• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شجر (فقه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





شجر یا درخت‌ ، به هر آنچه که از زمین بروید و دارای جسه نسبتا بزرگی بوده و از ریشه و ساقه و شاخه تشکیل شده باشد اطلاق می شود .



درخت گیاهى بزرگ، داراى ریشه، ساقه و شاخه است.


از آن به مناسبت در بابهاى طهارت، حج، جهاد، تجارت، ضمان، صلح، مساقات، ودیعه، اجاره، نکاح و احیاء موات نام برده‌اند.


کاشتن درخت، بویژه درخت میوه و بخصوص درخت خرما مستحب، و در روایات بر آن تأکید شده است.


قطع کردن درختان میوه، بویژه خرما مکروه است.


از جمله مکروهات در جهاد، قطع کردن و سوزاندن درختان دشمن، جز هنگام ضرورت است.


کندن و قطع کردن درختان حرم مکه و نیز بنابر قول منسوب به مشهور، درختان حرم مدینه جز درخت میوه، از جمله خرما و گیاه اذخر و نیز درختى که در ملک انسان روییده- حرام است و در درختان مکه کفاره نیز بنابر قول مشهور ثابت مى‌شود.




۷.۱ - حریم درخت

حریم درخت کاشته شده در زمین موات، در صورت موات بودن اطراف آن، مقدارى است که ریشه و شاخه درخت آن را پوشش داده یا زمینه سرایت و پوشش دارد؛ بنابر این، دیگرى حق احیاى این محدوده را با کاشتن درخت ندارد.




۸.۱ - سرایت درخت به ملک دیگرى

در صورت سرایت ریشه یا شاخه درخت به ملک همسایه، وى مى‌تواند آن را به سمت ملک صاحب درخت برگرداند و در صورت عدم امکان، شاخه‌ها راببُرد. در اینکه بریدن باید با اذن مالک، و با خود دارى وى، با اذن حاکم شرع باشد یا نه، و نیز در اینکه بریدن آنها بر مالک درخت واجب است یا نه، اختلاف است.




۹.۱ - مساقات بر درخت

عقد مساقات بر درختان میوه‌اى که ریشه ماندگار دارند، مانند درخت خرما و انگور صحیح است.




۱۰.۱ - مراقبت از درخت

در وجوب آبیاری و جلوگیری از نابود شدن درخت، اختلاف است. برخى، ترک‌ آبیاری را مکروه دانسته‌اند. برخى دیگر گفته‌اند: در صورتى که ترک آبیارى و تضییع درخت مصداق اسراف باشد، ترک آبیارى حرام است.


اجاره دادن درخت جهت استفاده از میوه
[۱۶] مستند العروة (الإجارة)، ص۳۷۰.
یا سایه آن
[۱۷] مستند العروة (الإجارة)، ص۳۴۵.
صحیح است.


آمیزش و تخلی زیر درخت میوه مکروه است؛ لیکن در اینکه کراهت محدود به درختى است که بار دارد یا شامل درخت میوه‌اى که فعلًا میوه ندارد نیز مى‌شود، محلّ بحث است.


زمین و آنچه متصل به آن است، مانند درخت، در صورت نجس شدن، با تابیدن خورشید به آن با شرایطى پاک مى‌شود
[۱۹] العروة الوثقى‌، ج۱ ،ص۱۲۹.
[۲۰] توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۱۱۹ مسئله ۱۹۲.



۱. وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۴۱.    
۲. وسائل الشیعة، ج۱۹، ص۳۱.    
۳. وسائل الشیعة، ج۱۹، ص۳۹-۴۰.    
۴. جواهر الکلام، ج۲۱، ص۶۶.    
۵. جواهر الکلام، ج۱۸، ص۴۱۲-۴۲۰.    
۶. جواهر الکلام، ج۲۰، ص۷۷.    
۷. جواهر الکلام، ج۲۰، ص۷۹.    
۸. جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۲۵-۴۲۶.    
۹. جواهر الکلام، ج۳۸، ص۵۲.    
۱۰. جواهر الکلام، ج۲۶، ص۲۷۷-۲۷۸.    
۱۱. جواهر الکلام، ج۲۷، ص۶۱-۶۲.    
۱۲. کشف اللثام، ج۷، ص۶۱۳.    
۱۳. مسالک الافهام، ج۸، ص۵۰۴.    
۱۴. قواعد الاحکام، ج۳، ص۱۱۸.    
۱۵. جواهر الکلام، ج۳۱،ص۳۹۸.    
۱۶. مستند العروة (الإجارة)، ص۳۷۰.
۱۷. مستند العروة (الإجارة)، ص۳۴۵.
۱۸. جواهر الکلام، ج۲،ص۶۰.    
۱۹. العروة الوثقى‌، ج۱ ،ص۱۲۹.
۲۰. توضیح المسائل مراجع، ج۱، ص۱۱۹ مسئله ۱۹۲.



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۵۹۵-۵۹۶.    


رده‌های این صفحه : احیاء موات | جهاد | ضمان | فقه | مساقات




جعبه ابزار