• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حجر بن عدی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


دیگر کاربردها: ابن عدی (ابهام‌زدایی).

حُجْربن عَدی بن جَبَله کِندی، کنیه‌اش ابوعبدالرحمن، معروف به حجرالخیر، صحابی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و از یاران خاص حضرت علی علیه‌السلام و از بزرگان و فضلای کوفه می‌باشد.

فهرست مندرجات

۱ - اسلام آوردن
۲ - حضور در فتوحات اسلامی
       ۲.۱ - نبرد قادسیه
       ۲.۲ - نبرد جلولاء
       ۲.۳ - فتح شام
۳ - حجر و امیرالمؤمنین
       ۳.۱ - پیشنهاد ریاست قبیله کِنْدَه
       ۳.۲ - در جنگ جمل
       ۳.۳ - در جنگ صفین
       ۳.۴ - در جنگ نهروان
       ۳.۵ - جنگ با ضحّاک‌بن قَیس
۴ - حجر و امام حسن
۵ - حجر و مخالفان امام علی
       ۵.۱ - مغیره، حاکم کوفه
       ۵.۲ - زیاد بن ابیه، حاکم کوفه
       ۵.۳ - عمروبن حریث، جانشین زیاد
۶ - اسارت
       ۶.۱ - دستگیری
       ۶.۲ - اعزام به نزد معاویه
       ۶.۳ - فرمان قتل او در میانه راه
۷ - شهادت
       ۷.۱ - تن ندادن حجر به سب علی
       ۷.۲ - نحوه شهادت
       ۷.۳ - تلاش عایشه برای نجات حجر
       ۷.۴ - ویژگی شهادت حجر
       ۷.۵ - تاریخ شهادت
       ۷.۶ - شهادت فرزندان حجر
       ۷.۷ - واکنش‌ها
۸ - مدفن
۹ - منابع مقاله
۱۰ - پانویس
۱۱ - منبع

۱ - اسلام آوردن

[ویرایش]

حجربن عَدی‌ و برادرش، هانی، در زمان پیامبر اکرم اسلام آوردند.

۲ - حضور در فتوحات اسلامی

[ویرایش]


۲.۱ - نبرد قادسیه


حجر در فتوحات اسلامی، از جمله نبرد قادسیه (سال ۱۴ یا ۱۵ یا ۱۶)، حضور یافت.
[۱] الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۷.    
[۲] ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
[۳] اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۴۶۱.    


۲.۲ - نبرد جلولاء


در نبرد جلولاء (سال ۱۶ یا ۱۷ یا ۱۹) نیز فرماندهی دست راست لشکر عمرو بن مالک (سردارِ سعدبن ابی‌وقّاص) را بر عهده داشت.
[۴] فتوح البلدان، ج۲، ص۳۲۴.    
[۵] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۷.


۲.۳ - فتح شام


در فتح شام نیز شرکت کرد و جزو لشکریانی بود که مَرج‌عَذراء را فتح کردند. در روایتی از وی به عنوان فاتح آن‌جا یاد شده است.
[۶] تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۷.    
[۷] تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۱۰۲۱۱.    


۳ - حجر و امیرالمؤمنین

[ویرایش]

حجربن عدی پس از فتوحات، ظاهرا در کوفه اقامت گزید.
[۸] احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۴۵.


۳.۱ - پیشنهاد ریاست قبیله کِنْدَه


حضرت علی علیه‌السلام می‌خواست او را به ریاست قبیله کِنْدَه بگمارد و هم‌ قبیله‌ای او، اشعث بن قیس، را از آن منصب عزل کند، اما حجر از این‌که تا زنده بودن اشعث، سرپرستی کنده را قبول کند، خودداری کرد.
[۹] احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۲۲۴.


۳.۲ - در جنگ جمل


در جنگ جمل، هنگامی که ابوموسی اشعری، فرمان‌دار کوفه، از شرکت کردن مردم در جنگ برای یاری امام علی جلوگیری کرد، حجربن عدی همراه حسن بن علی علیه‌السلام و عماربن یاسر به مسجد کوفه رفت، ابوموسی را بیرون راند و مردم را به شرکت در جنگ تشویق کرد.
در این جنگ حضرت علی، حجر را به ریاست قبایل کنده، حضرموت، قُضاعه و مَهْره گمارد.
[۱۰] احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۴۴ـ۱۴۶.
[۱۱] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۴۸۵.
[۱۲] محمد بن محمد مفید، الجمل و النُصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۲۵۵ـ۲۵۶.
[۱۳] محمد بن محمد مفید، الجمل و النُصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۳۲۰.


۳.۳ - در جنگ صفین


حجر در جنگ صفّین (سال ۳۷) از امرای لشکر امام علی و فرمانده مردان جنگی قبیله کنده بود.
[۱۴] نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۱۰۳۱۰۴.    
[۱۵] نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۱۹۵.    
[۱۶] نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۲۰۵.    
[۱۷] نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۲۴۳.    
[۱۸] ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۷.    

در ماجرای حکمیت، وی از سوی مردم عراق، جزو گواهان عهدنامه میان ابوموسی اشعری و عمرو بن عاص بود.
[۱۹] نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۵۰۶۵۰۷.    
[۲۰] احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۹۵ـ۱۹۶.
[۲۱] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۳۹.    


۳.۴ - در جنگ نهروان


حجر در جنگ نهروان (سال ۳۸) نیز فرمانده دست راست سپاه امام علی علیه‌السلام در نبرد با خوارج بود.
[۲۲] احمد بن داوود دینوری، ص۲۱۰.
[۲۳] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۶۳.    


۳.۵ - جنگ با ضحّاک‌بن قَیس


هنگامی‌ که معاویه برای ایجاد رعب در مردم عراق، ضحّاک‌بن قَیس را روانه آن‌جا کرد تا با حمله به صحرانشینان ایجاد ناامنی کند، امام علی علیه‌السلام، حجربن عدی را با چهار هزار تن به مقابله آنان فرستاد.
حجر تا تَدْمُر به تعقیب مهاجمان پرداخت و سرانجام، آنان را شکست داد. سپس، دو شبانه روز در آن نواحی ماند.
[۲۴] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹۵ـ۱۹۶.
[۲۵] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۰۴.    


۴ - حجر و امام حسن

[ویرایش]

پس از شهادت امیرمؤمنان و به امامت رسیدن امام حسن علیه‌السلام و اقدام آن حضرت برای جنگ با معاویه، جریان به سمتی پیش رفت که امام مصلحت را در پذیرش صلح با معاویه دید، حجر اولین کسی بود که به دیدار امام رفت و با لحنی تند اعتراض کرد و حضرت را به ادامه جنگ فراخواند.
پاسخ امام حسن این بود که چون رغبت بیشتر مردم عراق بر صلح است، تن به صلح داده است تا جان شیعیان خاص ایشان محفوظ بماند.
پس از آن، حجر نزد امام حسین علیه‌السلام رفت و دیدگاه خود را درباره جنگ با معاویه مطرح کرد، اما ایشان او را به متابعت از امام حسن فراخواند.
[۲۶] احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۰.
[۲۷] شوشتری، احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۳، ص۱۳۱.


۵ - حجر و مخالفان امام علی

[ویرایش]

حجربن عدی بعد از شهادت حضرت علی علیه‌السلام با مخالفان امام برخورد تندی داشته است.

۵.۱ - مغیره، حاکم کوفه


چون مغیرة بن شعبه (حاکم کوفه) به دستور معاویه، علی علیه‌السلام را بر منبر لعن می‌کرد، حجر و عمرو بن حمق همراه شماری از یاران خود، با او مخالفت نمودند
[۲۸] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.
[۲۹] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۸۸.    
و به وی سنگ ریزه پرتاب کردند.
مغیره با فرستادن مبلغی برای او کوشید وی را به خود نزدیک سازد.
[۳۰] احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳.


۵.۲ - زیاد بن ابیه، حاکم کوفه


در سال ۵۰ که زیاد بن ابیه حکومت کوفه را، علاوه بر بصره، از طرف معاویه به دست گرفت، با وجود دوستی‌اش با حجربن عدی، به او درباره دفاع از علی بن ابی طالب و انتقاد از معاویه هشدار داد، اما حجر همچنان بی‌پروا مردم را بر ضد معاویه تحریک می‌کرد.
[۳۱] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۸.    
[۳۲] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.


۵.۳ - عمروبن حریث، جانشین زیاد


هنگامی که زیاد در بصره به‌ سر می‌برد، حجر و یارانش به عَمْروبن حُرَیث، جانشین زیاد در کوفه، هنگام ایراد خطبه که با بدگویی و ناسزا به امیرمؤمنان علیه‌السلام همراه بود، سنگ‌ریزه پرتاب کردند. عمرو به زیاد گزارش داد و زیاد به سرعت به کوفه بازگشت.

۶ - اسارت

[ویرایش]

زیادبن‌ابیه پس از بازگشت به کوفه، مأموران خود را فرستاد تا حجر و یارانش را دستگیر کنند.
[۳۳] احمد بن داوود دینوری.
[۳۴] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۸.    


۶.۱ - دستگیری


گروهی از ایشان کشته شدند و عده‌ای گریختند. حجربن عدی و سیزده تن دیگر دست‌گیر شدند.

۶.۲ - اعزام به نزد معاویه


زیاد آنان را همراه صد تن از لشکریانش نزد معاویه فرستاد و درباره ایشان نوشت که در لعن ابوتراب (علی علیه‌السلام) با «جماعت» مخالفت ورزیده و در نتیجه از فرمان خلیفه سرپیچی کرده‌اند.
وی شهادت برخی بزرگان کوفه مبنی بر مخالفت صریح حجر با بدگویی از علی بن ابی طالب، را نیز بر ضد حجر ضمیمه نامه کرد.
[۳۵] احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
[۳۶] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.
(ابن سعد؛
[۳۷] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹.    
طبری،
[۳۸] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۱۲۰۲.    
عده آنان را هفتاد تن ذکر کرده‌اند).

۶.۳ - فرمان قتل او در میانه راه


چون حجر و یارانش به قریه مرج‌عذراء در دوازده میلی دمشق رسیدند، معاویه فرمان قتل آنان را صادر کرد.
[۳۹] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹.    
[۴۰] مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۹.


۷ - شهادت

[ویرایش]



۷.۱ - تن ندادن حجر به سب علی


به شفاعت کسانی
[۴۱] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
به حجر و شش نفر دیگر فرصت داده شد تا جان خود را با سَبّ علی علیه‌السلام نجات دهند، اما آنان نپذیرفتند و تن به کشته شدن دادند.
هفت تن از یاران حجر نجات یافتند.
[۴۲] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵-۲۰۸.    

ابن سعد
[۴۳] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۲۰.    
و یعقوبی،
[۴۴] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
عده مقتولان را هفت نفر نوشته، اما فقط از شش تن، نام برده که حجر نیز یکی از آن‌هاست. به روایت مسعودی،
[۴۵] مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸ـ۱۸۹.
هفت تن از آنان بیزاری جستن از علی را پذیرفتند و جان به‌در بردند و هفت تن دیگر کشته شدند.

۷.۲ - نحوه شهادت


کشتگان را کنار قبرهایی که کنده و کفن‌هایی که گشوده بودند، به شهادت رساندند، سپس بر آن‌ها نماز گزاردند و اجسادشان را به خاک سپردند.
[۴۶] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
[۴۷] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵-۲۰۷.    

حجر و یارانش شب قبل از شهادت را به نماز خواندن گذراندند و حجر قبل از شهادت نیز دو رکعت نماز گزارد.
[۴۸] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵.    


۷.۳ - تلاش عایشه برای نجات حجر


حتی عایشه نیز کسی را نزد معاویه فرستاد تا مانع از کشته شدن حجر شود، اما پیک عایشه پس از شهادت حجر رسید.
[۴۹] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹۲۲۰    
[۵۰] احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
[۵۱] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    


۷.۴ - ویژگی شهادت حجر


به روایت مسعودی،
[۵۲] مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸.
حجربن عدی نخستین مسلمانی بود که دست بسته و به اسارت کشته شد.
او نخستین مسلمانی بود که در زمان فتوحات وارد مرج‌عذراء شد و آن‌جا را فتح کرد و نخستین مسلمانی بود که در آن‌جا کشته شد.
[۵۳] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۷.    
[۵۴] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
[۵۵] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    


۷.۵ - تاریخ شهادت


درباره تاریخ شهادت او، روایت‌های متعددی ذکر شده است.
[۵۶] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۸۹.    
[۵۷] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
[۵۸] >یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱..
[۵۹] ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
[۶۰] مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸.

در روایتی ضعیف، قتل حجر در سال ۵۰ ذکر شده است.
[۶۱] مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۹۰.


۷.۶ - شهادت فرزندان حجر


به روایت ابن قتیبه،
[۶۲] ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
عبیدالله و عبدالرحمن، دو پسر حجربن عدی که به تشیع گرایش داشتند، نیز بعدا به‌دست مصعب‌ بن زبیر اسیر و کشته شدند.

۷.۷ - واکنش‌ها


قتل حجر و یارانش چندان قبیح بود که انتقاد و اعتراض برخی از نزدیک‌ترین یاران معاویه را نیز برانگیخت.
مالک‌بن هُبَیره به وی گفت که به کاری زشت دست زده است و آنان کاری که مستوجب قتل باشد مرتکب نشده بودند، اما معاویه گفت که خواسته است ریشه فتنه را برکند.
مردم کوفه نیز به‌ شهادت رساندن حجر را کاری شنیع شمردند.
شنیدن این خبر برای امام حسین علیه‌السلام بسیار گران آمد و در نامه‌ای به معاویه، یکی از زشتی‌های رفتار او را کشتن حجر قلمداد کرد.
[۶۳] احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
[۶۴] طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۸.    
[۶۵] محمدبن عمرکشی، اختیار معرفة الرجال، تلخیص محمد بن حسن طوسی‌کشی، ص۹۹.


۸ - مدفن

[ویرایش]

به روایت ابن اثیر،
[۶۶] ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
قبر حجر در مرج‌عذراء مشهور و محل اجابت دعا بود. مسجدی نیز کنار قبر وی ساخته شد.
[۶۷] ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۸.    

امروزه نیز مدفن او زیارت‌گاه است.
حجربن عدی را موثق و عابد دانسته‌اند. وی فقط از علی علیه‌السلام روایت کرده است.
[۶۸] ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۱۰.    
[۶۹] ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۲۰.    


۹ - منابع مقاله

[ویرایش]

• ابن اثیر، اسد الغابة فی معرفة الصحابه، چاپ محمد ابراهیم بنا و محمد احمد عاشور، قاهره ۱۹۷۰ـ۱۹۷۳.
• ابن سعد، الطبقات الکبری، (بیروت).
• ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، چاپ علی شیری، بیروت ۱۴۱۵ـ۱۴۲۱/ ۱۹۹۵ـ ۲۰۰۱.
• ابن قتیبه، المعارف، چاپ ثروت عکاشه، قاهره ۱۹۶۰.
• بلاذری، فتوح البلدان، (لیدن).
• احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، چاپ عبدالمنعم عامر، قاهره ۱۹۶۰، چاپ افست قم ۱۳۶۸ش.
• شوشتری، احقاق الحق و ازهاق الباطل.
• طبری، تاریخ الطبری (بیروت).
• محمد بن عمر کشی، اختیار معرفة الرجال، (تلخیص) محمد بن حسن طوسی، چاپ حسن مصطفوی، مشهد ۱۳۴۸ش.
• مسعودی، مروج الذهب (بیروت).
• محمد بن محمد مفید، الجمل و النُصرة لسید العترة فی حرب البصره، چاپ علی میرشریفی، قم ۱۳۷۴ش.
• نصربن مزاحم، وقعة صفّین، چاپ عبدالسلام محمد هارون، قاهره ۱۳۸۲، چاپ افست قم ۱۴۰۴.
• یعقوبی، تاریخ یعقوبی.

۱۰ - پانویس

[ویرایش]
 
۱. ↑ الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۷.    
۲. ↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
۳. ↑ اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۴۶۱.    
۴. ↑ فتوح البلدان، ج۲، ص۳۲۴.    
۵. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۷.
۶. ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۷.    
۷. ↑ تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۱۰۲۱۱.    
۸. ↑ احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۴۵.
۹. ↑ احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۲۲۴.
۱۰. ↑ احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۴۴ـ۱۴۶.
۱۱. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۴۸۵.
۱۲. ↑ محمد بن محمد مفید، الجمل و النُصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۲۵۵ـ۲۵۶.
۱۳. ↑ محمد بن محمد مفید، الجمل و النُصرة لسید العترة فی حرب البصرة، ص۳۲۰.
۱۴. ↑ نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۱۰۳۱۰۴.    
۱۵. ↑ نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۱۹۵.    
۱۶. ↑ نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۲۰۵.    
۱۷. ↑ نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۲۴۳.    
۱۸. ↑ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۷.    
۱۹. ↑ نصربن مزاحم، وقعة صفّین، ص۵۰۶۵۰۷.    
۲۰. ↑ احمد بن داوود دینوری، اخبار الطِّوال، ص۱۹۵ـ۱۹۶.
۲۱. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۳۹.    
۲۲. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۱۰.
۲۳. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۶۳.    
۲۴. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۹۵ـ۱۹۶.
۲۵. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۰۴.    
۲۶. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۰.
۲۷. ↑ شوشتری، احقاق الحق و ازهاق الباطل، ج۳، ص۱۳۱.
۲۸. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.
۲۹. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۸۸.    
۳۰. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳.
۳۱. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۸.    
۳۲. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.
۳۳. ↑ احمد بن داوود دینوری.
۳۴. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۸.    
۳۵. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
۳۶. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۰.
۳۷. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹.    
۳۸. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۱۲۰۲.    
۳۹. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹.    
۴۰. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۹.
۴۱. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
۴۲. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵-۲۰۸.    
۴۳. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۲۰.    
۴۴. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
۴۵. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸ـ۱۸۹.
۴۶. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
۴۷. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵-۲۰۷.    
۴۸. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۵.    
۴۹. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۹۲۲۰    
۵۰. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
۵۱. ↑ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
۵۲. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸.
۵۳. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۱۷.    
۵۴. ↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱.
۵۵. ↑ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
۵۶. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۱۸۹.    
۵۷. ↑ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
۵۸. ↑ >یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۳۱..
۵۹. ↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
۶۰. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۸۸.
۶۱. ↑ مسعودی، مروج الذهب، ج۳، ص۱۹۰.
۶۲. ↑ ابن قتیبه، المعارف، ص۳۳۴.
۶۳. ↑ احمد بن داوود دینوری، ص۲۲۳ـ۲۲۴.
۶۴. ↑ طبری، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۰۸.    
۶۵. ↑ محمدبن عمرکشی، اختیار معرفة الرجال، تلخیص محمد بن حسن طوسی‌کشی، ص۹۹.
۶۶. ↑ ابن اثیر، اسدالغابة فی معرفة الصحابة، ج۱، ص۳۸۶.    
۶۷. ↑ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۰۸.    
۶۸. ↑ ابن‌عساکر، تاریخ مدینة دمشق، ج۱۲، ص۲۱۰.    
۶۹. ↑ ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۲۰.    


۱۱ - منبع

[ویرایش]
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة‌المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «حجر بن عدی کندی»، شماره۵۸۴۹.    


رده‌های این صفحه : اصحاب امام علی | اصحاب پیامبر | اصحاب خاص امام علی | رجال | یاران امام علی
جعبه ابزار