عض (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَضّ (به فتح عین و تشدید ضاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای به دندان گرفتن است.
دندان گرفتن انگشت گاهى از
خشم و گاهى از
حسرت و
تأسف است.
اين كلمه فقط دوبار در
قرآن مجید ذكر شده است.
عَضّ به دندان گرفتن است.
«عَضَّهُ عَضّاً أَمْسَكَهُ بِأَسْنَانِهِ»
به مواردی از
عَضّ که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ إِذا خَلَوْا عَضُّوا عَلَيْكُمُ الْأَنامِلَ مِنَ الْغَيْظِ قُلْ مُوتُوا بِغَيْظِكُمْ) «چون به خلوت شوند از
خشم بر شما سرِ انگشتان بگزند.»
دندان گرفتن انگشت گاهى از خشم است چنان‌كه در
آیه و گاهى از
حسرت و تأسف است.
(وَ يَوْمَ يَعَضُ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلًا) «روزى ظالم از تأسف هر دو دست را به دندان گيرد و گويد: ای كاش راه رسول را می‌رفتم.»
شايد
(يَعَضُ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ) كنايه از
ندامت باشد نه آن‌كه واقعا دست‌هاى خويش را به دندان خواهد گرفت.
از
ابن عباس نقل شده كه آيه درباره
عقبة بن ابن معیط و
ابیّ بن خلف نازل شده است، در اين صورت لام «الظَّالِمُ» براى عهد است ولى
ظهور آيه در عموم است و مورد مخصّص نيست.
اين كلمه فقط در دو مورد فوق در قرآن مجید ذكر شده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عضّ»، ج۵، ص۱۳.
