مُقتَدون (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مُقتَدون: (وَ إِنّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ) از «
اقتداء» به معنی
«تقلید و پیروی کردن» است.
به موردی از کاربرد
مُقتَدون در
قرآن، اشاره می‌شود:
(وَ كَذلِكَ ما أَرْسَلْنا مِن قَبْلِكَ فی قَرْيَةٍ مِّن نَّذِيرٍ إِلّا قالَ مُتْرَفُوها إِنّا وَجَدْنا آبَاءنا عَلَى أُمَّةٍ وَ إِنّا عَلَى آثَارِهِم مُّقْتَدُونَ) (و اين گونه در هيچ شهر و ديارى پيش از تو انذاركننده‌اى نفرستاديم مگر اينكه ثروتمندان مست و
مغرور آن گفتند: «ما پدران خود را بر آيينى يافتيم و به آثار آنان اقتدا مى‌كنيم.»)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
يعنى
تمسک به تقليد اختصاص به اينان ندارد، بلكه، عادت ديرينه امت‌هاى
مشرک گذشته نيز بوده. و ماقبل از تو به هيچ قريه‌اى
رسول نذيرى يعنى پيامبرى نفرستاديم، مگر آنكه توانگران اهل آن قريه هم به همين تقليد تشبث جستند، و گفتند: ما اسلاف و نياكان خود را بر دينى يافتيم، و همان
دین را پيروى مى‌كنيم، و از آثار پدران دست برنمى‌داريم، و با آن مخالفت نمى‌كنيم . و اگر در
آیه مورد بحث اين كلام را تنها از توانگران اهل قريه‌ها نقل كرده، براى اين است كه اشاره كرده باشد به اينكه طبع تنعم و نازپروردگى اين است كه وادار مى‌كند انسان از بار سنگين تحقيق شانه خالى نموده، دست به دامن تقليد شود.
آیه مورد بحث در زمینه بهانه اصلی مشرکان برای
بت‌پرستی که مسئله
تقلید نیاکان است خطاب به پیامبر چنین می‌گوید: «همین‌گونه در هیچ شهر و دیاری پیش از تو پیامبری انذارکننده نفرستادیم مگر این که ثروتمندان مست و مغرور گفتند ما پدران خود را بر مذهبی یافتیم و به آثار آنها اقتدا می‌کنیم»
(اِنّٰا عَلیٰ آثٰارِهِمْ مُقْتَدُونَ) از این آیه به خوبی استفاده می‌شود که سردمداران مبارزه به انبیا و آنها که مسئله تقلید از نیاکان را مطرح می‌کردند و سخت روی این مسئله ایستاده بودند همان مترفون بودند، همان ثروتمندان مست و مغرور، آری آنها بودند که با قیام انبیا به دوران خودکامگی‌هایشان پایان داده می‌شد و منافع نامشروعشان به خطر می‌افتاد و
مستضعفان از چنگال آنها رهایی می‌یافتند و به همین دلیل با انواع حیل و بهانه‌ها به تخدیر و تحمیق مردم می‌پرداختند و امروز نیز بیشترین
فساد دنیا از همین
مترفین سرچشمه می‌گیرد که هرجا
ظلم و
تجاوز و
گناه و آلودگی است آنجا حضور فعّال دارند.
قابل توجه این که در آیه قبل آمده که آنها می‌گفتند:
(اِنّا عَلی آثارِهِمْ مُهْتَدُونَ) «ما بر آثار آنها هدایت یافته‌ایم» و در این جا از قول آنها می‌گوید:
(اِنّا عَلی آثارِهِمْ مُقْتَدُونَ.) «ما بر آثار آنها اقتدا کرده‌ایم» گرچه هر دو تعبیر در حقیقت به یک معنی بازمی‌گردد، ولی تعبیر اوّل اشاره به دعوی حقانیت مذهب نیاکان است و تعبیر دوم اشاره به اصرار و پا فشاری آنها بر پیروی و اقتدای به نیاکان.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مُقتَدون»، ج۳، ص۵۹۳-۵۹۴.
