مَعاذ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَعاذ:
(قالَ مَعاذَ اللّٰهِ) مَعاذ: مصدر است به معنی «پناه بردن»
آنجا که
یوسف (علیه‌السّلام) در برابر پیشنهاد کامجویی
زلیخا قرار گرفت و تمام جریان‌ها را به‌سوی لغزش و
گناه مشاهده کرد و هیچ راهی از نظر ظاهر برای او باقی نمانده بود، در پاسخ زلیخا به این جمله
قناعت کرد و گفت:
«پناه می‌برم به
خدا.»
(قالَ مَعاذَ اللّٰهِ)یوسف به این ترتیب خواسته نامشروع
همسر عزیز را با قاطعیت رد کرد و به او فهماند که هرگز در برابر او
تسلیم نخواهد شد و در ضمن این واقعیت را به او و به همه کس فهماند که در چنین شرایط سخت و بحرانی برای رهایی از چنگال وسوسه‌های
شیطان و آن‌ها که خلق و خوی شیطانی دارند، تنها راه نجات پناه بردن به خداست، خدایی که خلوت و جمع برای او یکسان است و هیچ چیز در برابر اراده‌اش مقاومت نمی‌کند.
او با ذکر این جمله کوتاه، هم به
یگانگی خدا از نظر
عقیده و هم از نظر
عمل،
اعتراف کرد.
به موردی از کاربرد
مَعاذ در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ راوَدَتْهُ الَّتی هُوَ فی بَیْتِها عَن نَّفْسِهِ وَ غَلَّقَتِ الاَبْوابَ وَ قالَتْ هَیْتَ لَکَ قالَ مَعاذَ اللّهِ اِنَّهُ رَبّی اَحْسَنَ مَثْوایَ اِنَّهُ لا یُفْلِحُ الظّالِمونَ) (و آن زن که یوسف در خانه او بود، از او تمنّای کامجویی کرد؛ درها را بست و گفت: «بیا به سوی آنچه برای تو مهیّاست! » یوسف گفت: «پناه می‌برم به خدا، او (عزیز مصر) صاحب
نعمت من است؛ مقام مرا گرامی داشته؛ آیا ممکن است به او
ظلم و
خیانت کنم؟! به
یقین ستمکاران
رستگار نمی‌شوند.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(مَعاذَ اللَّهِ) به معنای پناه می‌برم به خدا می‌باشد، بنابراین، کلمه مذکور مفعول مطلق اعوذ باللَّه است که قائم مقام فعل است.
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «
مَعاذ»، ج۳، ص۲۶۵-۲۶۶.
