• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

زنبور

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


مقالات مرتبط: نحل (مفردات‌قرآن)، نِحْلَة (لغات‌قرآن)، نحل (مفردات‌نهج‌البلاغه)، نحل (مقالات مرتبط).
دیگر کاربردها: نحل (ابهام‌زدایی).


زنبور یا نحل از اقسام حشرات می باشد.


زنبور حشره‌اى معروف است.

از این عنوان به مناسبت در بابهاى طهارت، حج، تجارت، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.



۳.۱ - احکام زنبور در اطعمه و اشربه

زنبور از مسخ شدگان و خوردن آن به جهت خباثتش حرام است؛
[۱] جواهر الکلام ج۳۶، ص۳۱۹.    
[۲] مهذب الأحکام ج۲۳، ص۱۲۳.
لیکن چون خون جهنده ندارد، مردار آن پاک مى‌باشد.
[۳] المقنعة ص۷۲-۷۳.    


۳.۲ - احکام زنبور در حج

محرم مى‌تواند زنبورى را که در صدد آزار او است بکشد. در غیر این صورت در جواز کشتن آن از روى عمد اختلاف است.
[۴] شرائع الإسلام ج۱، ص۲۱۵.    
[۵] مسالک الأفهام ج۲، ص۴۱۱-۴۱۲.    
[۶] ریاض المسائل ج۷، ص۲۵۰-۲۵۱.    
آیا کشتن زنبور در حال احرام مطلقا؛ خواه به عمد یا اشتباه موجب ثبوت کفاره است یا ثبوت کفّاره اختصاص به صورت عمد دارد؟ اطلاق کلمات برخى قدما
[۷] المقنعة ص۴۳۸.    
[۸] جمل العلم و العمل ص۱۱۴.
و تصریح کلمات برخى دیگر،
[۹] الکافی فی الفقه ص۲۰۶.    
[۱۰] إشارة السبق ص۱۲۹.
[۱۱] غنیة النزوع ص۱۶۳.    
قول نخست است. برخى نیز قول دوم را اختیار کرده‌اند.
[۱۲] النهایة ص۲۲۳.
[۱۳] المختصر النافع ص۱۰۱.    
[۱۴] الجامع للشرائع ص۱۹۰.    

در مقدار کفاره آن نیز اختلاف است. اقوال مطرح در مسئله عبارتند از: صدقه دادن به چیزى؛
[۱۵] المختصر النافع ص۱۰۱.    
صدقه دادن به یک خرما در کشتن یک زنبور و یک مُدّ طعام یا خرما در کشتن زنبورهاى بسیار؛
[۱۶] المقنعة ص۴۳۸.    
یک کف خرما یا طعام؛
[۱۷] فتاوی ابن الجنید ص۱۳۰.    
یک کف طعام؛
[۱۸] کتاب السرائر ج۱، ص۵۵۸.    
[۱۹] النهایة ص۲۲۳.
یک خرما در قتل یک زنبور و یک مدّ از آن در قتل زنبورهاى بسیار؛
[۲۰] المراسم العلویة ص۱۲۲.    
یک کف طعام در کشتن یک زنبور و یک صاع در قتل چندین زنبور و یک گوسفند در صورت قتل زنبورهاى بسیار.
[۲۱] الکافی فی الفقه ص۲۰۶.    


۳.۳ - احکام تجارت زنبور

خرید و فروش زنبور عسل در صورت مشاهده و امکان تحویل آن به خریدار- مثل آنکه در کندو باشد و امکان فرار نداشته باشد- جایز است؛
[۲۲] تحریر الأحکام ج۲، ص۲۶۴.    
[۲۳] جواهر الکلام ج۲۲، ص۳۷.    
[۲۴] تحریر الوسیلة ج۱، ص۴۹۵.    
لیکن جواز داد و ستد غیر زنبور عسل، از آن جهت که از مسوخ مى‌باشد، اختلافى است.
[۲۵] مختلف الشیعة ج۵، ص۹-۱۰.    


۳.۴ - نفقه زنبور

نفقه حیوانات، از جمله زنبور عسل بر صاحب آنها واجب است.
[۲۶] قواعد الأحکام ج۳، ص۱۱۸.    
[۲۷] جواهر الکلام ج۳۱، ص۳۹۴.    
برخى، گذاشتن مقدارى عسل در کندو براى تغذیه زنبورها را مستحب دانسته‌اند.
[۲۸] الحدائق الناضرة ج۲۵، ص۱۴۳.    
[۲۹] الأنوار اللوامع ج۱۱، ص۲۴۰.


۳.۵ - صید ملکه زنبور

صید ملکه زنبور عسلِ بدون مالک، صید همه زنبورهایى به شمار مى‌رود که تابع ملکه‌اند.
[۳۰] وسیلة النجاة ص۶۰۳.
[۳۱] مهذب الأحکام ج۲۳، ص۴۲.
[۳۲] کلمة التقوى ج۶ ص۳۰۲.


کسی که پادشاه زنبورعسل را گرفت مالک آن و هر چه لشکر اوست می‌شود، درصورتی‌که به‌قصد مالک شدن بگیرد.
[۳۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۸، رساله نجاة العباد، ص۳۲۷، مساله ۲۵.    
نفقه مملوک، حتی زنبور و کرم ابریشم بر مالکش واجب است.
[۳۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۸، کتاب النکاح، القول فی نفقة الاقارب، مسالة ۱۵.    
فروش حشرات؛ بلکه حیوانات مسخ شده نیز درصورتی‌که اینچنین (دارای منفعت حلال مقصود) باشند (جایز است). بنابراین، معیار در تمام انواع حیوانات همین (منفعت حلال مقصود) است. پس در فروش زالو که خون فاسد را می‌مکد و کرم ابریشم و زنبورعسل اشکالی نیست اگرچه از حشرات می‌باشند.
[۳۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۶، کتاب المکاسب و المتاجر، مسالة ۷.    
و نماز «با اجزای حیوانی که گوشت ندارد مانند پشه، کک، زنبور و مانند آن‌ها و همچنین صدف، اشکالی ندارد».
[۳۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۲، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة ۱۱.    
و در حال احرام «احتیاط (واجب) آن است که کشتن زنبور و زنبورعسل درصورتی‌که قصد اذیّت او را ندارند ترک شود».
[۳۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۱، کتاب الحج، القول فی تروک الاحرام، الاول.    
و در ثبوت خیار حیوان‌ «فرقی بین حیوان کوچک و غیر آن نیست، پس عموم روایات شامل مثل جراد و زنبور و علق و غیر آن نیست».
[۳۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۱۸، کتاب البیع، ج۴، ص۲۶۱، موارد ثبوت خیار الحیوان.    


۱. ↑ جواهر الکلام ج۳۶، ص۳۱۹.    
۲. ↑ مهذب الأحکام ج۲۳، ص۱۲۳.
۳. ↑ المقنعة ص۷۲-۷۳.    
۴. ↑ شرائع الإسلام ج۱، ص۲۱۵.    
۵. ↑ مسالک الأفهام ج۲، ص۴۱۱-۴۱۲.    
۶. ↑ ریاض المسائل ج۷، ص۲۵۰-۲۵۱.    
۷. ↑ المقنعة ص۴۳۸.    
۸. ↑ جمل العلم و العمل ص۱۱۴.
۹. ↑ الکافی فی الفقه ص۲۰۶.    
۱۰. ↑ إشارة السبق ص۱۲۹.
۱۱. ↑ غنیة النزوع ص۱۶۳.    
۱۲. ↑ النهایة ص۲۲۳.
۱۳. ↑ المختصر النافع ص۱۰۱.    
۱۴. ↑ الجامع للشرائع ص۱۹۰.    
۱۵. ↑ المختصر النافع ص۱۰۱.    
۱۶. ↑ المقنعة ص۴۳۸.    
۱۷. ↑ فتاوی ابن الجنید ص۱۳۰.    
۱۸. ↑ کتاب السرائر ج۱، ص۵۵۸.    
۱۹. ↑ النهایة ص۲۲۳.
۲۰. ↑ المراسم العلویة ص۱۲۲.    
۲۱. ↑ الکافی فی الفقه ص۲۰۶.    
۲۲. ↑ تحریر الأحکام ج۲، ص۲۶۴.    
۲۳. ↑ جواهر الکلام ج۲۲، ص۳۷.    
۲۴. ↑ تحریر الوسیلة ج۱، ص۴۹۵.    
۲۵. ↑ مختلف الشیعة ج۵، ص۹-۱۰.    
۲۶. ↑ قواعد الأحکام ج۳، ص۱۱۸.    
۲۷. ↑ جواهر الکلام ج۳۱، ص۳۹۴.    
۲۸. ↑ الحدائق الناضرة ج۲۵، ص۱۴۳.    
۲۹. ↑ الأنوار اللوامع ج۱۱، ص۲۴۰.
۳۰. ↑ وسیلة النجاة ص۶۰۳.
۳۱. ↑ مهذب الأحکام ج۲۳، ص۴۲.
۳۲. ↑ کلمة التقوى ج۶ ص۳۰۲.
۳۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۸، رساله نجاة العباد، ص۳۲۷، مساله ۲۵.    
۳۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۴۸، کتاب النکاح، القول فی نفقة الاقارب، مسالة ۱۵.    
۳۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۶، کتاب المکاسب و المتاجر، مسالة ۷.    
۳۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۵۲، کتاب الصلاة، المقدمة الثالثة فی الستر و الساتر، مسالة ۱۱.    
۳۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۴۱، کتاب الحج، القول فی تروک الاحرام، الاول.    
۳۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۱۸، کتاب البیع، ج۴، ص۲۶۱، موارد ثبوت خیار الحیوان.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص۳۰۱-۳۰۲.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : حج | حشرات | دیدگاه های فقهی امام خمینی | صید و ذباحه | فقه | محرمات احرام | معاملات
جعبه ابزار