آثار نفخ صور (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نفخ، به معناى
دمیدن،
خارج كردن
باد از داخل -چيزى- به طور محكم است
و
صور به معناى شاخى است كه در آن دميده مى‌شود
. در اصطلاح متكلّمان و
فلاسفه اسلامی نفخ صور عبارت است از افاضه
روح و انشاء
حیات، و افاضه دوم حق است كه موجب
بعث و
حشر اجساد است در نشأت عاليه اخرويه
، نيز گفته شده مقصود از آن شاخى است كه در آن دميده مى‌شود و خداوند متعال آن‌را سبب بازگشت صورتها و ارواح نسبت به جسم‌هاى‌شان مى‌كند
دميدن در صور، از اشراط الساعة و علامت حتمى
قیامت است
. منظور از «نفخ صور» در اين مدخل همين معناى اصطلاحى آخرى است كه از واژه «نفخ (صور)» با عبارات مختلف و از عباراتى مانند «يوم ترجف الرّاجفة»، «صيحة واحدة» و «الفزع الاكبر» با توجّه به تفاسير و يا روايات كه معناى آن را برساند، استفاده شده است.
لحظه دميدن و نفخ صور در آستانه قيامت، آغاز سختيها و ناگواريها براى
اهل محشر:
فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ .
مقصود از «نقر فى الناقور» نفخ و دميدن در صور است.
آغاز قيامت و
رستاخیز انسانها، از پيامدهاى نفخ صور:
۱. وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ وَ يَوْمَ يَقُولُ كُنْ فَيَكُونُ قَوْلُهُ الْحَقُّ وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ...
مراد از «يوم يقول كن»
روز بعث است، براى قول -و جمله بعدش- «يوم ينفخ فى الصور» و معناى آيه چنين مى‌شود: خداوند آسمانها و
زمین را بر اساس
حق آفريد و هم او، دوبار بر اساس حق، مخلوقات را زنده مى‌كند، بنابراين مى‌شود از آيه براى آغاز قيامت در پى نفخ صور استفاده نمود.
۲. ... وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً.
۳. مَنْ أَعْرَضَ عَنْهُ فَإِنَّهُ يَحْمِلُ يَوْمَ الْقِيامَةِ وِزْراً خالِدِينَ فِيهِ وَ ساءَ لَهُمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ حِمْلًا يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً.
«يوم ينفخ فى الصّور» بدل از «يوم القيامة» است.
۴. لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ فَمَنْ ثَقُلَتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ وَ مَنْ خَفَّتْ مَوازِينُهُ فَأُولئِكَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ فِي جَهَنَّمَ خالِدُونَ.
۵. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ إِنْ كانَتْ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنا مُحْضَرُونَ فَالْيَوْمَ لا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئاً وَ لا تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.
۶. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ.
۷. وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ ما كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِيدٌ.
۸. فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً فَيَوْمَئِذٍ وَقَعَتِ الْواقِعَةُ.
۹. فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ .
مقصود از «فاذا نقر فى الناقور»
روز نفخ صور است.
بعيد نيست كه مراد از «يومئذ» روزى باشد كه -مردم- براى
حسابرسی،
پاداش و
کیفر به سوى خداوند بازگشت كنند،
و اين همان
قیامت و پيامد نفخ صور خواهد بود.
۱۰. إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كانَ مِيقاتاً يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً.
۱۱. فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ وَ أُمِّهِ وَ أَبِيهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ.
مراد از «صاخّة» نفخ صور است
و بنابر قولى مقصود از آن نفخ صور دوم است كه مردم در آن هنگام
زنده مى‌شوند.
آورده شدن
نامه اعمال در صحنه قيامت، از پيامدهاى نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ.
«الكتاب» كتابى است كه اعمال انسانها در آن نوشته‌شده است، بنابراين منظور از آن همان نامه اعمال است.
اجتماع و گرد آوردن همه انسانها در صحنه
قیامت به
فرمان خداوند، از پيامدهاى نفخ صور:
... وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً.
زنده شدن همه انسانها و حاضر شدن آنان در قيامت، پس از نفخ صور دوم:
۱. لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ .
از
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از معناى «فزع اكبر» پرسيدند. آن حضرت فرمود: يك
صیحه بر مردم زده مى‌شود كه مرده‌اى نمى‌ماند مگر آنكه زنده مى‌شود و زنده‌اى نمى‌ماند مگر آنكه مى‌ميرد، جز آنچه را خدا بخواهد، سپس صيحه‌اى ديگر بر آنان زده مى‌شود. آنان‌كه مرده‌اند زنده مى‌شوند و همگى به
صف كشيده خواهند شد.
۲. يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِي الْحافِرَةِ أَ إِذا كُنَّا عِظاماً نَخِرَةً قالُوا تِلْكَ إِذاً كَرَّةٌ خاسِرَةٌ فَإِنَّما هِيَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ فَإِذا هُمْ بِالسَّاهِرَةِ .
مقصود از «زجرة واحدة» صيحه و نفخ صور در مرحله‌دوم است.
زنده شدن دوباره موجودات
آسمانها پس از مردن، با دميده شدن دوباره در صور:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ.
احياى موجودات
زمین پس از
مردن، با نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ.
اختلال در
نظام هستی و پاشيدگى آن، در پى نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً وَ انْشَقَّتِ السَّماءُ فَهِيَ يَوْمَئِذٍ واهِيَةٌ.
استقرار ملائکه در اطراف آسمانها و حمل
عرش الهی از سوى هشت تاى آنها، از پيامدهاى نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ انْشَقَّتِ السَّماءُ فَهِيَ يَوْمَئِذٍ واهِيَةٌ وَ الْمَلَكُ عَلى أَرْجائِها وَ يَحْمِلُ عَرْشَ رَبِّكَ فَوْقَهُمْ يَوْمَئِذٍ ثَمانِيَةٌ.
مشغول بودن همه
انسانها به حال خود، در پى نفخ صور:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ يَوْمَئِذٍ شَأْنٌ يُغْنِيهِ.
به طور مجاز از نفخه به «صاخّة» تعيبر شده است، چون‌كه مردم در آن روز
صدا و
فریاد گوش‌خراش دارند.
و مقصود از آن نفخ صور دوم است كه همه مردم در آن هنگام زنده مى‌شوند.
همه موجودات آسمانها و زمين، پس از به پا خاستن با دومين نفخ صور، در انتظار
سرنوشت خود:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ.
«قيام ينظرون» در
انتظار آنند كه با آنان چه رفتارى مى‌شود.
بازگشت همه انسانها به سوى
خداوند، از پيامدهاى نفخ صور:
وَ اسْتَمِعْ يَوْمَ يُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ
الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ إِنَّا نَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ إِلَيْنَا الْمَصِيرُ.
برپایی قیامت، با نفخ صور دوم:
۱. ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ.
۲. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِيدٌ.
مراد از «نفخ فى الصور» نفخ صور دوم است كه موجب بر پايى
قیامت مى‌باشد.
به پا خاستن ناگهانى
موجودات آسمانها و زمين، پس از دومين نفخ صور در قيامت:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ.
اثر نداشتن راه چاره و رهايى از
عذاب براى
ظالمان، با نفخه صور:
فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ يَوْمَ لا يُغْنِي عَنْهُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ وَ إِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا عَذاباً دُونَ ذلِكَ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ.
-بر اين اساس كه- مقصود از «يومهم الذى فيه‌يصعقون» زمان و هنگام نفخ صور اول بوده،
جميع مخلوقات در همان نفخه هلاک شوند.
بى‌هوش شدن
کافران، در پى نفخ صور:
أَمْ يُرِيدُونَ كَيْداً فَالَّذِينَ كَفَرُوا هُمُ الْمَكِيدُونَ فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ.
مقصود از «يوم ... يصعقون» نفخ صور است كه در آن روز انسانها بى‌هوش شده مى‌ميرند.
بى‌هوشى
مشرکان، از پيامد نفخ صور:
أَمْ لَهُمْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ.
بى‌هوش شدن همه موجودات در آسمانها و
زمین، در پى نفخ صور:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ.
به پايان رسيدن
تکذیب مکذّبان، در پى نفخ صور:
إِنْ كُلٌّ إِلَّا كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ عِقابِ وَ ما يَنْظُرُ هؤُلاءِ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً ما لَها مِنْ فَواقٍ.
پايان
عمر بشر روى
زمین، با يك صيحه و نفخ صور:
ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ.
مقصود از «صيحة واحدة» نفخ صور است.
تحقق تهديدهاى
خداوند در قيامت نسبت به مجرمان، از پيامدهاى نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ.
مقصود از «نفخ فى الصور» نفخ صور دوم است. مراد از «يوم الوعيد» روز قيامت است كه خداوند در آن روز تهديدهاى خود را نسبت به مجرمان اجرا مى‌كند.
پايان نيافتن
زندگی انسان با
مرگ و تداوم
حیات او در قيامت، با نفخ صور:
۱. لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ يَوْمَ نَطْوِي السَّماءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْداً عَلَيْنا إِنَّا كُنَّا فاعِلِينَ.
۲. وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِ ... وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ... وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِيدٌ.
۳. يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِي الْحافِرَةِ أَ إِذا كُنَّا عِظاماً نَخِرَةً قالُوا تِلْكَ إِذاً كَرَّةٌ خاسِرَةٌ فَإِنَّما هِيَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ فَإِذا هُمْ بِالسَّاهِرَةِ.
•••
حرکت کوهها همانند حركت
ابرها، در پى نفخ صور:
۱. وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ... وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ....
۲. يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً وَ سُيِّرَتِ الْجِبالُ فَكانَتْ سَراباً.
••• حركت كوهها در آستانه نفخ صور، بر اساس
استواری و
اتقان هر چيزى از سوى خداوند:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ.
••• حركت كوهها در آستانه نفخ صور، بر اساس
علم و
خبیر بودن خداوند بر اعمال انسانها:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ... وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ... إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ.
••• برخورداران از وعده
احسان الهی، به دور از هر گونه
حزن و
اندوه از نفخ صور و پيامدهاى آن:
إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ.
••• حزن و اندوه انسانها از نفخ صور، و پيامدهاى آن:
لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ.
••• نفخ صور، زمينه‌اى براى
حسابرسی اعمال و رسيدن به نتايج آن:
۱. وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.
۲. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ وَ وُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِما يَفْعَلُونَ.
••• حسابرسى اعمال آدميان، در پى نفخ صور، بر اساس
علم خداوند به اعمال آنان:
۱. وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ... وَ تَرَى الْجِبالَ ... إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ. مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ .
مقصود از «انه خبير بما تفعلون» علم داشتن خداوند نسبت به افعال بندگان است و به حسب
طاعت و معصيت‌شان، آنان را
ثواب داده،
عقاب مى‌كند.
بنابراين مى‌توان از آيات مزبور استفاده نمود كه نفخ صور زمينه حسابرسى آدميان خواهد بود.
۲. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ وَ وُفِّيَتْ كُلُّ نَفْسٍ ما عَمِلَتْ وَ هُوَ أَعْلَمُ بِما يَفْعَلُونَ.
••• دميده شدن در صور، پيش درآمدى براى
حشر و حضور انسانها در صحنه
قیامت:
۱. وَ تَرَكْنا بَعْضَهُمْ يَوْمَئِذٍ يَمُوجُ فِي بَعْضٍ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَجَمَعْناهُمْ جَمْعاً.
۲. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ ....
۳. يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً.
•••
حشر و
حضور انسانها در قيامت، به صورت فوج فوج و گروه گروه:
يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً.
••• حشر و حضور انسانها با اعمال بد و خوب خويش، در نزد
پروردگار، از پيامدهاى نفخ صور:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلَّا ما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.
••• حشر و حضور انسانها در
قیامت، همراه با
راهنما و
گواه بر اعمال آنها از پيامدهاى نفخ صور:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِيدٌ.
بنا بر فرمايش
حضرت علی علیه‌السلام«سائق و شهيد» يعنى راهنمايى كه او را به سمت محشر راهنمايى كرده، گواهى‌دهنده‌اى كه بر اعمالش گواهى مى‌دهد.
حشر و
حرکت شتابان
کافران منكر
معاد در نزد پروردگار، از پيامدهاى نفخ صور:
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ أَنْفِقُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا أَ
نُطْعِمُ مَنْ لَوْ يَشاءُ اللَّهُ
أَطْعَمَهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا فِي ضَلالٍ مُبِينٍ وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ.
حشر مجرمان با چشمان كبودرنگ و بدون
قدرت بینایی، در پى نفخ صور:
يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ وَ نَحْشُرُ الْمُجْرِمِينَ يَوْمَئِذٍ زُرْقاً .
واژه «زرق» جمع «ازرق» به معناى رنگ خاص است و مقصود از آن در آيه به معناى كورى آنان -مجرمان- است، زيرا وقتى چشم، نورش از بين برود، آنچه را در اين هنگام مى‌بيند كبود است.
حشر و حضور در قيامت، پس از نفخ صور، ناگهانى و بدون فاصله:
۱. وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ.
مقصود از «أتوه» حاضر شدن در نزد پروردگار است.
۲. يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً.
۳. يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ يَقُولُونَ أَ إِنَّا لَمَرْدُودُونَ فِي الْحافِرَةِ أَ إِذا كُنَّا عِظاماً نَخِرَةً قالُوا تِلْكَ إِذاً كَرَّةٌ خاسِرَةٌ فَإِنَّما هِيَ زَجْرَةٌ واحِدَةٌ فَإِذا هُمْ بِالسَّاهِرَةِ .
«زجرة واحدة» يعنى يك صيحه از
اسرافیل دميده مى‌شود، در حالى كه آنان -مردم- مرده هستند و سپس زنده مى‌شوند.
حضور
انبیا در قيامت، در پى نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ.
حضور
گواهان در قيامت، در پى نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ.
••• خروج انسانها از
قبرها و حركت سريع آنها، از پيامدهاى نفخ صور دوم:
۱. وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ إِنْ كانَتْ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً فَإِذا هُمْ جَمِيعٌ لَدَيْنا مُحْضَرُونَ.
مقصود از «نفخ فى الصور» نفخه دوم -نفخ صور دوم- است كه از قبرها -بيرون آمده- و با
سرعت حركت مى‌كنند.
۲. وَ اسْتَمِعْ يَوْمَ يُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ
الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِراعاً ذلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنا يَسِيرٌ.
••• خروج از قبرها، در پى نفخ صور دوم، بر اساس
حق:
يَوْمَ يَسْمَعُونَ
الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ.
مقصود از «
الصيحه ...» نفخ صور دوم است.
••• خروج از قبر، در پى نفخ صور، مورد
وعده خداوند:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ.
•••
وحشت و
هراس شديد موجودات آسمانها، در پى نفخ صور:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ ....
•••
خوف و هراس شديد موجودات
اهل زمین، در پى نفخ صور:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ ... وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ ....
••• خوف و هراس بزرگ انسانها، در پى نفخ صور دوم:
لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ.
«الفزع الاكبر» يعنى خوف بزرگ، و بنابر قولى مقصود از «الفزع الاكبر» نفخه صور در مرحله دوم است.
خيره شدن چشمها و نگاه كردن به پايين، از پيامدهاى نفخ صور:
يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ أَبْصارُها خاشِعَةٌ.
روشن شدن
زمین به واسطه
نور پروردگار و آشكار شدن خوبيها و بديها در قيامت، از پيامدهاى نفخ صور دوم:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ ... ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّها وَ وُضِعَ الْكِتابُ وَ جِي‌ءَ بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَداءِ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْحَقِّ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ.
بعيد نيست كه از «اشرقت الارض بنور ربها» اشراق و روشن شدن زمين به نور پروردگار، همان خاصيت روز قيامت باشد، به سبب اينكه پرده‌ها كنار رفته، حقايق اشياء و اعمال
خیر و
شر،
اطاعت و
معصیت،
حق و
باطل براى بينندگان آشكار مى‌شود.
زوال و از بين رفتن مالكيتها و حاكميتهاى اعتبارى، از پيامدهاى نفخ صور:
... وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ....
روز نفخ صور، روزى سخت و دشوار براى
کافران:
فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ.
مقصود از «نقر فى الناقور» نفخ و دميدن در صور است.
سلب مراجعه
انسان به
خانواده، در پى نفخ صور:
ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ .
مقصود از «صيحة واحدة» نفخ صور است.
••• سلب مهلت
وصیّت از انسان، در پى نفخ صور:
ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ.
••• سلب مهلت و نبودن هرگونه فرصت به افراد، در پى نفخ صور:
وَ ما يَنْظُرُ هؤُلاءِ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً ما لَها مِنْ فَواقٍ .
مراد از «صيحة واحدة» نفخ صور اول است. مقصود از «ما لها من فواق» توقف و مهلت دادن به اندازه فاصله دوبار
دوشیدن شیر است.
شکاف آسمان، در پى نفخ صور:
۱. فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ انْشَقَّتِ السَّماءُ فَهِيَ يَوْمَئِذٍ واهِيَةٌ.
۲. يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَكانَتْ أَبْواباً.
مقصود از «ينفخ فى الصور» در آيه نفخ صور دوم است.
شکاف زمین و خروج انسانها از آن، در پى نفخ صور:
وَ اسْتَمِعْ يَوْمَ يُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ يَوْمَ يَسْمَعُونَ
الصَّيْحَةَ بِالْحَقِّ ذلِكَ يَوْمُ الْخُرُوجِ يَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ سِراعاً ذلِكَ حَشْرٌ عَلَيْنا يَسِيرٌ.
روز دميده شدن در صور، هنگام ظهور
مالکیت مطلق و
حاکمیت انحصاری خداوند:
... وَ لَهُ الْمُلْكُ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ....
عدم
درخواست از يكديگر، به علت مشغول بودن به وضعيت خويشتن، در پى نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ.
غافلگير شدن انسانها، با نفخ صور اول:
ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ فَلا يَسْتَطِيعُونَ تَوْصِيَةً وَ لا إِلى أَهْلِهِمْ يَرْجِعُونَ .
معناى «تأخذهم» يعنى به طور ناگهانى -و غافلگيرانه- آنان را با
صیحه نابود مى‌كند.
فرار انسان از برادر خويش بعد از بيرون آمدن از قبرها، در پى نفخ صور دوم:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِيهِ.
گفته شده كه مقصود از «فاذا جاءت الصّاخّه» نفخ صور دوم است كه همه مردم در آن هنگام زنده مى‌شوند.
فرار انسانها از
پدر خويش، در پى نفخ صور دوم:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ .... وَ أَبِيهِ.
نفخ صور دوم، زمينه‌اى براى فرار انسانها از
فرزندان خود:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ ... وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ.
فرار انسانها از
مادر خويش، از پيامدهاى نفخ صور:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ ...وَ أُمِّهِ ....
فرار انسانها از همسران خود، در پى نفخ صور دوم:
فَإِذا جاءَتِ الصَّاخَّةُ يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ ...وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنِيهِ.
دميده شدن در صور، سرآغاز شكل‌گيرى زمان فرار رسيدن
کیفر و وعيدهاى خداوند:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ.
تفاوت «وعد» با «وعيد» اين است كه وعد در خير و شر ولى وعيد فقط در شر استعمال مى‌شود.
فروپاشى
آسمان و پيچيده شدن آن، مانند
طومار نوشته‌ها، از پيامدهاى نفخ صور:
لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ يَوْمَ نَطْوِي السَّماءَ كَطَيِّ السِّجِلِّ لِلْكُتُبِ كَما بَدَأْنا أَوَّلَ خَلْقٍ نُعِيدُهُ وَعْداً عَلَيْنا إِنَّا كُنَّا فاعِلِينَ.
قطع
سؤال و
پرسش از يكديگر، در پى نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ.
گسسته شدن
روابط نسبی و خويشاوندى ميان انسانها، با نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ فَلا أَنْسابَ بَيْنَهُمْ يَوْمَئِذٍ وَ لا يَتَساءَلُونَ.
گشايش
دربهای آسمان، از پيامدهاى نفخ صور:
يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْواجاً وَ فُتِحَتِ السَّماءُ فَكانَتْ أَبْواباً.
لرزش دلها، در پى نفخ صور:
يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ قُلُوبٌ يَوْمَئِذٍ واجِفَةٌ.
متلاشى و كوبيده شدن
زمین، در پى نفخ صور:
فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً.
•••
متلاشی شدن کوهها، در پى نفخ صور:
۱. وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ فَفَزِعَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ إِلَّا مَنْ شاءَ اللَّهُ وَ كُلٌّ أَتَوْهُ داخِرِينَ وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ صُنْعَ اللَّهِ الَّذِي أَتْقَنَ كُلَّ شَيْ‌ءٍ إِنَّهُ خَبِيرٌ بِما تَفْعَلُونَ.
۲. فَإِذا نُفِخَ فِي الصُّورِ نَفْخَةٌ واحِدَةٌ وَ حُمِلَتِ الْأَرْضُ وَ الْجِبالُ فَدُكَّتا دَكَّةً واحِدَةً.
••• متلاشى شدن و به
حرکت در آمدن كوهها همانند ابرها، بر اثر نفخ صور:
وَ يَوْمَ يُنْفَخُ فِي الصُّورِ ... وَ تَرَى الْجِبالَ تَحْسَبُها جامِدَةً وَ هِيَ تَمُرُّ مَرَّ السَّحابِ ....
محرومیت مشرکان از هر گونه
یاری و نصرت شدن، در پى نفخ صور:
أَمْ لَهُمْ إِلهٌ غَيْرُ اللَّهِ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يُشْرِكُونَ فَذَرْهُمْ حَتَّى يُلاقُوا يَوْمَهُمُ الَّذِي فِيهِ يُصْعَقُونَ يَوْمَ لا يُغْنِي عَنْهُمْ كَيْدُهُمْ شَيْئاً وَ لا هُمْ يُنْصَرُونَ.
مردن ابلیس، بين نفخ صور اول و نفخ صور دوم:
قالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ إِلى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ.
يحيى بن علاء روايت كرده است: شخصى بر
امام صادق علیه‌السلام وارد شد و گفت: مرا از سخن خداى- عزوجل- كه به
ابلیس فرمود: «فانك من المنظرين• الى يوم الوقت المعلوم» خبر بده. حضرت فرمود: مراد از روز
وقت معلوم، روزى است كه يك بار در صور دميده شد، پس ابليس بين دميدن اول و دوم مى‌ميرد.
مرگ و
نابودی انسانها، پيامد نفخ صور اول:
۱. وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ما يَنْظُرُونَ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً تَأْخُذُهُمْ وَ هُمْ يَخِصِّمُونَ.
۲. وَ جاءَتْ سَكْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ ذلِكَ ما كُنْتَ مِنْهُ تَحِيدُ وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ ذلِكَ يَوْمُ الْوَعِيدِ وَ جاءَتْ كُلُّ نَفْسٍ مَعَها سائِقٌ وَ شَهِيدٌ.
«و نفخ فى الصّور» به يك احتمال، نفخه اول است.
مرگ موجودات زنده آسمانها و زمين، با دميده شدن در صور:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَصَعِقَ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ ....
ملاقات
ملائکه با برخورداران از
وعده احسان خداوند، از پيامدهاى نفخ صور:
إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنى أُولئِكَ عَنْها مُبْعَدُونَ لا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَ تَتَلَقَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ هذا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنْتُمْ تُوعَدُونَ.
مسدود شدن هر گونه راه
بازگشت به دنیا، در پى نفخ صور:
وَ ما يَنْظُرُ هؤُلاءِ إِلَّا صَيْحَةً واحِدَةً ما لَها مِنْ فَواقٍ .
بنابر قولى، مقصود از «ما لها من فواق» بازگشت و رجعت به دنيا است.
اظهار
ندامت و
پشیمانی انسانها پس از
خروج از قبرها، در پى نفخ صور:
وَ نُفِخَ فِي الصُّورِ فَإِذا هُمْ مِنَ الْأَجْداثِ إِلى رَبِّهِمْ يَنْسِلُونَ قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا هذا ما وَعَدَ الرَّحْمنُ وَ صَدَقَ الْمُرْسَلُونَ.
نگاه متحيّرانه و بهت‌آميز موجودات زنده آسمانها و زمين، پس از به پا خاستن با دومين نفخ صور، در قيامت:
... ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخْرى فَإِذا هُمْ قِيامٌ يَنْظُرُونَ .
گفته شده: «قيام ينظرون» يعنى به علت تحيرى كه دارنددر مكانى ايستاده‌اند و اطراف خود را مانند افراد مبهوت نگاه مى‌كنند.
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۱، ص۲۶۲، برگرفته از مقاله «نفخ صور».
