سجده‌های واجب قرآن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سجده‌های واجب قرآن در چهار آیه است که به محض خواندن یا شنیدن یکی از آن‌ها بلافاصله واجب است به سجده افتاد.
سجده‌های واجب قرآن در چهار آیه است که به محض خواندن یا شنیدن یکی از آن‌ها بلافاصله واجب است به سجده افتاد؛ چهار آیه فوق از این قرارند:
۱-
(اِنَّما یُؤْمِنُ بِآیاتِنَا الَّذِینَ اِذا ذُکِّرُوا بِها خَرُّوا سُجَّداً وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لا یَسْتَکْبِرُونَ) (تنها کسانی به آیات ما ایمان می‌آورند که هر وقت این آیات به آنان یادآوری شود به سجده می‌افتند و
تسبیح و
حمد پروردگارشان را می‌گویند و
تکبّر نمی‌کنند.)
۲-
(وَ مِنْ آیاتِهِ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِی خَلَقَهُنَّ اِنْ کُنْتُمْ اِیَّاهُ تَعْبُدُونَ) (و از نشانه‌های او،
شب و
روز و
خورشید و
ماه است؛ ولی برای خورشید و ماه سجده نکنید، بلکه برای خدایی که آفریننده آن‌هاست سجده کنید اگر تنها او را می‌پرستید.)
۳-
(فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَ اعْبُدُوا) (پس بیدار شوید و همه برای خدا سجده کنید و او را بپرستید.)
۴-
(کَلَّا لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ) (چنین نیست که او می‌پندارد او را اطاعت مکن و سجده نما و به
قرب خداوند درآی! )
طبرسی (رحمه‌اللّه) در آخر اعراف ذیل آیه
(وَ لَهُ یَسْجُدُونَ) (و تنها برای او سجده می‌کنند)
می‌گوید: در وجوب و استحباب
سجده تلاوت اختلاف است
ابو حنیفه آن را واجب می‌داند و نزد
شافعی مستحب مؤکّد است اصحاب ما نیز چنین گفته‌اند.
از این سخن معلوم می‌شود که تمام سجده‌های قرآن در رای
امامیّه مستحب مؤکّد است. ولی مطلب این‌طور نیست.
در ذیل
سوره الم سجده چیزی نگفته و در ذیل
آیه ۳۷ فصّلت گوید: از ائمه ما روایت شده که محلّ سجده
(اِنْ کُنْتُمْ اِیَّاهُ تَعْبُدُونَ) است
و در ذیل
آیه ۶۲ نجم گوید: آیه دلالت دارد که در اینجا سجده واجب است چنانکه اصحاب ما گفته‌اند
و در ذیل
آیه ۱۹ علق فرموده: سجده در اینجا واجب است و آن از
عزائم می‌باشد از
عبدالله بن سنان از
ابا عبداللّه (علیه‌السّلام) نقل است که فرمود: عزائم عبارت‌اند از: الم تنزیل، حم السّجدة، و النّجم اذا هوی، اقرء باسم ربّک و در غیر این‌ها در جمیع قرآن مستحب است و واجب نیست.
از کلام اخیرش به نظر می‌آید که مراد از کلام ذیل اعراف سجده‌های مستحبی قرآن است. به هر حال وجوب سجده در آن چهار آیه در
شیعه اجماعی است و روایات آن در
وسائل ابواب قرائة القرآن باب ۴۲ و ۴۳ مذکور است.
برای کثرت اطلاع به
مستمسک عروه ج۶ ص۴۱۱ به بعد رجوع شود
و در ۱۱ محل از قرآن سجده تلاوت مستحب است.
سیّد در عروه فصل سائر اقسام سجود در مسئله ۲ محل آن‌ها را معین کرده است
ولی شافعی همه سجده‌های قرآن را که مجموعاً پانزده موضع است مستحب می‌داند و ابو‌حنیفه به وجوب همه رای داده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سجده‌های واجب قرآن»، ج۳، ص۲۳۰-۲۳۱.
