نقش باد (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بادها از
نعمت‌های الهی هستند که در روی
زمین نقشهای بسیار مهمی را ایفا می‌کنند، بعضی وقتها از رحمتهای الهی هستند، و گاهی اوقات عامل
عذاب هستند.
برخی بادها نابودکننده
کشتزارها و
مزارع هستند:
ایود احدکم ان تکون له جنة من نخیل واعناب تجری من تحتها الانهـر له فیها من کل الثمرت... فاصابها اعصار فیه نار فاحترقت... «آیا کسی از شما دوست دارد که باغی از درختان
خرما و
انگور داشته باشد که از زیر درختان آن، نهرها بگذرد، و برای او در آن (باغ)، از هر گونه میوه‌ای وجود داشته باشد، در حالی که به سن پیری رسیده و فرزندانی (کوچک و) ضعیف دارد (در این هنگام،) گردبادی (کوبنده)، که در آن
آتش (سوزانی) است، به آن برخورد کند و شعله ور گردد و بسوزد؟! (همین طور است حال کسانی که
انفاقهای خود را، با
ریا و
منت و
آزار، باطل می کنند.) این چنین
خداوند آیات خود را برای شما آشکار می سازد شاید بیندیشید (و با اندیشه، راه
حق را بیابید)»
مثل ما ینفقون فی هـذه الحیوة الدنیا کمثل ریح فیها صر اصابت حرث قوم ظـلموا انفسهم فاهلکته... «آنچه آنها در این زندگی پست دنیوی انفاق می کنند، همانند باد سوزانی است که به
زراعت قومی که بر خود
ستم کرده (و در غیر محل و وقت مناسب، کشت نموده اند)، بوزد و آن را نابود سازد.
خدا به آنها ستم نکرده بلکه آنها، خودشان به خویشتن ستم می کنند.»
فانظر الی ءاثـر رحمت الله کیف یحی الارض بعد موتها... • و لـئن ارسلنا ریحا فراوه مصفرا لظـلوا من بعده یکفرون. «به آثار
رحمت الهی بنگر که چگونه زمین را بعد از مردنش زنده می کند چنین کسی (که زمین
مرده را
زنده کرد) زنده کننده مردگان (در
قیامت) است و او بر همه چیز تواناست! و اگر ما بادی بفرستیم (داغ و سوزان)، و بر اثر آن
زراعت و
باغ خود را زرد و پژمرده ببینند، (مایوس شده و) پس از آن راه
کفران پیش می گیرند»
وزش بادهای سرد، عامل پژمرده شدن
گیاهان است:
و لـئن ارسلنا ریحا فراوه مصفرا لظـلوا من بعده یکفرون. «و اگر ما بادی بفرستیم (داغ و سوزان)، و بر اثر آن زراعت و باغ خود را زرد و پژمرده ببینند، (مایوس شده و) پس از آن راه کفران پیش می گیرند» (منظور از کلمه «ریح» در
آیه یاد شده، بادهای هلاک کننده سرد است که عامل پژمردگی می‌شود و مرجع ضمیر در «فراوه» می‌تواند گیاهان و یا
سحاب باشد.)
مظاهر حیات در سرزمین
قوم عاد با وزش
باد عقیم نابود شدند:
وفی عاد اذ ارسلنا علیهم الریح العقیم• ما تذر من شیء اتت علیه الا جعلته کالرمیم. «و (همچنین) در سرگذشت «عاد» (آیتی است) در آن هنگام که تندبادی بی
باران بر آنها فرستادیم، که بر هیچ چیز نمی گذشت مگر اینکه آن را همچون استخوانهای پوسیده می ساخت.»
بادها عاملی در بهره مندی
انسانها از رحمتهای الهی هستند:
ومن ءایـته ان یرسل الریاح مبشرت ولیذیقکم من رحمته... «و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سیراب کند) و کشتیها بفرمانش حرکت کنند و از
فضل او بهره گیرید شاید
شکرگزاری کنید.» (مقصود از چشیدن
رحمت خدا تنها باران نیست انواع نعمتهایی است که بر جریان
باد مترتب است.)(مثل
تلقیح درختان، دفع آفات و تصفیه
هوا و....)
بعضی بادها برای از جا برکندن اجسام از زمین توان دارند:
انا ارسلنا علیهم ریحا صرصرا فی یوم نحس مستمر• تنزع الناس کانهم اعجاز نخل منقعر. «ما تندباد وحشتناک و سردی را در یک
روز شوم مستمر بر آنان فرستادیم... که مردم را همچون تنه های
نخل ریشه کن شده از جا برمی کند»
واما عاد فاهلکوا بریح صرصر عاتیة• سخرها علیهم سبع لیال وثمـنیة ایام حسوما فتری القوم فیها صرعی کانهم اعجاز نخل خاویة. «و اما قوم «عاد» با تندبادی طغیانگر و سرد و پرصدا به
هلاکت رسیدند، (خداوند) این تندباد بنیان کن را هفت
شب و هشت روز پی در پی بر آنها مسلط ساخت، (و اگر آنجا بودی) می دیدی که آن
قوم همچون تنه های پوسیده و تو خالی درختان نخل در میان این تند باد روی زمین افتاده و هلاک شده اند»
بادها پیام آوران نویدبخش نزول
باران هستند:
وهو الذی یرسل الریـح بشرا بین یدی رحمته حتی اذا اقلت سحابا ثقالا سقنـه لبلد میت فانزلنا به المآء... «او کسی است که بادها را بشارت دهنده در پیشاپیش (باران) رحمتش می فرستد تا ابرهای سنگین بار را (بر دوش) کشند (سپس) ما آنها را به سوی زمینهای مرده می فرستیم و به وسیله آنها،
آب (حیاتبخش) را نازل می کنیم و با آن، از هر گونه میوه‌ای (از
خاک تیره) بیرون می آوریم این گونه (که زمینهای مرده را زنده کردیم،) مردگان را (نیز در قیامت) زنده می کنیم، شاید (با توجه به این مثال) متذکر شوید»
وهو الذی ارسل الریـح بشرا بین یدی رحمته وانزلنا من السماء ماء طهورا. «او کسی است که بادها را بشارتگرانی پیش از رحمتش فرستاد، و از آسمان آبی پاک کننده نازل کردیم».
. ومن یرسل الریـح بشرا بین یدی رحمته... «یا کسی که شما را در تاریکی‌های
صحرا و
دریا هدایت می کند، و کسی که بادها را بعنوان بشارت پیش از نزول رحمتش می فرستد آیا معبودی با خداست؟!
خداوند برتر است از آنچه برای او
شریک قرار می دهند»
ومن ءایـته ان یرسل الریاح مبشرت ولیذیقکم من رحمته... «و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سیراب کند) و کشتیها بفرمانش حرکت کنند و از فضل او بهره گیرید شاید شکرگزاری کنید.»
بادها دارای
قدرت پراکندن اشیا هستند:
واضرب لهم مثل الحیوة الدنیا کمآء انزلنـه من السمآء فاختلط به نبات الارض فاصبح هشیما تذروه الریـح... « (ای
پیامبر!) زندگی
دنیا را برای آنان به آبی تشبیه کن که از
آسمان فرو می فرستیم و بوسیله آن،
گیاهان زمین (سرسبز می شود و) در هم فرو میرود. اما بعد از مدتی می خشکد و بادها آن را به هر سو پراکنده می کند و خداوند بر همه چیز تواناست»
والذریـت ذروا. «
سوگند به بادهایی که (
ابرها را) به حرکت درمی آورند.»
باد در پیدایش
ابرهای باران زا نقش دارند:
وهو الذی یرسل الریـح بشرا بین یدی رحمته حتی اذا اقلت سحابا ثقالا سقنـه لبلد میت فانزلنا به المآء... «او کسی است که بادها را بشارت دهنده در پیشاپیش (باران) رحمتش می فرستد تا ابرهای سنگین بار را (بر دوش) کشند (سپس) ما آنها را به سوی زمینهای مرده می فرستیم و به وسیله آنها، آب (حیاتبخش) را نازل می کنیم و با آن، از هر گونه میوه‌ای (از خاک تیره) بیرون می آوریم این گونه (که زمینهای مرده را زنده کردیم،) مردگان را (نیز در قیامت) زنده می کنیم، شاید (با توجه به این مثال) متذکر شوید»
وارسلنا الریـح لوقح فانزلنا من السمآء مآء... «ما بادها را برای بارور ساختن (ابرها و گیاهان) فرستادیم و از آسمان آبی نازل کردیم، و شما را با آن سیراب ساختیم در حالی که شما توانایی حفظ و نگهداری آن را نداشتید»
الله الذی یرسل الریـح فتثیر سحابا فیبسطه فی السماء کیف یشاء ویجعله کسفا فتری الودق یخرج من خلــله... «خداوند همان کسی است که بادها را می فرستد تا ابرهایی را به حرکت در آورند، سپس آنها را در پهنه
آسمان آن گونه که بخواهد می گستراند و متراکم می سازد در این هنگام دانه های باران را می بینی که از لا به لای آن خارج می شود، هنگامی که این (باران حیاتبخش) را به هر کس از بندگانش که بخواهد می رساند، ناگهان خوشحال می شوند» (جمع آورده شدن «ریح» ممکن است به دلیل اشاره به واقعیتی خارجی باشد و آن این است که در تشکیل ابرهای باران زا بادهای متعدد باد جنوب، شمال، صبا و دبور نقش دارند.)
و الله الذی ارسل الریـح فتثیر سحابا فسقنـه الی بلد میت فاحیینا به الارض بعد موتها کذلک النشور. «خداوند کسی است که بادها را فرستاد تا ابرهایی را به حرکت درآورند سپس ما این ابرها را به سوی زمین مرده ای راندیم و به وسیله آن، زمین را پس از مردنش زنده می کنیم
رستاخیز نیز همین گونه است»
وزش بادهای تند، عامل توفانی شدن دریا و تشکیل
امواج هست:
هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها جآءتها ریح عاصف وجآءهم الموج من کل مکان... «او کسی است که شما را در
خشکی و دریا سیر می دهد زمانی که در کشتی قرار می گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می شوند، ناگهان طوفان شدیدی می وزد و امواج از هر سو به سراغ آنها می آید و گمان می کنند هلاک خواهند شد در آن هنگام، خدا را از روی
اخلاص می خوانند که: «اگر ما را از این گرفتاری
نجات دهی، حتما از سپاسگزاران خواهیم بود!»
بادها وسیله به حرکت درآمدن توده‌های ابر هستند:
الله الذی یرسل الریـح فتثیر سحابا فیبسطه فی السماء کیف یشاء ویجعله کسفا... «خداوند همان کسی است که بادها را می فرستد تا ابرهایی را به حرکت در آورند، سپس آنها را در پهنه آسمان آن گونه که بخواهد می گستراند و متراکم می سازد در این هنگام دانه های باران را می بینی که از لا به لای آن خارج می شود، هنگامی که این (باران حیاتبخش) را به هر کس از بندگانش که بخواهد می رساند، ناگهان خوشحال می شوند»
و الله الذی ارسل الریـح فتثیر سحابا فسقنـه الی بلد میت... «خداوند کسی است که بادها را فرستاد تا ابرهایی را به حرکت درآورند سپس ما این ابرها را به سوی
زمین مرده ای راندیم و به وسیله آن، زمین را پس از مردنش زنده می کنیم رستاخیز نیز همین گونه است»
والذریـت ذروا• فالحـملـت وقرا• فالجریت یسرا. «سوگند به بادهایی که (ابرها را) به حرکت درمی آورند، سوگند به آن ابرها که بار سنگینی (از باران را) با خود حمل می کنند، و سوگند به کشتیهایی که به آسانی به حرکت درمی آیند»
باد، دارای نیرویی بس عظیم برای انتقال توده‌های سنگین ابر هست:
وهو الذی یرسل الریـح بشرا بین یدی رحمته حتی اذا اقلت سحابا ثقالا سقنـه لبلد میت... «او کسی است که بادها را بشارت دهنده در پیشاپیش (باران) رحمتش می فرستد تا ابرهای سنگین بار را (بر دوش) کشند (سپس) ما آنها را به سوی زمینهای مرده می فرستیم و به وسیله آنها، آب (حیاتبخش) را نازل می کنیم و با آن، از هر گونه میوه‌ای (از
خاک تیره) بیرون می آوریم این گونه (که زمینهای مرده را زنده کردیم،) مردگان را (نیز در
قیامت) زنده می کنیم، شاید (با توجه به این مثال) متذکر شوید» (به کارگیری فعل «اقلت» به آسانی حمل کرد و آن را قلیل یافت به رغم وصف ابرها به سنگینی، بیانگر این معناست که بادها از نیروی بسیاری برخوردارند، به گونه‌ای که جابه جایی توده‌های سنگین برای آنان کاری آسان است.)
باد، پدیده‌ای نیرومند برای افکندن اجسام به نقطه‌های دور دست است:
... ومن یشرک بالله فکانما... تهوی به الریح فی مکان سحیق. « (برنامه و
مناسک حج را انجام دهید) در حالی که همگی خالص برای خدا باشد! هیچ گونه همتایی برای او قائل نشوید! و هر کس همتایی برای خدا قرار دهد، گویی از آسمان سقوب کرده، و
پرندگان (در وسط هوا) او را می ربایند و یا تندباد او را به جای دور دستی پرتاب می کند»
برخی بادها دارای
قدرت به حرکت درآوردن شنها و ماسه‌ها هستند:
... او یرسل علیکم حاصبا.... . «آیا از این ایمن هستید که در خشکی (با یک
زلزله شدید) شما را در زمین فرو ببرد، یا طوفانی از سنگریزه بر شما بفرستد (و در آن مدفونتان کند)، سپس حافظ (و یاوری) برای خود نیابید؟».
. فمنهم من ارسلنا علیه حاصبا... «ما هر یک از آنان را به گناهانشان گرفتیم، بر بعضی از آنها طوفانی از سنگریزه فرستادیم، و بعضی از آنان را
صیحه آسمانی فروگرفت، و بعضی دیگر را در زمین فرو بردیم، و بعضی را غرق کردیم خداوند هرگز به آنها ستم نکرد، ولی آنها خودشان بر خود ستم می کردند
انا ارسلنا علیهم حاصبا... «ما بر آنها تندبادی که ریگها را به حرکت درمی آورد فرستادیم (و همه را هلاک کردیم)، جز
خاندان لوط را که سحرگاهان نجاتشان دادیم»
ام امنتم من فی السماء ان یرسل علیکم حاصبا فستعلمون کیف نذیر. «یا خود را از عذاب خداوند آسمان در
امان می دانید که تندبادی پر از سنگریزه بر شما فرستد؟! و بزودی خواهید دانست تهدیدهای من چگونه است.»
فکلا اخذنا بذنبه فمنهم من ارسلنا علیه حاصبا... «ما هر یک از آنان را به گناهانشان گرفتیم، بر بعضی از آنها طوفانی از سنگریزه فرستادیم، و بعضی از آنان را صیحه آسمانی فروگرفت، و بعضی دیگر را در زمین فرو بردیم، و بعضی را غرق کردیم خداوند هرگز به آنها ستم نکرد، ولی آنها خودشان بر خود ستم می کردند» («حاصب» به باد شدیدی که با خود خاک و سنگریزه حمل کند، گفته می‌شود.)
انا ارسلنا علیهم حاصبا الا ءال لوط نجینـهم بسحر. «ما بر آنها تندبادی که ریگها را به حرکت درمی آورد فرستادیم (و همه را هلاک کردیم)، جز خاندان لوط را که سحرگاهان نجاتشان دادیم»
بادها عامل به حرکت درآوردن کشتیها در دریاها هستند:
ومن ءایـته ان یرسل الریاح مبشرت ولیذیقکم من رحمته ولتجری الفلک بامره... «و از آیات (عظمت) خدا این است که بادها را بعنوان بشارتگرانی می فرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سیراب کند) و کشتیها بفرمانش حرکت کنند و از
فضل او بهره گیرید شاید
شکرگزاری کنید.»
ومن ءایـته الجوار فی البحر کالاعلـم• ان یشا یسکن الریح فیظـللن رواکد علی ظهره... «از نشانه های او کشتیهایی است که در دریا همچون
کوه‌ها به نظر می رسند! اگر او
اراده کند، باد را ساکن می سازد تا آنها بر پشت دریا بی حرکت بمانند در این نشانه هایی است برای هر صبرکننده شکرگزار
والذریـت ذروا• فالجـریـت یسرا. «سوگند به بادهایی که (ابرها را) به حرکت درمی آورند، سوگند به آن ابرها که بار سنگینی (از باران را) با خود حمل می کنند، و سوگند به کشتیهایی که به آسانی به حرکت درمی آیند»
سفرهای دریایی با کشتیهای بادبانی، در گرو وزش بادهای ملایم و موافق است:
هو الذی یسیرکم فی البر والبحر حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها... «او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می دهد زمانی که در کشتی قرار می گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می شوند، ناگهان طوفان شدیدی می وزد و امواج از هر سو به سراغ آنها می آید و گمان می کنند هلاک خواهند شد در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می خوانند که: «اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتما از سپاسگزاران خواهیم بود! »
برخی بادها دارای قدرت شکستن اجسام هستند:
... حتی اذا کنتم فی الفلک وجرین بهم بریح طیبة وفرحوا بها جآءتها ریح عاصف... «او کسی است که شما را در خشکی و دریا سیر می دهد زمانی که در کشتی قرار می گیرید، و بادهای موافق آنان را (بسوی مقصد) حرکت می‌دهد و خوشحال می شوند، ناگهان طوفان شدیدی می وزد و امواج از هر سو به سراغ آنها می آید و گمان می کنند هلاک خواهند شد در آن هنگام، خدا را از روی اخلاص می خوانند که: «اگر ما را از این گرفتاری نجات دهی، حتما از سپاسگزاران خواهیم بود!»
مثل الذین کفروا بربهم اعمــلهم کرماد اشتدت به الریح فی یوم عاصف... «اعمال کسانی که به پروردگارشان
کافر شدند، همچون خاکستری است در برابر تندباد در یک روز طوفانی! آنها توانایی ندارند کمترین چیزی از آنچه را انجام داده اند، به دست آورند و این همان گمراهی دور و دراز است»
ام امنتم ان یعیدکم فیه تارة اخری فیرسل علیکم قاصفا من الریح... «یا اینکه ایمن هستید که بار دیگر شما را به دریا بازگرداند، و تندباد کوبنده ای بر شما بفرستد، و شما را بخاطر کفرتان غرق کند، سپس دادخواه و خونخواهی در برابر ما پیدا نکنید؟»
ولسلیمـن الریح عاصفة... «و
تندباد را مسخر
سلیمان ساختیم، که بفرمان او بسوی سرزمینی که آن را پر
برکت کرده بودیم جریان می یافت و ما از همه چیز آگاه بوده‌ایم.»
فالعـصفـت عصفا. «و آنها که همچون تند باد حرکت می کنند»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۵۵، برگرفته از مقاله «نقش باد».
