مجاز لغوی (علوم قرآنی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مجاز لغوی،
استعمال لفظ مفرد در غیر معنای اصلی را می‌گویند.
مجاز لغوی، نوعی از
مجاز در
قرآن است که به آن
مجاز لفظی ،
مجاز افرادی ،
مجاز کلمه و
مجاز مفرد نیز می‌گویند، و آن استعمال لفظ مفرد در غیر معنای اصلی با وجود قرینه‌ای است که مانع از اراده معنای اصلی باشد.
مجاز لغوی گونه‌هایی دارد؛ به این ترتیب:
۱. استعمال
اسم ظاهر به جای
ضمیر ؛
۲. استعمال
حروف جاره در معانی مجازی؛
۳. استعمال
خبر به جای طلب؛
۴. استعمال
صیغه امر در غیر
وجوب ؛
۵. استعمال صیغه
نهی در غیر
تحریم ؛
۶. استعمال طلب به جای خبر؛
۷. استعمال
ندا به جای
تعجب ؛
۸. اطلاق بشری بر مبشربه؛
۹. اطلاق
تثنیه بر
جمع ؛
۱۰. اطلاق تثنیه بر مفرد؛
۱۱. اطلاق جزء بر کل؛
۱۲. اطلاق جمع بر تثنیه؛
۱۳. اطلاق جمع بر مفرد؛
۱۴. اطلاق
حال بر محل؛
۱۵. اطلاق
خاص بر
عام ؛
۱۶. اطلاق
سبب بر
مسبب ؛
۱۷. اطلاق
صفت مشبهه بر
مفعول ؛
۱۸. اطلاق عام بر خاص؛
۱۹. اطلاق
فاعل بر
مصدر ؛
۲۰. اطلاق فاعل بر مفعول؛
۲۱. اطلاق
کل بر
جزء ؛
۲۲. اطلاق لازم بر ملزوم؛
۲۳. اطلاق محل بر حال؛
۲۴. اطلاق مسبب بر سبب؛
۲۵. اطلاق مصدر بر فاعل؛
۲۶. اطلاق مصدر بر مفعول؛
۲۷. اطلاق مفرد بر تثنیه؛
۲۸. اطلاق مفرد بر جمع؛
۲۹. اطلاق مفعول بر فاعل؛
۳۰. اطلاق مفعول بر مصدر؛
۳۱. اطلاق ملزوم بر لازم؛
۳۲. تانیت
مذکر ؛
۳۳. تذکیر
مؤنث ؛
۳۴. تسمیة الشیء باسم آلته؛
۳۵. تسمیة الشیء باسم ضده؛
۳۶. تسمیة الشیء بماکان علیه؛
۳۷. تسمیة الشیء بما یؤول الیه؛
۳۸. تضمین؛
۳۹. تعبیر از ماضی به لفظ مستقبل؛
۴۰. تعبیر از مستقبل به لفظ ماضی؛
۴۱. تغلیب؛
۴۲. قلب (
بلاغت )؛
۴۳.
مجاز حذف ؛
۴۴.
مجاز زیادت ؛
۴۵. وضع جمع قلة موضع
جمع کثرة ؛
۴۶. وضع جمع کثرة موضع
جمع قلة .
مجاز بودن برخی از موارد فوق، اختلافی است. توضیح هر یک از اصطلاحات فوق در جای خود آمده است.
فرهنگ‌نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «مجاز لغوی».
