• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اطّلاع بر عورات

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


اطّلاع بر عورات در دو معنا به کار رفته است:
۱. نگاه کردن به منزل دیگری به حرام
۲. فاش ساختن اسرار خودی برای دشمن.
از مفهوم نخست در باب حدود بحث شده است. از مفهوم دوم در باب صلات و جهاد سخن رفته است.


عورات، جمع عورت و منظور از آن هر چیزی است که انسان از روی غیرت یا شرم، آن را پوشیده می‌دارد.

بنابراین، مراد از عورت بنا بر تعریف نخست، آن قسمت از بدن انسان- اعم از زن و مرد- است که آشکار کردن آن برای دیگری و نیز نگاه کردن دیگری به آن، حرام می‌باشد.

مراد از منزل در شناسه، حریم و پوششی است که انسان آن را برای خود و خانواده‌اش قرار داده است؛ خواه منزل متعارف باشد یا چادر و مانند آن.

از مفهوم نخست در باب حدود بحث شده است.

۴.۱ - راه مقابله با ناظر بر عورات

اگر فردی به انگیزۀ آگاهی بر عورات به منزل دیگری- هر چند از ملک خودش- نگاه کند، اهل آن منزل ابتدا با تذکر و نصیحت، او را از این کار باز می‌دارند.
در صورت تکرار، با پرتاب سنگ و مانند آن، او را دفع می‌کنند و در صورت وارد آمدن آسیبی بر وی، سنگ‌انداز ضامن نخواهد بود.

۴.۲ - محرم یا نابینا بودن ناظر

اگر نگاه کننده، محرم ساکنان منزل باشد یا به جهت نابینایی و مانند آن، بر نگاه او اثری مترتّب نباشد، سنگ‌اندازی به سوی او جایز نیست، و در صورت پرتاب و ورود آسیب، پرتاب کننده ضامن است، مگر آن که نگاه محرم، نگاه حرام باشد مانند نگاه از روی شهوت یا به عورت اهل منزل.
[۱] سبزواری، عبدالاعلی، مهذّب الاحکام، ج۲۸، ص۱۷۰-۱۷۴.    
[۲] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۶۶۰-۶۶۳.    


۴.۳ - دیدگاه فقهی امام خمینی

۱- کسی که بر عورات قومی سر بکشد تا آنچه را که از ایشان برای او حرام است نگاه کند. (مثلاً از بالای خانه به داخل آن نگاه کند) پس آن‌ها حق دارند، بلکه واجب است که او را منع کرده و جلوگیری نمایند. و اگر امتناع نکرد، دفع او با زدن و مانند آن جایز است، پس اگر امتناع نورزد و با سنگ کوچک یا غیر آن حتی چیزهایی که کشنده است به سمت او پرتاب کند و جنایت بر او واقع شود، هدر می‌باشد ولو اینکه به قتل منتهی گردد. و اگر قبل از نهی کردن و آگاه نمودن، مبادرت به پرت‌کردن سنگ و مانند آن نمایند بنابر احتیاط (واجب) ضامن می‌باشند.
[۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۱، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    

۲- اگر او را نهی کند و او دست برندارد، پرت‌کردن چیزی برایش به‌قصد مجروح ساختن او اگر دفاع متوقف بر آن باشد جایز است. و همچنین پرت‌کردن به‌قصد کشتن او اگر دفاع بر آن متوقف باشد جایز است.
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    

۳- اگر کسی که سرکشی می‌کند از خویشاوندان زن صاحب‌خانه باشد چنانچه به مواردی نگاه کند که نگاه‌کردن او بدون شهوت و تمایلات شیطانی جایز است، پرتاب چیزی به او جایز نیست، پس اگر پرتاب کند و بر او جنایت واقع شود، ضامن می‌باشد.
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    

۴- اگر خویشاوند به چیزی نگاه کند که بر او نگاه به آن جایز نیست مانند عورت، یا نگاهش با شهوت باشد، مانند بیگانه می‌باشد، بنابراین بعد از نهی کردن و تذکر دادن پرتاب کردن چیزی به او جایز است و اگر جنایتی بر او واقع شود هدر است.
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    

۵- اگر کسی که به عورات مردم سرکشی می‌کند، کور باشد، جایز نیست که با چیزی متعرض او شود؛ پس اگر متعرض شود و جنایتی بر او واقع سازد، ضامن می‌باشد. و همچنین است اگر از کسانی باشد که دور را نمی‌بیند و فاصله بین او و زن‌ها به‌اندازه‌ای باشد که آن‌ها را نمی‌بیند و یا تشخیص نمی‌دهد.
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


از مفهوم دوم در باب صلات و جهاد سخن رفته است.

۵.۱ - جاسوسی برای کفّار

جاسوسی برای کفّار و فاش کردن اسرار مسلمانان- اعم از نظامی و حکومتی- برای آنان حرام است، بلکه از گناهان کبیره به شمار می‌رود.
[۸] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۳، ص۳۲۱.    


۵.۲ - از شرائط عقد ذمّه

خودداری اهل کتاب از چنین اقدامی از شرایط عقد ذمّه است.
[۹] عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۸.    

امام خمینی در تحریرالوسیله در بحث از شرایط ذمه، آزار ندادن مسلمین را از شرایط ذمه و جای‌دادن جاسوس مشرکین و جاسوسی‌ کردن برای آن‌ها را از مصادیق آن دانسته و می‌نویسد: «پنجم (از شرایط ذمه): اینکه مسلمین را آزار ندهند؛ مانند زنا با زن‌هایشان ولواط با پسرانشان و دزدی اموالشان و جای‌دادن جاسوس مشرکین و جاسوسی‌ کردن برای آن‌ها. و بعید نیست که دوتای آخری مخصوصاً دومی آن‌ها از منافی‌های امان باشد و لزوم ترک آن‌ها از مقتضیات امان باشد.»
[۱۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۳۶، کتاب الحدود، القول فی شرائط الذمة، الخامس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۱. ↑ سبزواری، عبدالاعلی، مهذّب الاحکام، ج۲۸، ص۱۷۰-۱۷۴.    
۲. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۴۱، ص۶۶۰-۶۶۳.    
۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۱، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۵۲۲، کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، فصل فی الدفاع، القول فی القسم الثانی، مسالة۳۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۸. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۳، ص۳۲۱.    
۹. ↑ عاملی جبعی، علی بن احمد، الروضة البهیة، ج۲، ص۳۸۸.    
۱۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۵۳۶، کتاب الحدود، القول فی شرائط الذمة، الخامس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۵۸۳-۵۸۴.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : اصطلاحات فقهی | حدود | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه
جعبه ابزار