سوره تین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

‌سوره تین، نود و‌ پنجمین سوره قرآن کریم در ترتیبِ مصحف می‌باشد.

---

در ترتیب نزولِ مشهور، بیست وهشتمین سوره، پس از سوره بروج و پیش از سوره قریش، است.

---

دیگر ترتیب نزولهای مستند به روایات اسلامی نیز ردیفهای ۲۵ تا ۲۸ را به آن اختصاص داده‌اند.

---

بنابراین، روایاتی که از ابن عباس و قَتاده بن دِعامه مبنی بر مدنی بودن این سوره نقل شده است نمی‌تواند درست باشد.

---

این سوره هشت آیه دارد.

---

مفسران این سوره را مکی دانسته‌اند.

---

سوره تین را تمامی قرآن شناسان و مفسران و محدّثان بر مبنای سرآغاز آن نامگذاری کرده‌اند.

---

با این تفاوت که نام سوره در بیشتر کتابهای تفسیری و بیشتر مصاحف، «سوره والتین » (با حفظ واو قسم ) و در بعضی کتب تفسیر و حدیث «سوره التین » ثبت شده، زیرا کلمه تین فقط یک بار در قرآن مجید،آن هم در این سوره، آمده است.

---

سوره تین، مانند چهارده سوره دیگر قرآن کریم، با سوگندهایی متناسب با موضوع اصلی آن آغاز شده است سه آیه اول آن مشتمل بر چهار سوگند و سه آیه بعدی مشتمل بر جواب سوگندها و دو آیه پایانی سوره نتیجه مطلب است.

---

برای تین و زیتون، مفسران تأویلات گوناگونی آورده‌اند.
بعضی بر آن‌اند که خداوند به دو خوردنی که نزد عرب معروف بوده، سوگند یاد کرده است. بعضی دیگر، تین و زیتون را اشاره به دو مسجد یکی در شام و دیگری در بیت المقدس یا دو کوه تینا و زیتا در این دو منطقه دانسته‌اند.
بعضی نیز آن دو را، به قرینه «طور سینین » و «بلد امین »، اشاره به مکانهایی در شام و مرتبط با محل تولد و زندگی حضرت عیسی دانسته‌اند.

---

بیشتر مفسران طور سینین را کوه سینا (محل تکلم حضرت موسی با خداوند) و بلد امین را مکه (بیت اللّه الحرام و تنها محل امن ) دانسته‌اند.

---

موضوع اصلی سوره، بیان آفرینش انسان بر فطرت الاهی و «احسن تقویم » و تقسیم انسانها به دو گروه مومن و کافر است و هدف آن اولاً تأکید بر فطری بودن اسلام است و اینکه جایگاه مخالفان آن «اَسفَل سافِلین » خواهد بود و ثانیاً تأکید بر ضرورت رستاخیز و پاداش و کیفر است .

---

پیام معنوی سوره عنایت و توجه ویژه خداوند به انسان است که در آفرینش انسان با نهایت دقت و ظرافت تجلی کرده است.

---

بعضی از مفسران تعبیر «احسن تقویم » را ناظر به اعتدال قامت و استواری خلقت انسان در دوران جوانی و «اسفل سافلین » را کنایه از ضعف و سستی انسان در دوران پیری دانسته‌اند اما با توجه به آیه ششم سوره، که اهل ایمان و عمل صالح را از فرو افتادن به «اسفل سافلین » استثنا می‌کند، این نظر پذیرفته نیست.
در آیه هفتم، خداوند با تعبیری توبیخ آمیز از انسان می‌پرسد: «پس ای انسان چه تو را بر آن داشت که دین حق و روز جزا را تکذیب کنی؟» و برای اتمام حجت و تأکید بر مطالب پیشین، جداسازی نیکان و بدان و برپایی رستاخیز را نشان دهنده حکمت بالغه خداوند در آفرینش و تدبیر امور جهان می‌داند.

---

به اعتقاد امام خمینی طبق مقتضای حب ذاتی و ایجادی، سیر نزولی از تعین اول شروع می‌شود تا به آخرین نقطه سیر نزولی ادامه دارد. انسان در سیر نزولی، رنگ هر مرتبه را به خود می‌گیرد؛ یعنی تمام مراتب استیداع کمالی را در خود به همراه دارد.
ایشان با استناد به آیه (لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ فی‌ اَحْسَنِ تَقْویمٍ؛ ثُمَّ رَدَدْناهُ اَسْفَلَ سافِلین) معتقد است بر پایه قوس نزول و کینوت عقلی نزول از اعلی علیین به اسفل سافلین جز با گذر از منازل ممکن نیست، از این رو انسان ابتدا از حضرت واحدیت و عین ثابت در علم الهی به عالم عقول و روحانیان نزول کرده و سپس از آنجا به عالم ملکوت اعلی که نفوس کلی باشند و از آنجا به برزخ و عالم مثال و در نهایت به عالم طبیعت و تا اسفل سافلین و عالم هیولی نزول می‌کند پس از پایان قوس نزول و قوس صعود شروع می‌شود و تنها انسان است که جامع دو قوس نزول و صعود است.
به اعتقاد امام خمینی، توجه به غیر خدا، انسان را به حجاب‌های ظلمانی محجوب می‌نماید و کسی که حجاب‌های ظلمانی را خرق نکند و پرده‌های سیاهی را که روی قلب سایه افکنده را کنار نزد او در حقیقت در اسفل سافلین و آخرین حجب ظلمانی قرار دارد.

---

تناسب سوره تین با سوره قبل آن (انشراح ) در این است که خداوند در سوره انشراح از پیامبراکرم به عنوان کاملترین و برترین آفریده خویش یاد کرده و در سوره تین احوال نوع انسان را در ارتباط با ایمان آوردن یا کفر ورزیدن به رسول خدا بیان کرده است.

---

تناسب سوره تین با سوره بعد آن (عَلَق ) در این است که در سوره تین آفرینش انسان به نیکوترین صورت بیان شده و در سوره علق به آفرینش نخستینِ انسان از علق (خونِ بسته ) پرداخته شده است.
به عبارت دیگر، در سوره تین به علت صوری و در سوره علق به علت مادّی آفرینش انسان اشاره شده است. همچنین، سوره علق نوعی شرح و تفصیل برای مضامین سوره تین به حساب می‌آید.

---

خواندن سورۀ تین در نمازهای واجب و مستحب، استحباب دارد.

---

بعد از خواندن این سوره، گفتن «و نحن علی ذلک من الشّاهدین» و یا «بلی و أنا علی ذلک من الشّاهدین» مستحب است.

---

• قرآن.
• محمودبن عبداللّه آلوسی، روح المعانی، بیروت : داراحیاءالتراث العربی.
• ابن جزی، تفسیر ابن جزی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
• ابن عاشور محمدطاهربن محمد، تفسیر التحریر و التنویر، تونس ۱۹۸۴.
• ابن عطیه، المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، ج۱۶، رباط ۱۴۱۱/۱۹۹۱.
• ابن کثیر، تفسیر القرآن العظیم، چاپ علی شیری، بیروت : داراحیاء التراث العربی.
• محمدبن یوسف ابوحیان غرناطی، تفسیر النّهرالمادّ من البحر المحیط، چاپ بوران ضنّاوی و هدیان ضنّاوی، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
• محمود رامیار، تاریخ قرآن، تهران ۱۳۶۲ ش.
• محمدبن بهادر زرکشی، البرهان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۸.
• حمودبن عمر زمخشری، الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت ۱۳۶۶/ ۱۹۴۷.
• عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الاتقان فی علوم القرآن، چاپ محمدابوالفضل ابراهیم، ( قاهره ۱۹۶۷ )، چاپ افست قم ۱۳۶۳ ش.
• عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، تناسق الدّرر فی تناسب السّور، چاپ عبداللّه محمد درویش، بیروت ۱۴۰۸/۱۹۸۷.
• علامه طباطبائی، تفسیر المیزان.
• طبرسی، تفسیر مجمع البیان.
• طبری، جامع.
• محمدبن یعقوب فیروزآبادی، بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز، ج۱، چاپ محمدعلی نجار، بیروت.
• محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکام القرآن، ج۱۰، جزء۲۰، قاهره ۱۳۸۷/۱۹۶۷، چاپ افست تهران ۱۳۶۴ ش.
• سیدقطب، فی ظلال القرآن، بیروت ۱۳۸۶/۱۹۶۷.
• احمدمصطفی مراغی، تفسیر المراغی، بیروت ۱۹۸۵.
• مقدمتان فی علوم القرآن، چاپ آرتورجفری و عبداللّه اسماعیل صاوی، قاهره : مکتبه الخانجی، ۱۳۹۲/۱۹۷۲.

---