• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مُحْکَم (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مُحْکَم (به ضم میم، سکون حاء و فتح کاف) از واژگان قرآن کریم به معنای روشن و واضح و مفید به حکمت است که در آن تشابهی نیست.
در قرآن مراد از محکم، آیات یا سوره‌ای است که دستورات آن واضح و روشن و بدون پیچیدگی است.
مشتقات مُحْکَم که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
مُحْکَمات (به ضم میم، سکون حاء و فتح کاف) به معنای روشن و واضح؛
مُحْکَمَة (به ضم میم، سکون حاء و فتح کاف) به معنای دستورهای کاملا روشن و واضح الدلالة است.




مُحْکَم به معنی روشن و واضح است که تشابه در آن نیست.


به مواردی از مُحْکَم که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - مُحْکَمات (آیه ۷ سوره آل عمران)

(هُوَ الَّذِی اَنْزَلَ عَلَیْکَ الْکِتابَ مِنْهُ آیاتٌ‌ مُحْکَماتٌ‌ هُنَّ اُمُّ الْکِتابِ وَ اُخَرُ مُتَشابِهاتٌ‌.)
(او كسى است كه اين کتاب آسمانی را بر تو نازل كرد؛ كه بخشى از آن، «آیات محکم» (صريح و روشن‌) است؛ كه اساس اين كتاب مى‌باشد و پيچيدگى آيات ديگر، را برطرف مى‌كند و بخشى ديگر، «متشابه» و پيچيده است.)
از مقابله محکمات با متشابهات به دست می‌آید: محکمات آیاتی است که در آن‌ها تشابه نیست بلکه یک صورت دارند و معنای آن‌ها روشن و واضح است. برای تفصیل بیشتر به «امّ» رجوع شود.


۲.۲ - مُحْکَمَة (آیه ۲۰ سوره محمد)

(فَاِذا اُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْکَمَةٌ وَ ذُکِرَ فِیهَا الْقِتالُ رَاَیْتَ الَّذِینَ فِی قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ یَنْظُرُونَ اِلَیْکَ.)
(امّا هنگامى كه سوره‌اى محكم و روشنى نازل مى‌گردد و در آن سخنى از جنگ است، منافقان بيماردل را مى‌بينى.)
ظاهرا مراد از محکمه آن است که دستورهای آن کاملا روشن و واضح الدلالة باشد و جنگ را بدون شبهه توصیه کند.



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۲، ص۱۶۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ط دار القلم، ص۲۴۹.    
۳. طریحی نجفی، فخر الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۴۳.    
۴. آل عمران/سوره۳، آیه۷.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۰.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۳، ص۲۹-۳۱.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۳، ص۱۹-۲۱.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۲۳۲-۲۳۳.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۵۵.    
۱۰. محمد/سوره۴۷، آیه۲۰.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۰۹.    
۱۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۳۵۹.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۲۳۹.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۶۸.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۵۵.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «محکم»، ج۲، ص۱۶۵.    






جعبه ابزار