امداد به دین خدا (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
امداد به
دین خدا از وظایف و تکالیف
مؤمنان می‌باشد و
وظیفه هر مؤمنی است که در راستای امداد به دین خدا قدم بردارد؛ به این مهم در
آیات قرآن کریم اشاره شده است.
وعده یاری دین خدا از سوی
حواریون به
عیسی علیه‌السّلام داده شد:
فلمآ احس عیسی منهم الکفر قال من انصاری الی الله قال الحواریون نحن انصار الله... «هنگامی که عیسی از آنان احساس
کفر (و مخالفت) کرد، گفت: «کیست که یاور من به سوی خدا (برای
تبلیغ آیین او) گردد؟»
حواریان (شاگردان مخصوص او) گفتند: «ما یاوران خداییم؛ به خدا
ایمان آوردیم؛ و تو (نیز) گواه باش که ما
اسلام آورده‌ایم».
(«نحن انصار الله» در پاسخ به «من انصاری الی الله» است و نشان می‌دهد که یاری کردن
مسیح -علیه‌السّلام - برای حرکت به سوی خدا، همان یاری خدا و دین او است).
.. کما قال عیسی ابن مریم للحواریین من انصاری الی الله قال الحواریون نحن انصار الله... «ای کسانی که ایمان آورده‌اید!
یاوران خدا باشید همان گونه که
عیسی بن مریم به
حواریون گفت: «چه کسانی در راه خدا یاوران من هستند؟! » حواریون گفتند: «ما یاوران خدائیم» در این هنگام گروهی از
بنی اسرائیل ایمان آوردند و گروهی
کافر شدند؛ ما کسانی را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تایید کردیم و سرانجام بر آنان پیروز شدند!».
در
تفسیر نمونه آمده است: که همچون حواریون باشید.
در این آیه که آخرین
آیه سوره صف مى باشد باز تکیه و تأکید روى امر
جهاد است که محور اصلى سوره را تشکیل مى دهد، منتهى از طریقى دیگر این مسأله را تعقیب مى کند، و مطلبى مهمتر از عنوان
بهشت و نعمتهاى بهشتى ارائه داده ، مى فرماید: (اى کسانى که
ایمان آورده اید! یاوران خدا باشید) (یا ایها الذین آمنوا کونوا انصارالله ).
یاوران خدا، خدائى که تمام قدرتها از او سرچشمه مى گیرد و به او بازمى گردد، خداوندى که قدرتش بى پایان و شکست ناپذیر است ، و عجب اینکه در اینجا بندگان را به یارى خود طلبیده است ، و این افتخارى است بى مانند، هر چند معنى و مفهومش همان یارى
پیامبر و
آئین او است ولى
لطف و رحمت شگرفى در آن نهفته است.
سپس به یک نمونه تاریخى اشاره مى کند تا بدانند این راه بدون رهرو نبوده و نیست ، مى افزاید: (همانگونه که
عیسی بن مریم بر
حواریین گفت : چه کسانى یاوران من به سوى خدا هستند)؟! (کما قال عیسى بن مریم للحواریین من انصارى الى الله ).
و (حواریون ) در پاسخ با نهایت افتخار عرض کردند: (ما یاوران خدا هستیم ) (قال الحواریون نحن انصارالله ).
و در همین مسیر با دشمنان حق به مبارزه برخاستند (گروهى از بنى اسرائیل ایمان آوردند (و به حواریین پیوستند) و گروهى کافر شدند) (فامنت طائفة من بنى اسرائیل و کفرت طائفة ).
اینجا بود که نصرت و یارى ما به کمک آنها شتافت (ما کسانى را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنان تقویت کردیم ، و سرانجام بر آنها غالب شدند) (فایدنا الذین آمنوا على عدوهم فاصبحوا ظاهرین ).
امدادکنندگان به دین خدا، مورد حمایت و یاری
خداوند می‌باشند:
الذین اخرجوا من دیـرهم بغیر حق الا ان یقولوا ربنا الله... ولینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز... . «همانها که از
خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اینکه می‌گفتند: «
پروردگار ما، خدای یکتاست! » و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند،
دیرها و
صومعه‌ها، و
معابد یهود و
نصارا ، و مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردد! و خداوند کسانی را که یاری او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است».
.. ان تنصروا الله ینصرکم ویثبت اقدامکم. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر (
آیین) خدا را یاری کنید، شما را یاری می‌کند و گامهایتان را استوار می‌دارد».
مقصود از یاری رسانی به خداوند تنصروا الله یاری به
دین خداوند است.
این آیه مؤمنین را تحریک مى کند به
جهاد ، و وعده نصرتشان مى دهد، در صورتى که خدا را
نصرت دهند. و منظور از (نصرت دادن به
خدا ) جهاد در راه خدا و تنها به منظور تأیید
دین او و اعلاى کلمه حق است، نه اینکه جهاد کنند تا در زمین سرورى نمایند، و یا
غنیمت به چنگ آرند، و یا
شجاعت و هنر خود را نشان دهند.
و مراد از اینکه فرمود: (خدا هم شما را یارى مى کند) این است که اسباب غلبه بر دشمن را برایتان فراهم مى سازد، مثلا ترسى از شما در دل کفار مى اندازد، و امور را علیه کفار و به نفع شما جارى مى کند و دلهاى شما را محکم و شجاع مى سازد. بنابراین ، عطف (یثبت اقدامکم ( بر نصرت ، عطف خاص بر عام مى شود. و اگر تثبیت را اختصاص به (اقدام ) داد و در بین انواع نصرت ، فقط ثبات قدم را که کنایه اى است از
تشجیع و تقویت دلها ذکر کرد براى این است که تقویت دلها روشن ترین مصادیق نصرت است.
یاری
دین خدا، وسیله‌ای برای
امتحان انسان‌ها است:
لقد ارسلنا رسلنا بالبینـت... و لیعلم الله من ینصره و رسله بالغیب... «ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و
میزان (شناسایی
حق از
باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به
عدالت کنند؛ و آهن را نازل کردیم که در آن نیروی شدید و منافعی برای مردم است، تا خداوند بداند چه کسی او و رسولانش را یاری می‌کند بی آنکه او را ببینند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است!».
تفسیر المیزان می فرماید: خداى تعالى پس از اشاره قساوتى که دلهاى مؤمنین را فرا گرفته ، و در نتیجه در امتثال تکالیف دینى و مخصوصا
انفاق در راه خدا که مایه قوام
امر جهاد است
تثاقل ورزیدند، و آنگاه ایشان را به
اهل کتاب تشبیه کرد که در اثر طولانى شدن مهلت خدا به آنان دلهایشان دچار
قساوت گردید، اینک در این آیات
غرض الهى از فرستادن رسولان و نازل کردن کتاب و میزان همراه ایشان را بیان کرده ، مى فرماید:
غرض از این ارسال رسل و انزال کتب این بود که
انبیا مردم را به
عدالت عادت دهند، تا در مجتمعى عادل زندگى کنند، و
آهن را نازل کرد تا بندگان خود را در
دفاع از مجتمع صالح خود و بسط کلمه حق در زمین بیازماید، علاوه بر منافع دیگرى که آهن دارد، و مردم از آن بهره مند مى شوند.
امداد دین خدا از سوی عده‌ای از
مهاجران فقیر نشانه
صداقت آنان در ادعای
ایمان می‌باشد:
للفقراء المهـجرین... وینصرون الله ورسوله اولـئک هم الصدقون. «این اموال برای فقیران مهاجرانی است که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند در حالی که
فضل الهی و رضای او را می‌طلبند و خدا و رسولش را یاری می‌کنند؛ و آنها راستگویانند!».
این آیه ادامه بحث آیات گذشته پیرامون مصارف ششگانه (
فییء ) (اموال و غنائمى که از غیر طریق
جنگ عائد مسلمین مى شود) مى باشد، و در حقیقت تفسیرى براى
یتیمان و
مسکینها و
ابن السبیل ها و بیش از همه تفسیر (ابن السبیل ) است ، چرا که بیشترین رقم مسلمانان
مهاجر را در آن روز آنها تشکیل مى دادند که در
وطن و بلاد خود مسکین نبودند اما به خاطر
مهاجرت تهیدست شده بودند.
مى فرماید: (این اموال براى مهاجرانى است که از خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند)
طبق
آیات قرآن، امداد کنندگان به دین خدا، انسان‌هایی
صادق و
راستگو هستند:
للفقراء المهـجرین... وینصرون الله ورسوله اولـئک هم الصدقون. «این اموال برای فقیران مهاجرانی است که از
خانه و کاشانه و اموال خود بیرون رانده شدند در حالی که
فضل الهی و رضای او را می‌طلبند و
خدا و رسولش را یاری می‌کنند؛ و آنها راستگویانند!».
قرآن دو در سومین مرحله آنها را به
صدق و راستى توصیف کرده که با توجه به گستردگى مفهوم این تعبیر،
صداقت آنها را در همه چیز منعکس مى کند، هم در دعوى
ایمان صادقند، هم در ادعاى
محبت به
رسول خدا -صلى اللّه علیه و آله -، و هم در زمینه طرفدارى از آئین حق.
ناگفته پیداست که این اوصاف براى یاران پیامبر -صلى اللّه علیه و آله - در زمان نزول این آیات است ، ولى مى دانیم که در میان آنها افرادى بودند که بعدا تغییر مسیر دادند و خود را از افتخارات بزرگ این
آیه محروم ساختند، همانند کسانى که آتش
جنگ جمل را در
بصره و
صفین را در
شام روشن ساختند، و در برابر خلیفه رسول الله که به اتفاق مسلمین لازم الاطاعه بود قیام کردند، و خونهاى هزاران نفر
مسلمان را بر خاک ریختند، افراد دیگرى مانند آنها.
مؤمنان، موظف به
امداد و یاری کردن دین خدا می‌باشند:
یـایها الذین ءامنوا کونوا انصار الله... «ای کسانی که
ایمان آورده‌اید! یاوران خدا باشید همان گونه که
عیسی بن
مریم به حواریون گفت: «چه کسانی در راه خدا یاوران من هستند؟! » حواریون گفتند: «ما یاوران خدائیم» در این هنگام گروهی از بنی اسرائیل
ایمان آوردند و گروهی کافر شدند؛ ما کسانی را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنانشان تایید کردیم و سرانجام بر آنان پیروز شدند!».
یاری دین خداوند، زمینه جلب
امداد الهی می‌باشد:
... ولینصرن الله من ینصره.... «همانها که از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اینکه می‌گفتند: «پروردگار ما، خدای یکتاست! » و اگر خداوند بعضی از مردم را بوسیله بعضی دیگر دفع نکند، دیرها و صومعه‌ها، و معابد یهود و نصارا، و
مساجدی که نام خدا در آن بسیار برده می‌شود، ویران می‌گردد! و خداوند کسانی را که یاری او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یاری می‌کند؛ خداوند قوی و شکست ناپذیر است».
یـایها الذین ءامنوا ان تنصروا الله ینصرکم ویثبت اقدامکم. «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! اگر (آیین) خدا را یاری کنید، شما را یاری می‌کند و گامهایتان را استوار می‌دارد».
عیسی بن مریم بر
حواریین گفت : چه کسانى یاوران من به سوى خدا هستند)؟! (کما قال عیسى بن مریم للحواریین من انصارى الى الله ).
و (حواریون ) در پاسخ با نهایت افتخار عرض کردند: (ما یاوران خدا هستیم )) (قال الحواریون نحن انصارالله ).
و در همین مسیر با دشمنان حق به
مبارزه برخاستند (گروهى از
بنی اسرائیل ایمان آوردند (و به حواریین پیوستند) و گروهى کافر شدند)) (فامنت طائفة من بنى اسرائیل و کفرت طائفة ).
اینجا بود که نصرت و یارى ما به کمک آنها شتافت (ما کسانى را که ایمان آورده بودند در برابر دشمنان
تقویت کردیم ، و سرانجام بر آنها غالب شدند)) (فایدنا الذین آمنوا على عدوهم فاصبحوا ظاهرین ).
شما نیز حواریون
محمد -صلى اللّه علیه و آله و سلّم - هستید، و به این افتخار مفتخرید که یاوران الله مى باشید، و همانگونه که حواریون بر دشمنان غلبه کردند شما نیز پیروز خواهید شد، و سربلندى و افتخار در این
جهان و جهان دیگر از آن شما خواهد بود.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۴، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «امداد به دین خدا».
