أَبْرار (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
اَبْرار و بَرّ و بِرّ: (اِنَّ الاَبْرارَ یَشْرَبُونَ) «ابرار» جمع
«بارّ» و
«بَرّ» (بر وزن رَبّ) در اصل، به معنای
وسعت و گستردگی است. و به همین جهت صحراهای وسیع را
«بَرّ» می‌گویند، و از آنجا که افراد نیکوکار، اعمالشان نتائج گسترده‌ای در سطح جامعه دارد، این واژه بر آنها اطلاق می‌شود، و
«بِرّ» (به‌کسر ب) به معنای
«نیکوکاری» است.
بعضی گفته‌اند: فرق بین آن و
«خیر» این است که:
«بِرّ» به معنای «نیکی توام با توجّه است» در حالی که
«خیر» معنای اعمی دارد؛ و در سوره
«انفطار» هم «
عقاید نیک» را شامل می‌شود و هم «
نیّات خیر» و هم
اعمال صالح را!
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
اَبْرار:
(إِنَّ الْأَبْرَارَ يَشْرَبُونَ مِن كَأْسٍ كَانَ مِزَاجُهَا كَافُورًا) (به يقين
ابرار و نيكان از
جامی مى‌نوشند كه با
عطر خوشى آميخته است).
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه
ابرار جمع كلمه بر - به فتحه باء- است، و كلمه بر
صفت مشبهه از
مصدر بر - به كسره باء- است، كه به معناى
احسان است، و اين معنا در مورد كسى صادق است كه
عمل خود را نيكو بسازد، و از نيكو ساختن آن هيچ نفعى كه عايد خودش بگردد در نظر نگرفته باشد، نه جزايى كه در مقابل عملش به او بدهند، و نه حتى تشكرى را و خلاصه كلمه بر -به فتحه باء- به معناى كسى است كه
خیر را بدان جهت كه خير است مى‌خواهد، نه بدان جهت كه اگر انجام دهد نفعى عايدش مى‌شود، بلكه حتى در صورتى هم كه خودش آن را دوست نمى‌دارد صرفا به خاطر اينكه خير است انجام مى‌دهد، و بر تلخى آن كه مخالف با خواهش نفسش است
صبر مى‌كند، و عمل خير را بدان جهت كه فى نفسه خير است انجام مى‌دهد، هر چند به زحمت و ضرر خود تمام شود، نظير وفاى به
نذر و يا بدان جهت كه براى ديگران نافع است انجام مى‌دهد مانند
اطعام طعام به بندگان مستحق خدا.
اکنون با در نظر گرفتن اينكه هيچ خير و صلاحى در هيچ عملى نيست مگر با
ایمان به خدا و رسولش، و ايمان به
روز جزا هم چنان كه در
آيه (أُولئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ) (آنها هرگز ايمان نياورده‌اند، از اين رو
خداوند اعمالشان را
حبط و نابود كرد)
و آياتى ديگر از اين معنا خبر داده، لذا
ابرار كسانى هستند كه عمل خير را به خاطر ايمان به خدا و رسول او و روز جزا انجام مى‌دهند، چون ايمانشان ايمان
رشد و
بصیرت است، يعنى خود را بنده و مملوك پروردگار خود مى‌دانند، و معتقدند كه
خلق و امرشان به دست او است، و خودشان مالك
نفع و
ضرری براى خود نيستند، قهرا معتقدند كه نبايد
اراده كنند مگر چيزى را كه پروردگارشان اراده كرده، و انجام ندهند مگر عملى را كه او بپسندد، در نتيجه اراده او را بر اراده خودشان مقدم مى‌دارند، و براى خشنودى او عمل مى‌كنند، هر چند كه به ضرر خودشان تمام شود، بر آن ضرر و ناسازگارى با ميل درونى خود صبر مى‌كنند، و زحمت اطاعت او را تحمل نموده، آنچه مى‌كنند به خاطر خشنودى او مى‌كنند، و در نتيجه در مرحله عمل
عبودیت را خالص براى خدا مى‌سازند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ) (به يقين در آن روز نيكان در
بهشت پر نعمتند).
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: در اين
آیات تا حدودى جلالت قدر
ابرار، و عظمت مقام آنان نزد خداى تعالى، و خرمى زندگى در بهشتشان را بيان نموده، مى‌فرمايد: اين
ابرار كه امروز مورد
استهزاء و
طعنه كفارند، به زودى به
کفار خواهند خنديد، و عذابى را كه به ايشان مى‌رسد تماشا خواهند كرد. كلمه
نعیم به معناى نعمت بسيار است، و اگر اين كلمه را
نکره آورد خواست بفهماند عظمت آن شناختنى نيست و معناى
آيه اين است كه
ابرار در نعمت بسيارى قرار دارند، كه آن نعمت در وصف نمى‌گنجد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «أَبْرار»، ص۱۸.
