مَسْفوحاً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَسْفوحاً: (مُحْصِنينَ غَيْرَ مُسافِحينَ) «مَسْفوحاً» از مادّه «
سفاح» (بر وزن كتاب) به معناى
زنا مى‌باشد و در اصل از «
سفح» به معناى ريزش آب
و يا اعمال بيهوده و بى‌رويه گرفته شده است و چون
قرآن، در اين‌گونه امور، هميشه از الفاظ كنايى استفاده مى‌كند آن را كنايه از آميزش نامشروع گرفته است.
به موردی از کاربرد «مَسْفوحاً» در قرآن، اشاره می‌شود:
(وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاء إِلاَّ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللّهِ عَلَيْكُمْ وَأُحِلَّ لَكُم مَّا وَرَاء ذَلِكُمْ أَن تَبْتَغُواْ بِأَمْوَالِكُم مُّحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُم بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَلاَ جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُم بِهِ مِن بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا) «و زنان شوهردار بر شما
حرام هستند، مگر آن‌ها را كه در جنگ با كفار اسير كرده و مالک شده‌ايد، زيرا اسارت آن‌ها در حكم طلاق است. اين‌ها احكامى است كه
خداوند بر شما مقرّر داشته است. امّا زنان ديگر غير از اين‌ها كه گفته شد)، براى شما
حلال است كه با اموال خود، آنان را اختيار كنيد، در حالى‌كه پاكدامن باشيد و از زنا، خوددارى نماييد و زنانى را كه
متعه (ازدواج موقت) مى‌كنيد،
واجب است
مهریه آن‌ها را بپردازيد و گناهى بر شما نيست در آن‌چه بعد از تعيين مهر، با يكديگر توافق كرده‌ايد. بعداً مى‌توانيد با توافق، آن را كم يا زياد كنيد. خداوند، دانا و حكيم است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اين جمله بدل يا
عطف بیان از جمله
(ما وراء ذلكم) است، مى‌خواهد راه شروع در استفاده و بهره‌گيرى از زنان و همخوابگى با آنان را روشن كند، چون آن‌چه جمله:
(و احل لكم ما وراء ذلكم) مى‌فهماند و مصاديقى را كه شامل مى‌شد سه مصداق بود: ۱-
نکاح ۲- خريدن كنيز ۳- زنا (سفاح) در جمله مورد بحث منع از سفاح (زنا) را بيان نموده، راه حلال را منحصر به دو راه كرد، ۱- نكاح ۲- خريدن و اگر بر روى اموال تكيه كرده است، براى اين بوده كه دو راه نامبرده جز با مال عملى نيست، اگر انسان بخواهد زنى را به طور دائم براى خود نكاح كند، بايد مهريه بدهد و اگر بخواهد با زنى به طور موقت ازدواج كند، بايد
اجرت بدهد و مساله مهريه در اولى و اجرت در دومى ركن عقد است و اگر بخواهد از كنيزان استفاده كند، بايد قيمتش را به فروشنده بپردازد، گویی اين‌كه در مورد كنيزان مال ركن نيست، زيرا ممكن است كسى كنيز خود را به ما ببخشد و يا
اباحه كند و ليكن اين غالبا به وسيله مال به دست مى‌آيد پس برگشت معناى آيه به اين شد كه غير از آن اصناف نامبرده براى شما حلال است كه همخوابگى با زنان و دسترسى با آنان را به وسيله اموال خود براى خود فراهم كنيد و مال خود را در اين راه خرج كنيد، يا مهريه بدهيد يا اجرت و يا قيمت، اما در مسير سفاح و زنا نبايد خرج كنيد.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «مسفوحا»، ص ۳۶۳.
