• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فرح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَرَح (به فتح فاء و راء) از واژگان قرآن کریم به معنای شادی و شادى توأم با تکبر است و فَرِح (به فتح فاء و کسر راء) شادمان متكبّر است.



فَرَح به معنای شادی و شادى توأم با تکبر است.
در اقرب الموارد گويد: سرور و حبور در شادى ممدوح به‌كار می‌رود، ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبّر است.
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه «فرح».

سرور و حبور از تفکّر ناشى است و فرح از قوّه شهوت. فیومی در مصباح گفته: در معنى تكبّر و خرسندى و شادى به‌كار می‌رود.
طبرسی (رحمه‌الله) در مجمع ذيل‌ (إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‌ الْفَرِحِينَ‌) (خداوند شادى‌كنندگان مغرور را دوست نمى‌دارد) فرموده فرح به معنى تكبّر است و شعر ذيل را شاهد می‌آورد:
و لست‌ بِمِفْرَاحٍ‌ اذ الدّهر سرّنى‌و لا جازع من صرفه المتقلّب‌
«چون روزگارم شادم كند متكبّر نمی‌شوم، از برگشت آن نيز جزع و ناله ندارم».
راغب و زمخشری نيز آن را نقل كرده‌اند.


در قرآن مجيد بيشتر در شادى‌هاى مذموم آمده كه منبعث از نيروى شهوانى و لذّات و توأم با خود پسندی است، مثل: (فَرِحَ‌ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ ...) «باز گذاشتگان بر ماندنشان بر خلاف رسول خدا (و اينكه با او به جهاد نرفتند) شادمان شدند».
(حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً) (تا كاملًا به آن خوشحال شدند، (و دل بستند) ناگهان آنها را گرفتيم).
و در بعضى از آیات در شادى‌ ممدوح به‌كار رفته، مثل‌: (وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ‌ الْمُؤْمِنُونَ. بِنَصْرِ اللَّهِ ...) «آن روز مؤمنان در اثر يارى خدا مسرور می‌شوند».
(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ‌ فَلْيَفْرَحُوا ...) (بگو: «تنها به فضل خدا و رحمت او بايد خوشحال شوند).

۲.۱ - فرح بر وزن كَتِف

فَرِح: (بر وزن كَتِف) شادمان متكبّر است: (لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئاتُ عَنِّي إِنَّهُ‌ لَفَرِحٌ‌ فَخُورٌ) «می‌گويد: بدی‌ها از من رفت، او متكبّر و فخر كننده است». در اينجا فَرِح به معنى متکبّر است، كه اين آيه نظير (وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ) (و خداوند هيچ متكبّر فخرفروشى را دوست ندارد) است.
(إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ‌ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‌ الْفَرِحِينَ‌) «قومش به قارون گفتند: از كثرت مال شادمان متكبّر مباش كه خدا متكبّران را دوست ندارد».


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۵۷.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۳۹۷.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد، ذیل واژه «فرح».
۵. فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۴۶۶.    
۶. قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۹۴.    
۸. طبرسی، مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۶.    
۹. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۲۹.    
۱۰. زمخشری، کشاف، ج۳، ص۴۳۰.    
۱۱. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۱۲. انعام/سوره۶، آیه۴۴.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳۲.    
۱۴. روم/سوره۳۰، آیه۴.    
۱۵. یونس/سوره۱۰، آیه۵۸.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۱۵.    
۱۷. هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۱۸. حدید/سوره۵۷، آیه۲۳.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۰.    
۲۰. قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "فرح"، ج۵، ص۱۵۷-۱۵۸.    






جعبه ابزار