• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

وَکْل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





وَکْل (به فتح واو و سکون کاف) و وُکول (به ضم واو و کاف) از واژگان نهج‌البلاغه به معنای واگذار کردن است. این واژه دارای مشتقاتی است مانند: تَوَکُّل (به فتح تاء و واو و ضم کاف مشدده) به معنای قبول وکالت و اعتماد و وَکِیل‌ (به فتح واو و کسر کاف) به معنای کار ساز و مدبر آن. از این مادّه مواردی متعدد در نهج‌البلاغه آمده است.



وَکْل به معنای واگذار کردن است. «وَکَلَ‌ الیه الامر وَکْلًا و وُکُولًا: فوّضه الیه» وکیل به معنای موکول کسی است که کار به‌ او واگذار شده است. تَوْکیل‌ به معنای وکیل کردن است. «وَکَّلَهُ‌ تَوْکِیلًا: جعله وکیلا» و اسم آن وکالة است.


برخی از موارد که در نهج‌البلاغه استفاده شده‌اند به شرح ذیل می‌باشند.

۲.۱ - خطبه ۱۷

درباره ابغض الخلائق فرموده: «إِنَّ أَبْغَضَ الخَلائِقِ إِلَى اللهِ تعالى رَجُلانِ: رَجُلٌ وَكَلَهُ اللهُ إِلَى نَفْسِهِ، فَهُوَ جائِرٌ عَنْ قَصْدِ السَّبيلِ، مَشْغوفٌ بِكَلامِ بِدْعَة، وَدُعاءِ ضَلالَة.»«مبغوض‌ترين خلايق نزد خدا دو نفرند: كسى كه خداوند وى را به حال خود واگذارده و از راه‌راست منحرف مى‌گردد او به سخنان بدعت‌آميز خويش و دعوت به گمراهی‌ها سخت دل بسته است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - خطبه ۱۸۳

درباره کرام الکاتبین فرموده: «فَاتَّقوا اللهَ الَّذي أَنْتُمْ بِعَيْنِهِ، وَنَواصيكُمْ بِيَدِهِ، وَتَقَلُّبُكُمْ في قَبْضَتِهِ، إِن أَسْرَرْتُمْ عَلِمَهُ، وَإِن أَعْلَنْتُمْ كَتَبَهُ، قَدْ وَكَّلَ بِذلِكَ حَفَظَةً كِراماً، لا يُسْقِطونَ حَقّاً، وَلا يُثْبِتونَ باطِلاً.»«بنابراين از مخالفت فرمان خداوندى كه همواره در پيش‌گاه او حاضريد و زمام شما به دست اوست و حركات و سكنات شما را در اختيار دارد بترسيد! او كسى است كه اگر كارى را در پنهانى انجام دهيد مى‌داند و اگر آشكارا به جا آوريد مى‌نويسد، نگهبانان بزرگوارى را قرار داده كه از حفظ هيچ حقّى غفلت نورزند و بيهوده ثبت ننمايند.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - خطبه ۱۵۰

درباره انحراف مردم بعد از رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) مى‌فرمايد: «حَتَّى إِذا قَبَضَ اللهُ رَسُولَهُ (صلى‌اللّه‌عليه‌و‌آله)، رَجَعَ قَوْمٌ عَلَى الاَْعْقابَ، وَ غالَتْهُمُ السُّبُلُ، وَ اتَّكَلوا عَلَى الْوَلائِجِ.» «تا آن‌كه خداوند پيامبرش را به سوى خويش فرا خواند گروهى به قهقرا برگشتند و اختلاف و پراكندگى آن‌ها را هلاک ساخت و تكيه بر غير خدا كردند.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۴ - خطبه ۲۷

در مذمت يارانش فرموده: «فَتَواكَلْتُمْ وَ تَخاذَلتُمْ حَتَّى شُنَّتْ عَلَيْكُمُ الغاراتُ، وَ مُلِكَتْ عَلَيْكُمُ الاَْوْطانُ.» «شما سستی به خرج داديد و دست از يارى برداشتيد، و هر يک به‌ديگرى واگذار كرديد تا آن‌جا كه دشمن پى‌در‌پى به شما حمله كرد و سرزمین شما را مالک شد.» (شرح‌های خطبه: )



از این مادّه مواردی متعدد در نهج‌البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۱۵۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۸۸۲.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۵، ص۴۹۳.    
۴. فیومی، احمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۳۵۴.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۶۱.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۱، ص۴۷.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۹، خطبه ۱۷.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۱۷.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۶۱۸.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۵۷۰.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۵۱.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۲۸۳.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۱۴.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج۲، ص۱۳۴.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۶۶، خطبه ۱۸۳.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۱۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۲۷.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۳۴.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۱۰۹.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۸۹.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۱۶.    
۲۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۲۱.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۴۹.    
۲۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۰۹، خطبه ۱۵۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۱۷.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳۹۶.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۰۰.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۵، ص۷۳۴.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۳۲.    
۳۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۳۲.    
۳۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۷۸.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۶۴.    
۳۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۶۹، خطبه ۲۷.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۵.    
۳۶. ابن میثم بحرانی ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸.    
۳۷. ابن میثم بحرانی ت محمدی مقدم و نوایی، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۹.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۲، ص۱۴۹.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۳، ص۳۹۸.    
۴۰. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وکل»، ج۲، ص۱۱۵۹.    






جعبه ابزار