خوک
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خوک یا همان خنزیر حیوان معروفی است که از احکام آن در بابهاى
طهارت،
صلات،
تجارت،
رهن،
وقف،
وصیت،
نکاح و
اطعمه و اشربه سخن گفته‌اند.
خوکى که در خشکى زيست دارد از
مسخ شدگان
و
نجس است؛
حتّى بنابر قول
مشهور،
مو و
ناخن آن نيز که فاقد
حیات است، نجس مى‌باشد.
چنان که نيم خورده خوک نيز نجس و
خوردن آن حرام است.
در اينکه
استحاله (تبديل شدن به مثل
نمک) موجب طهارت آن مى‌شود يا نه، اختلاف است.
امام خمینی در «
کتاب الطهارة» در بیان دلایل نجاست خوک علاوه بر اشاره به آیه کریفه «قُلْ لَا اَجِدُ فِی مَا اُوحِیَ اِلَیَّ مُحَرَّمًا عَلَی طَاعِمٍ یَطْعَمُهُ اِلَّا اَنْ یَکُونَ مَیْتَةً اَوْ دَمًا مَسْفُوحًا اَوْ لَحْمَ خِنْزِیرٍ فَاِنَّهُ رِجْسٌ اَوْ فِسْقًا اُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِه فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَاِنَّ رَبَّکَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» و اجماعات، و ذکر صحیحه علی بن حعفر از برادرش موسی بن جعفر (علیهما‌السّلام) و بیان چگونگی دلالت آن بر نجاست خوک، می‌نویسند: وتدلّ علی نجاسة شعره مصحّحة زرارة، عن ابی جعفر (علیه‌السّلام) قال: قلت له: انّ رجلاً من موالیک یعمل الحمایل بشعر الخنزیر، قال: اذا فرغ فلیغسل یده»
یعنی بر
نجاست موی آن دلالت می‌کند مصححه
زراره از
ابوجعفر (علیه‌السلام) که می‌گوید: گفتم به او: همانا مردی از موالی تو با موی خوک حمایل می‌سازد. فرمود: وقتی فارغ شد پس دستش را بشوید.
خوک دريايى بنابر قول مشهور پاک،
ليکن
حرام گوشت است.
امام خمینی که معتقد به پاک بودن
خوک آبی است در «کتاب الطهارة» با بیان این‌که «و الاقوی طهارة کلب الماء و خنزیره.»
در استدلال بر
طهارت خوک آبی (دریایی) می‌نویسند: «لا لانصراف الادلّة علی فرض صدق العنوان علیهما، فانّه ممنوع. و مجرّد کون بعض الافراد یعیش فی محلّ او یندر الابتلاء به، لا یوجب الانصراف بل لعدم صدق العنوانین علیهما جزماً، و عدم کونهما مع البرّی منهما من نوع واحد.»
یعنی دلیل طهارت سگ و خوک آبی
انصراف ادله (نجاست سگ و خوک) از آن دو با فرض
صدق عنوان (سگ و خوک) بر آن دو، نیست. زیرا ادعای انصراف مردود و
ممنوع است و صرفاً زندگی بعض افراد (یک عنوان) در جایی (آب) یا نادر بودن ابتلاء به آن موجب انصراف ادله از آن افراد نمی‌شود. بلکه دلیل طهارت آن دو این است که این دو عنوان (سگ و خوک) بر آن دو
صدق نمی‌کند و این دو با سگ و خوک خشکی از یک نوع نیستند.
در صورت تماس بدن يا لباس کسى با خوک به
شرط خشک بودن هر دو، مشهور
متأخران قائل به
استحباب آب پاشيدن بر محل
تماس شده‌اند. از برخى
قدما وجوب آن نقل شده است.
ظرفى که خوک از آن نوشيده يا آب دهانش در آن ريخته شده، بنابر مشهور يا مشهور متأخران، با هفت بار شستن پاک مى‌شود. برخى قدما با الحاق خوک به سگ، يک بار خاک مالى و دوبار
شستن را لازم دانسته‌اند.
اگر خوک با حيوانى
آمیزش کند و بچه‌اى متولد گردد، اسم هر يک که بر آن صادق باشد،
حکم همان را دارد؛ ليکن اگر آن
حیوان نيز
نجس العین باشد مانند
سگ، بنابر قول برخى، بچه نيز نجس خواهد بود، هرچند اسم هيچ يک بر آن صادق نباشد.
خون کمتر از اندازه
درهم در
نماز بخشوده است. در اينکه بخشودگى شامل
خون حيوان نجس العين مثل خوک نيز مى‌شود يا نه، اختلاف است
خوک براى
مسلمان مالیت ندارد؛ از اين رو، قابل
تملیک و
تملک نيست
و
تلف کردن آن
ضمانت ندارد؛
چنان که
گرو گذاشتن
و
وقف کردن آن از سوى مسلمان
و نيز وصيت به آن براى مسلمان
صحیح نيست؛
ليکن
وقف آن از سوى
کافر، همچنين وصيت به آن براى هم کيش خود
صحیح است.
نگهدارى آن نيز براى مسلمان
حرام است.
بنابر قول به
صحت ازدواج مرد مسلمان با
اهل کتاب ، در صورت
ازدواج، مرد مى‌تواند
همسر کتابی خود را از
خوردن گوشت خوک
منع کند.
اگر مسلمانى
مهر همسرش را خوک قرار دهد، در اينکه
عقد نکاح باطل مى‌شود يا نه، اختلاف است. مشهور قائل به
صحت عقد اند و در صورت
دخول،
مهر المثل بر عهده
زوج ثابت مى‌گردد. برخى، قائل به پرداخت
قیمت خوک بر
زوج شده‌اند؛
ليکن اگر
مرد و
زن کافر باشند، مهر قرار دادن خوک اشکالى ندارد.
حيوان حرام گوشت با
تذکیه پاک مى‌شود؛ ليکن خوک به
دلیل نجس العین بودن تذکیه پذير نيست؛ بدين معنا که بدنش با تذکیه پاک نمى‌گردد.
تذکیه پذير بودن حيوان دريايى
حرام گوشت، همچون خوک دريايى اختلافى است.
حيوان حلال گوشتى که از
شیر خوک
تغذیه کرده، چنانچه در حدّى باشد که بر اثر آن استخوانهايش محکم شده و گوشت در بدنش روييده باشد، گوشت و
نسل آن
حرام خواهد بود. اگر در اين حدّ شير نخورده باشد،
خوردن گوشت آن
مکروه و
استبراء آن به مدت هفت روز مستحب است.
•
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص ۵۳۲. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
