نهج الخلاص للامام علی امیرالمؤمنین (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«نهج الخلاص للامام علی امیرالمؤمنین علیه‌السّلام» اثر شیخ
مهدی حمد الفتلی در بر دارنده
روایاتی است از
امام علی علیه‌السّلام پیرامون
فتنه‌ها و وقایعی که از عصر
نبوت تا
پایان جهان، اتفاق خواهد افتاد.
کتاب به
زبان عربی و در سال ۱۴۲۶ ق نوشته شده است.
مقدمه مؤلف، آغازگر کتاب بوده و مطالب در دوازده باب ارائه شده است.
مطالب کتاب با اشاره به وقایعی که پس از
وفات رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و
فتنه خلافت روی خواهد داد، آغاز شده و پس از بیان عواقب و اختلافات سیاسی، عقیدتی و مذهبی این
فتنه، وقایع و بلایای عصر
اموی،
عباسی و عصور سیاسی پس از آن را بیان شده است.
در ادامه، روایاتی پیرامون علامت‌های نزدیکی
ظهور امام مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف، دلائل و مقدمات سیاسی انقلاب آن حضرت،
علائم ظهور، دلایل حرکت و قیام ایشان، صفات اصحاب و یاران، فتنه‌ها و بلایای اجتماعی و جنگ‌های بزرگ و وسیعی که هنگام قیام دولت جهانی اسلامی رخ خواهد داد، ذکر شده است.
وی به خاطر حصول اتقان و اعتماد بیشتر به کتاب، منابع و مصادر تالیف اثر خویش را از میان مصادر اصیل اسلامی که از
قرن اول تا یازدهم هجری تالیف شده‌اند انتخاب کرده و به مصادر متاخر از آن، اعتنایی نکرده است. در پاره‌ای از موارد نیز، از منابع دست اول
اهل سنت استفاده کرده است.
نویسنده در مقدمه کتاب ضمن بیان منزلت علمی
حضرت علی علیه‌السّلام و توضیح استعداد و شایستگی ایشان برای مرجعت و
خلافت، اخبار و اطلاع ایشان از
امور غیبی را مورد بررسی قرار داده و پس از اشاره به مصادر و روش خویش در تالیف کتاب، آنچه که باعث تاکید بیشتر بر صحت
احادیث آن می‌شود را در موارد زیر خلاصه کرده است:
۱- عدم معارضه آن‌ها با
کتاب و
سنت نبوی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم.
۲- استناد آن‌ها به طرق متعدد معتبر نزد
فریقین.
۳- موافقت آن‌ها با
عقل.
۴- عدم معارضه با قواعد ثابت و اثبات شده علمی.
۵- وقوع اکثر آن‌ها و انطباق با حوادث تاریخی گذشته.
باب اول، در دو بخش زیر، روایاتی که پیرامون
جانشینان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، اسماء ایشان، نجات متمسکین به آن‌ها،
ضلالت معاندین ایشان و هلاکت منکرین
ولایت آن‌ها آمده است را بیان کرده است:
الف- روایاتی که تصریح دارند
خلفای نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، از
قریش،
بنی هاشم و
اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشند.
ب- احادیثی که در آن‌ها، وصف
شیعه اهل بیت علیه‌السّلام بیان شده است. در این
روایات، به نجات شیعه و پیروان اهل بیت علیه‌السّلام از
سکرات موت و
وحشت قبر، ورود آن‌ها بر
حوض کوثر، رستگاری ایشان به واسطه
شفاعت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، تکریم در
روز قیامت و مقام و منزلت آن‌ها در
بهشت تصریح شده است.
در باب دوم، در چهار بخش، به این مطلب اشاره شده است که
حضرت علی علیه‌السّلام، اولین خلیفه از خلفای دوازده گانه‌ای است که از اهل بیت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم می‌باشند:
الف) روایاتی که منزلت آن حضرت نزد
خداوند را بیان می‌کنند؛ در این
روایات، به
مفسر قرآن، وزیر و
وصی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بودن آن حضرت پس از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، باب علم
نبی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم بودن،
وراثت ایشان از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم و تمام
پیامبران و مرسلین، پیروی ایشان از
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم،
شهادت،
هدایت، خلافت و ولایت آن حضرت بعد از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم برای
امت تصریح شده است.
ب) روایاتی که به مکان و منزلت ایشان در روز قیامت اشاره دارند؛ از جمله: حمل لوای پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم توسط ایشان، نگاهبان حوض کوثر بودن، دشمنی ایشان با اهل ظلال و
نفاق، قسیم النار و الجنه بودن ایشان، محشور شدن با
حضرت ابراهیم علیه‌السّلام و ورود ایشان به بهشت پس از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم.
ج) اخبار آن حضرت از گمراهی برخی از جمله
بنی العاص،
مروان،
خالد بن عرطفه،
حجاج و خبر دادن از زمان و نحوه
وفات یا شهادت برخی از یاران از جمله
ابوذر غفاری،
عمرو خزاعی،
حجر بن عدی،
میثم تمار،
جویرة بن مسهر،
رشید هجری، خادم ایشان
قنبر،
کمیل بن زیاد و اخبار از ولادت
حضرت زین العابدین علیه‌السّلام،
شهادت زید بن علی و
امام رضا علیه‌السّلام.
د) علم ایشان به
اجل و
مقتل خویش و اخبار تفصیلی از آن؛ در این روایات، حضرت علی علیه‌السّلام به مدت
عمر خود پس از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، شهید شدن در سرزمین
عراق، اسم و مشخصات
قاتل، کیفیت به شهادت رسیدن، شهر، روز و شب شهادت و مکان
مدفن خویش اشاره کرده‌اند.
سوم، در پنج بخش، روایات مربوط به خلافت و وقایع پیرامون آن را در خود جای داده است:
الف)
فتنه خلافت؛ در این روایات، به غصب شدن خلافت
اهل بیت علیه‌السّلام توسط قریش،
ظلم به حضرت علی علیه‌السّلام و غصب شدن حق ایشان، موضع گیری آن حضرت در مورد این
غصب در دوران خلافت
ابوبکر،
عمر و
عثمان و سبب عدم قیام ایشان برای احقاق حق خویش، اشاره شده است.
ب) روایاتی که به
وعده پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به قریش در مورد
مقاتله با علی علیه‌السّلام بر سر
تاویل قرآن، همانند
مقاتله با خود آن حضرت صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم هنگام تنزیل آن اشاره دارند؛ در این
روایات، پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
یهود را به وسیله علی علیه‌السّلام
تهدید کرده و ضمن
نهی از
قتال با علی علیه‌السّلام، آن حضرت علیه‌السّلام را به
جنگ با اهل فتنه امر نموده است.
ج) احادیثی که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در آن‌ها، حضرت علی علیه‌السّلام را به
قتال با
ناکثین،
قاسطین و
مارقین بعد از خویش، امر فرموده‌اند.
د) روایات مربوط به جنگ حضرت علی علیه‌السّلام با
معاویه؛ در این روایات، رسول الله صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم ، اهل
صفین را
لعنت کرده، به شهدای آن تبریک گفته، از ملک، حکومت و مرگ معاویه در ضلالت و
سب علی علیه‌السّلام در زمان
امویان بر سر منابر خبر داده است.
ه) روایات مربوط به جنگ آن حضرت علیه‌السّلام با
خوارج؛ که در آن‌ها، به بدیهی بودن امر خوارج، صفات آن‌ها، ترغیب بر
قتال با ایشان، وعده به پیروزی بر آن‌ها، صفت خاصی که رهبر خوارج دارای آن می‌باشد، استمرار فتنه آن‌ها در امت و ظهورشان در
آخر الزمان اشاره شده است.
باب چهارم، در دو بخش، به روایات مربوط به تسلط ائمه ضلال بر خلافت اختصاص یافته است؛ صفات و ویژگی‌های خلافت ائمه ظلال و تفصیل وقایع و مصیبت‌های
کربلا عناوین بخش‌های این باب است.
در باب پنجم کتاب، روایاتی ذکر گردیده است که انحرافات واقع در
امت اسلامی را نتیجه تسلط گمراهان بر امور مردم دانسته است.
در باب ششم، به روایات مربوط به علائم دال بر نزدیکی
ظهور حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف از جمله وقوع جنگ‌های جهانی، جنگ‌هایی در
حجاز و
سیل در
نجف، شیوع آفات و بلایا، ویرانی
مسجد کوفه، دعوت به
جهاد با مال و جان برای آزادی
بیت المقدس، حاکم شدن کودکان و کم سن و سالان،
خسوف در شهر بابل اختصاص یافته است.
در باب هفتم، چهار امر زیر، از مقدمات سیاسی ظهور حضرت مهدی عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف دانسته شده است:
۱- قیام زمینه سازان ظهور و پرچم‌هایی از مشرق زمین برای یاری آن حضرت علیه‌السّلام، ۲- خروج عباسیان از بلاد
عراق، ۳- وقوع قیام‌هایی در
یمن و ۴- خروج
سفیانی از
شام.
در باب هشتم، روایاتی ذکر شده است که اسم،
نسب و صفات
حضرت مهدی علیه‌السّلام و اینکه ایشان دوازدهمین خلیفه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم از اهل بیت علیه‌السّلام می‌باشند را بیان کرده‌اند.
در باب نهم، در دو بخش، روایاتی آمده است که در آن‌ها، نحوه ظهور آن حضرت علیه‌السّلام بیان شده است:
الف) روایاتی که به ظهور ایشان در
جاهلیت ثانی، بعد از زیاد شدن فتنه‌ها، یاس از خلاص و پیروزی، فرو رفتن سپاهیان سفیانی در سرزمین
بیداء، شنیده شدن ندای آسمانی و
قتل نفس زکیه تصریح دارند.
ب) احادیثی که مربوط به سپاهیان و وزرای آن حضرت علیه‌السّلام می‌باشند.
باب دهم، به بیان روایاتی اختصاص یافته است که
قیام حضرت مهدی علیه‌السّلام، خروج ایشان برای مطالبه خون مظلومان، سیاست آن حضرت علیه‌السّلام در میان امت و جنگ‌ها، فتوحات و
عدالت ایشان را به تصویر کشیده‌اند.
در باب یازدهم کتاب،
احادیث و خطبه‌های مربوط به
نشانه‌های ظهور و در باب دوازدهم نیز ده نشانه ظهور بیان شده است.
فهرست مصادر و منابع مورد استفاده نویسنده و همچنین فهرست موضوعات، در انتهای کتاب آمده است.
در پاورقی‌ها، علاوه بر ذکر منابع، برخی از کلمات و عبارات متن، توضیح داده شده است.
نرم افزار کتابخانه مهدویت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
