تَظْمَئوا (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تَظْمَئوا:(لا تَظْمَؤا فیها وَ لا تَضْحی) «تَظْمَئوا» از مادّه
ظَمَأ (به فتح ظاء و میم) به معنای
عطش است.
خداوند در اين
آیه آسايش
بهشت و
درد و
رنج محيط بيرون آن را براى
آدم چنين شرح مى‌دهد: تو در بهشت گرسنه نخواهى شد و برهنه نمى‌شوى و تو در آن تشنه نخواهى شد و
آفتاب سوزان آزارت نمى‌دهد. در اين جا سؤالى براى مفسران مطرح شده و آن اين كه چرا در اين آيات تشنگى با تابش آفتاب و گرسنگى با برهنگى
ذکر شده، درحالى كه معمولا تشنگى را با گرسنگى همراه مى‌آورند؟ در پاسخ اين سؤال چنين گفته‌اند كه ميان «تشنگى» و «تابش آفتاب» پيوند انكارناپذيرى است و امّا جمع ميان گرسنگى و برهنگى ممكن است به خاطر اين باشد كه گرسنگى نيز نوعى از برهنگى درون از غذاست.
به موردی از کاربرد «تَظْمَئوا» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ أَنَّكَ لا تَظْمَأُ فيها وَ لا تَضْحَى) «و در آن تشنه نمى‌شوى، و حرارت آفتاب آزارت نمى‌دهد.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(إِنَّ لَكَ أَلّا تَجوعَ فيها وَ لا تَعْرى وَ أَنَّكَ لا تَظْمَؤا فيها وَ لا تَضْحى) تو كه از
خاک زمينى، در بهشت نه گرسنه مى‌شوى نه عريان، نه دچار تشنگى مى‌شوى، نه گرما. و همين خود نيز دليل بر اين است كه
نهی در آيه مورد بحث ارشادى است، كه در مخالفتش غير از وقوع در مفسده‌اى كه مترتب بر خود
فعل است، يعنى تعب و زحمتى كه در دوندگى براى رفع حوائج زندگى و تحصيل معاش مى‌شود، محذور و
فساد ديگرى نيست، چون
امر مولوى است كه صرف‌نظر از مفسده فعل، مفسده‌اى در مخالفتش هست، و بنده خدا بعد از واقع شدن در آن مفسده مستحق مؤاخذه اخروى مى‌گردد. علاوه بر اين قبلا اشاره كرديم كه اين جريان قبل از تشريع اصل
دین اتفاق افتاده، چون مربوط به قبل از هبوط از
بهشت به زمين است، پس معنا ندارد كه امر و نهى در آن دينى باشد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «تظمئوا»، ج۳، ص ۷۰.
