به کسر عین) به معنای زندگی؛
مَعِيشَتَهُمْ‌ (به فتح میم و کسر عین) گاهى اسم است و به طعام و شراب و غيره كه وسيله زندگى‌اند،
مَعايِشَ‌ (به فتح میم) به معنای وسايل زندگى؛
مَعاشاً (به فتح میم) به معنای وسیله زندگی و معاش است.


عَيْش به معنای زندگى است.
راغب گفته: عيش زندگى مخصوص به حیوان است (اعم از انسان و حيوان).
عَيْش از حيات اخصّ است، كه حيات در خدا و فرشته و حيوان به كار می‌رود.
معاش و معيشت هر دو مصدراند.
جمع معيشت معايش است.
معيشت گاهى اسم است و به طعام و شراب و غيره كه وسيله زندگى‌اند گفته می‌شود.
عبارت قاموس چنين است: «الْمَعِيشَةُ الَّتِي‌ تَعِيشُ‌ بِهَا مِنَ الْمَطْعَمِ وَ الْمَشْرَبِ وَ مَا يَكُونُ بِهِ الْحَيَاةُ وَ مَا يُعَاشُ‌ بِهِ أَوْ فِيهِ.»


به مواردی عَيْش از که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - عِيشَةٍ (آیه ۲۱ سوره حاقه)

(فَهُوَ فِي‌ عِيشَةٍ راضِيَةٍ)
«او در يک زندگى پسنديده‌اى است.»

۲.۲ - عِيشَةٍ (آیه ۷ سوره قارعه)

(فَهُوَ فِي‌ عِيشَةٍ راضِيَةٍ)
«او در يک زندگى پسنديده‌اى است.»

۲.۳ - مَعِيشَةً (آیه ۱۲۴ سوره طه)

(وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرِي فَإِنَّ لَهُ‌ مَعِيشَةً ضَنْكاً)
«هر كه از ياد من اعراض كند براى اوست زندگی‌اى تنگ.»

۲.۴ - مَعِيشَتَهُمْ‌ (آیه ۳۲ سوره زخرف)

(نَحْنُ قَسَمْنا بَيْنَهُمْ‌ مَعِيشَتَهُمْ‌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا)
(ما معيشت آنها را در زندگى دنیا در ميانشان تقسيم كرديم.)
در این آيه‌ مراد وسائل زندگى و يا استعدادهاى آدميان است كه آن‌ها نيز وسائل زندگى‌اند. (رجوع شود به «سخر» ذيل آيه فوق)

۲.۵ - مَعايِشَ‌ (آیه ۱۰ سوره اعراف)

(وَ لَقَدْ مَكَّنَّاكُمْ فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ‌)
(ما تسلّط بر زمين را براى شما قرار داديم؛ و انواع وسايل زندگى را براى شما فراهم ساختيم.)

۲.۶ - مَعاشاً (آیه ۱۱ سوره نبأ)

(وَ جَعَلْنَا النَّهارَ مَعاشاً)
(و روز را وسيله‌اى براى زندگى و معاش.)
در این آيه‌ معاش را مصدر گرفته و مضاف مقدّر كرده‌اند مثل «وقت معاش» و نظير آن ولى می‌شود آن‌را اسم زمان گرفت.
يعنى: شب را لباس و زمان ستر قرار داديم كه با ظلمت خود اشياء را مى‌پوشاند و مردم را به استراحت مجبور می‌كند و روز را زمان زندگى قرار داديم كه از فضل خدا روزى بجویيد.
مثل: (وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِباساً وَ النَّوْمَ سُباتاً وَ جَعَلَ النَّهارَ نُشُوراً) در المیزان فرموده: معاش در آيه اسم زمان يا مکان است.

۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۸۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۴، ص۱۴۴.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۶.    
۵. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۲، ص۲۸۰.    
۶. حاقّه/سوره۶۹، آیه۲۱.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۶۶۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۳۹۹.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۲۷۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۲۰.    
۱۱. قارعه/سوره۱۰۱، آیه۷.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۵۹۶.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۳۴۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۲۴۷.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۸۰۸.    
۱۶. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۴.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۱۴.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۲۴.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۸۳.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۵.    
۲۱. زخرف/سوره۴۳، آیه۳۲.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۹۱.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۱۴۵.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۹۸.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۲۱۷.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۷۱.    
۲۷. اعراف/سوره۷، آیه۱۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۵۱.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۲۲.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۹.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۵۷.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۱۸.    
۳۳. نباء/سوره۷۸، آیه۱۱.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۸۲.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۶۳.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۶۳.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۲۹.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۳۹.    
۳۹. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۶۳.    
۴۰. فرقان/سوره۲۵، آیه۴۷.    
۴۱. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۲۰، ص۱۶۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عیش»، ج۵، ص۸۳.    






جعبه ابزار