سجده‌های واجب قرآن (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سجده‌های واجب قرآن در چهار آیه است که به محض خواندن یا شنیدن یکی از آنها بلافاصله واجب است به
سجده افتاد.
سجده
هاى واجب
قرآن مجيد در چهار آيه است كه به محض خواندن يا شنيدن يكى از آنها بلا فاصله واجب است به
سجده افتاد چهار آيه فوق از اين قرارند:
(إِنَّما يُؤْمِنُ بِآياتِنَا الَّذِينَ إِذا ذُكِّرُوا بِها خَرُّوا سُجَّداً وَ سَبَّحُوا بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ) (تنها كسانى به آيات ما ايمان مى‌آورند كه هر وقت اين آيات به آنان يادآورى شود به
سجده مى‌افتند و
تسبیح و
حمد پروردگارشان را مى‌گويند، و
تکبّر نمى‌كنند.)
(وَ مِنْ آياتِهِ اللَّيْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لَا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ) (و از نشانه
هاى او،
شب و
روز و
خورشید و
ماه است؛ ولى براى خورشيد و ماه
سجده نكنيد، بلكه براى خدايى كه آفريننده آنهاست
سجده كنيد اگر تنها او را مى‌پرستيد.)
(فَاسْجُدُوا لِلَّهِ وَ اعْبُدُوا) (پس بيدار شويد و همه براى خدا
سجده كنيد و او را بپرستيد.)
(كَلَّا لا تُطِعْهُ وَ اسْجُدْ وَ اقْتَرِبْ) (چنين نيست كه او مى‌پندارد او را اطاعت مكن، و
سجده نما و به
قرب خداوند درآى!)
طبرسی (رحمه‌اللّه) در آخر اعراف ذيل آيه «
وَ لَهُ يَسْجُدُونَ»
می‌گويد: در وجوب و استحباب
سجده تلاوت اختلاف است
ابو حنیفه آن را واجب می‌داند و نزد
شافعی مستحب مؤكّد است اصحاب ما نيز چنين گفته‌اند.
از اين سخن معلوم می‌شود كه تمام
سجده
هاى قرآن در رأى
امامیّه مستحب مؤكّد است. ولى مطلب اينطور نيست.
در ذيل
سوره الم سجده چيزى نگفته
و در ذيل
آیه ۳۷ فصّلت گويد: از ائمه ما روايت شده كه محلّ
سجده «
إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» است
و در ذيل
آیه ۶۲ نجم گويد: آيه دلالت دارد كه در اينجا
سجده واجب است چنانكه اصحاب ما گفته‌اند
و در ذيل
آیه ۱۹ علق فرموده:
سجده در اينجا واجب است و آن از
عزائم می‌باشد از
عبدالله بن سنان از
ابا عبداللّه (علیه‌السّلام) نقل است كه فرمود: عزائم عبارت‌اند از: الم تنزيل، حم
السّجدة، و النّجم اذا هوى، اقرء باسم ربّك و در غير اين‌ها در جميع
قرآن مستحب است و واجب نيست.
از كلام اخيرش به نظر می‌آيد كه مراد از كلام ذيل اعراف
سجده
هاى مستحبى قرآن است.
به هر حال وجوب
سجده در آن چهار آيه در
شیعه اجماعى است و روايات آن در
وسائل ابواب قرائة
القرآن باب ۴۲ و ۴۳ مذكور است.
براى كثرت اطلاع به
مستمسک عروه ج ۶ ص ۴۱۱ به بعد رجوع شود.
در ۱۱ محل از
قرآن سجده تلاوت
مستحب است.
سیّد در عروة فصل سائر اقسام
سجود در مسئله ۲ محل آنها را معين كرده است
ولى
شافعی همه
سجده
هاى قرآن را كه مجموعا پانزده موضع است
مستحب می‌داند
و
ابو حنیفه به وجوب همه رأى داده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سجده‌های واجب قرآن»، ج۳، ص۲۳۰-۲۳۱.
