• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

آب جاری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


به آب روان جوشيده از زمین مانند آب چشمه و قنات آب جاری گفته می‌شود. آب جاری از اقسام آب مطلق است که در باب طهارت از آن بحث و در باب‌های ديگر مانند زکات و خمس نيز از احکام آن به مناسبت سخن گفته شده است.


آب‌ یا مطلق‌ است یا مضاف. آب‌ مضاف: مانند فشرده اجسام مثل آب هندوانه و انار و مانند آبی که با چیز دیگری ممزوج شود، به طوری‌که به آن آب گفته نشود مثل آب شکر (شربت) و آب نمک.
[۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۱، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه.    
و آب مطلق آبی است که فشرده اجسام مثل آب هندوانه و انار نبوده و یا ممزوج با چیز دیگر به طوری نشده باشد که به آن آب (بدون قید) گفته نشود.

۱.۱ - اقسام آب مطلق

در تحریرالوسیله در بیان اقسام آب مطلق آمده است: «المطلق اقسام: «الجاری، و النابع بغیر جریان، و البئر، و المطر، و الواقف، و یقال له: الراکد.»
[۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۱، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه.    
یعنی آب مطلق‌ بر چند قسم است: آب جاری و آبی که (از زمین) می‌جوشد ولی جریان ندارد و آب چاه و آب باران و آب ایستاده، که به آن «راکد» می‌گویند.

آب جاری به بیان تحریرالوسیله «و هو النابع السائل»
[۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۸.    
قسمی از آب مطلق است که می‌جوشد (از زمین) و روان است.

به قول مشهور در تحقّق عنوان جاری، علاوه بر جريان، جوشش از زمين نيز شرط است. عدم اعتبار جوشش و کفايت جريان غالبی به دليل اتّصال به منبعی و نيز عدم اعتبار جريان فعلی و کفايت جوشش از زمين، ديگر اقوال درباره آب جاری‌اند.
[۴] خویی، ابوالقاسم، التنقیح، ج۱، ص۱۱۲.    


آب جاری -هر چند کمتر از کر باشد- به ملاقات نجاست نجس نمی‌شود، مگر آن که بو، رنگ يا مزه آن در اثر نجاست تغيير کند.
[۵] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۷۵.    
[۶] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۸۴-۸۵.    

البته متنجس شدن آب جاری و هر آب مطلق به واسطه تغییر رنگ و بو و مزه در صورتی است که این تغییرات به واسطه اتصال با نجس باشد نه مجاورت با آن، پس «اگر در اثر مجاورت با نجاست تغییر کند نجس نمی‌شود، مانند آن‌که آب‌ مطلق‌ در اثر نزدیک بودن با مردار بوی آن را بگیرد. البته اگر مردار خارج آب بیفتد و قسمتی از آن داخل آب قرار بگیرد و آب به واسطه مجموع آن تغییر نماید نجس می‌شود.»
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۴.    
و «معیار (نجس شدن) این است که آب با اوصاف نجاست تغییر کند نه با اوصاف متنجس، پس اگر آب کر یا جاری و مانند آن‌ها به وسیله بقّم (بَ ق قَ م - چوبی باشد سرخ که رنگرزان بدان چیزها رنگ کنند)
[۸] لغتنامه دهخدا.
متنجس قرمز گردد نجس نمی‌شود.»
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۵.    
همچنین «معیار، تغییر یکی از اوصاف سه‌گانه آب به سبب نجاست است، اگر چه تغییر آن از سنخ اوصاف نجاست نباشد، پس اگر آب با ریختن خون در آن، زرد شود نجس می‌شود.»
[۱۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۶.    


پاک شدن آن در صورت نجاست، به از بين رفتن بو، رنگ و مزه نجاست است -هر چند اين زوال به خودی خود باشد- مشروط به اين که با آب تازه که از مادّه خارج می‌شود، مخلوط گردد و در حصول طهارت بدون آميختگی، اختلاف است.
[۱۱] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۹۰.    
[۱۲] طباطبایی، یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۷۴.    

امام خمینی در این‌باره در تحریرالوسیله می‌نویسند: «و الاقوی عدم الاکتفاء بالاتّصال بلا امتزاج.»
[۱۳] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۳، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۱۱.    
بنابراین برای تطهیر، آب متنجس باید با آب معتصم ممزوج گردد.
حکم آب راکد متّصل به جاری نيز چنين است.

نزد مشهور آبی که از زمين می‌جوشد، ولی جريان ندارد، در نجس نشدن به ملاقات با نجاست‌ حکم آب جاری را دارد؛ هر چند کمتر از کرّ باشد.
[۱۴] طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۹۵.    


زکات غلّات (گندم، جو، خرما و کشمش) آبياری شده با آب جاری يک دهم است.
[۱۵] طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۴، ص۶۸.    


هر کس می‌تواند در زمین مباح از آب جاری آن استفاده کند و در صورت حیازت مالک مقدار آبی می‌شود که حيازت کرده است.
[۱۶] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۱۲۳.    
[۱۷] نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۸، ص۱۲۹.    


۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۱، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه.    
۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۱، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه.    
۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۸.    
۴. ↑ خویی، ابوالقاسم، التنقیح، ج۱، ص۱۱۲.    
۵. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۷۵.    
۶. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۸۴-۸۵.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۴.    
۸. ↑ لغتنامه دهخدا.
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۵.    
۱۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۲، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۶.    
۱۱. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱، ص۹۰.    
۱۲. ↑ طباطبایی، یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۷۴.    
۱۳. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۱۳، کتاب الطهارة، فصل فی المیاه، مسالة ۱۱.    
۱۴. ↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۱، ص۹۵.    
۱۵. ↑ طباطبایی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی، ج۴، ص۶۸.    
۱۶. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۱۶، ص۱۲۳.    
۱۷. ↑ نجفی جواهری، محمدحسن، جواهر الکلام، ج۳۸، ص۱۲۹.    


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۹۴.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.


رده‌های این صفحه : آب | احکام طهارت | دیدگاه های فقهی امام خمینی | مباحث فقهی | مطهرات
جعبه ابزار