• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قرب (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





قُرْب (به ضم قاف و سکون راء) از واژگان قرآن کریم به معنای نزدیکی است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: قَریب‌ (به فتح قاف) از اسماء حسنی به معنای نزدیک؛ قُرْبت (به ضم قاف و سکون راء) به معنای مایه تقرب؛ قُرْبَی (به ضم قاف و سکون راء و فتح باء) به معنای خویشان و اهل قرابت است.

فهرست مندرجات

۱ - معنای قُرْب
۲ - کاربردها
       ۲.۱ - اقسام قرب
              ۲.۱.۱ - قرب مکانی
              ۲.۱.۲ - قرب زمانی
              ۲.۱.۳ - قرب نسبی
              ۲.۱.۴ - قرب مقام و منزلت
              ۲.۱.۵ - قرب رعایتی یا حتمی
       ۲.۲ - قریب
       ۲.۳ - قربت
       ۲.۴ - قربی
۳ - پانویس
۴ - منبع


قُرْب: نزدیکی است.


این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ که در ذیل به آنها اشاره می‌شود:

۲.۱ - اقسام قرب

قُرْب به تصریح راغب چند قسم است:

۲.۱.۱ - قرب مکانی

قرب مکانی، مثل‌: (وَ لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ فَتَکُونا مِنَ الظَّالِمِینَ‌) «به این درخت نزدیک نشوید که از ستمکاران می‌گردید». مراد نهی از خوردن است به دلیل‌ (فَاَکَلا مِنْها فَبَدَتْ لَهُما سَوْآتُهُما) (سرانجام هر دو از آن خوردند، و لباس بهشتى آنها فرو ريخت، و عورتشان آشكار گشت) وگرنه می‌فرمود «فقرّبا منها فبدت...» ولی نهی به لفظ «لا تَقْرَبا» ابلغ از «لا تاکلا» است، مثل‌: (وَ لا تَقْرَبُوا مالَ الْیَتِیمِ...) (و به مال یتیم نزديك نشويد).

۲.۱.۲ - قرب زمانی

قرب زمانی، مثل‌: (اقْتَرَبَ‌ لِلنَّاسِ حِسابُهُمْ‌) (حساب مردم به آنان نزديك شده).
(اقْتَرَبَتِ‌ السَّاعَةُ وَ انْشَقَّ الْقَمَرُ) (قیامت نزديك شد و ماه از هم شكافت!).
(وَ اِنْ اَدْرِی اَ قَرِیبٌ‌ اَمْ بَعِیدٌ ما تُوعَدُونَ‌) (و هر چند نمى‌دانم اين وعده عذاب كه به شما داده مى‌شود نزديك است يا دور!).

۲.۱.۳ - قرب نسبی

قرب نسبی، مثل‌: (وَ ذِی‌ الْقُرْبی‌ وَ الْیَتامی‌) (و به خويشاوندان و يتيمان نيكى كنيد).
(لِلرِّجالِ نَصِیبٌ‌ مِمَّا تَرَکَ الْوالِدانِ وَ الْاَقْرَبُونَ‌) (براى مردان، از آنچه پدر و مادر و خويشاوندان، برجاى مى‌گذارند، سهمى است).
(یَتِیماً ذا مَقْرَبَةٍ) (يتيمى از خويشاوندان).

۲.۱.۴ - قرب مقام و منزلت

قرب مقام و منزلت، مثل‌: (وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ • اُولئِکَ‌ الْمُقَرَّبُونَ‌) (و سوّمين گروه پيشگامان پيشگامند، آنها مقربانند).
(وَ لَا الْمَلائِکَةُ الْمُقَرَّبُونَ‌) (و نه فرشتگان مقرّب).
و مثل قول فرعون که به ساحران گفت: (نَعَمْ وَ اِنَّکُمْ اِذاً لَمِنَ‌ الْمُقَرَّبِینَ‌) (گفت: آرى، و در آن صورت مسلماً شما از مقرّبان خواهيد بود).

۲.۱.۵ - قرب رعایتی یا حتمی

قرب رعایتی، مثل‌: (اِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ‌ قَرِیبٌ‌ مِنَ الْمُحْسِنِینَ‌) (زيرا رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است).
ولی شاید مراد از قرب در این آیه لزوم و نظیر آن باشد که احسان و نیکوکاری، رحمت خدا را لازم و حتمی می‌کند.

۲.۲ - قریب

قَریب‌: از اسماء حسنی است و سه بار در قرآن مجید آمده است:
(فَاِنِّی‌ قَرِیبٌ‌ اُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ‌) (من نزديكم؛ دعای دعا كننده را، به هنگامى كه مرا مى‌خواند، پاسخ مى‌گويم).
(فَاسْتَغْفِرُوهُ ثُمَّ تُوبُوا اِلَیْهِ اِنَّ رَبِّی‌ قَرِیبٌ‌ مُجِیبٌ‌) (از او آمرزش بطلبيد، سپس به سوى او باز گرديد، كه پروردگارم به بندگان خود نزديك، و اجابت كننده خواسته‌هاى آنها است!).
(اِنَّهُ سَمِیعٌ‌ قَرِیبٌ‌) (او شنوا و نزديك است).
قریب و نزدیک بودن خدا معنوی است نه زمانی و مکانی، مثل محیط بودن خدا به هر چیز: (اِنَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ مُحِیطٌ) (او بر همه چيز احاطه دارد)، و (وَ اللَّهُ بِما یَعْمَلُونَ مُحِیطٌ) (و خداوند به آنچه عمل مى‌كنند، احاطه و آگاهى دارد). لازمه محیط بودن نزدیک بودن به هر چیز است، شاید از این جهت طبرسی در ذیل آیه اول فرموده: این دلیل لا مکان بودن خداست و گرنه به هر مناجات کننده نزدیک نبود.
صدوق (رحمه اللّه) در توحید، قریب را جواب دهنده معنی کرده و جمله‌ «اُجِیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ» را مؤیّد قرار داده و نیز «عالم به وساوس قلوب» گفته، به قرینه‌ (وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسانَ وَ نَعْلَمُ ما تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ وَ نَحْنُ‌ اَقْرَبُ‌ اِلَیْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ) (ما انسان را آفريديم و وسوسه‌هاى نفس او را مى‌دانيم، و ما به او از رگ قلبش نزديكتريم!) ولی آنچه قبلا گفته شد به نظر نگارنده بهتر می‌رسد.

۲.۳ - قربت

قُرْبت: مایه تقرب است و جمع آن قُرُبات می‌باشد.
(وَ یَتَّخِذُ ما یُنْفِقُ‌ قُرُباتٍ‌ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ اَلا اِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ...) یعنی: «انفاق و دعاهای رسول را پیش خدا مایه تقرب می‌داند، بدان که آنها برای آنان مایه تقرّب است».

۲.۴ - قربی

قُرْبَی: خویشان و اهل قرابت است. (قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً اِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی‌ الْقُرْبی‌) ظاهرا الف و لام در «القربی» عوض از مضاف‌الیه است و تقدیر آن «قربای» می‌باشد، یعنی: «از شما برای تبلیغ رسالت مزدی نمی‌خواهم مگر دوستی خویشان و اهل قرابتم را»، استثنا ظاهرا متصل و «اَجْراً» نکره در سیاق نفی مفید عموم است، یعنی هیچ مزدی جز این مزد نمی‌خواهم. «قربی» در اینصورت یا مصدر به معنی فاعل است به معنی قریب و یا در آن چنانکه کشّاف گفته اهل مقدر است یعنی «اهل قربای».
در آیه دیگر آمده‌ (قُلْ ما اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ اَجْرٍ اِلَّا مَنْ شاءَ اَنْ یَتَّخِذَ اِلی‌ رَبِّهِ سَبِیلًا) در این آیه هم اتخاذ سبیل به سوی خدا اجر شمرده شده، چون در این آیه نیز «مِنْ اَجْرٍ» نکره در سیاق نفی و مفید عموم است، لذا باید مودّت قربی و اتخاذ سبیل هر دو یکی باشند و گرنه معنی دو آیه قابل جمع نخواهد بود؛ از اینجا پی می‌بریم که مودّت قربی به معنی دوست داشتن و پیروی از آنها است و مودّت بدین معنی همان اخذ سبیل به طاعت خداست، پس پیروی از ذی القربی که اهل بیت (علیهم‌السّلام) باشند رفتن راه خداست و چون این پیروی در واقع به نفع پیروان آنهاست لذا در آیه دیگر آمده: (قُلْ ما سَاَلْتُکُمْ مِنْ اَجْرٍ فَهُوَ لَکُمْ اِنْ اَجْرِیَ اِلَّا عَلَی اللَّهِ‌) «بگو آنچه از اجر خواستم بر له شماست مزد من فقط بر عهده خداست»، یعنی پیروی ذی القربی که عبارت اخرای اتخاذ سبیل به سوی خداست به سود شماست.
اینکه درباره آیه اول با استناد به دو آیه بعدی گفته شد از هر حیث درست و مطابق روایات نیز هست، در این باره وجوه و اقوال رکیکی نیز نقل شده که احتیاجی به نقل آنها نیست.
در مجمع البیان از امام سجاد و باقر و صادق (علیهم‌السّلام) و سعید بن جبیر و عمرو بن شعیب نقل شده که معنی آیه این است: «اینکه قرابت و عترت مرا دوست بدارید و حق مرا درباره آنها مراعات نمائید».
ایضا نقل کرده چون آیه‌ (قُلْ لا اَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ اَجْراً...) نازل شد گفتند: یا رسول اللّه اینان کیستند که خدا ما را به مودّت آنها امر کرده؟ فرمود: علی و فاطمه و فرزندان آنهاست، «قَالَ: عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ وَلَدُهُمَا».
این حدیث در کشّاف به لفظ «عَلِیٌّ وَ فَاطِمَةُ وَ ابْنَاهُمَا» نقل شده است و نیز در تفسیر بیضاوی، احیاء المیّت حدیث۲، و اتحاف شبراوی و ابن حجر در صواعق ذیل آیه فوق و ده‌ها کتاب دیگر نقل شده است.
اگر گویند: سوره شوری مکّی است و آن‌وقت علی و فاطمه (علیهما‌السّلام) با هم ازدواج نکرده بودند و اولاد نداشتند چطور این روایت صحیح تواند بود؟ گوئیم: اگر ثابت شود که سوره مکّی است، دلیلی بر مکّی بودن آیه نداریم چه مانعی دارد خود سوره مکّی باشد و این آیه مدنی؛ توضیح مطلب را در این کتاب ذیل لفظ «قرآن» فصل سوره‌های مکّی و مدنی مطالعه فرمائید.


۱. قرشی بنابی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۲۹۳.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۶۳.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۴۲.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۶۳.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۳۵.    
۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۱، ص۱۳۰.    
۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۲۰۰.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۱۹۴.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۱۳۳.    
۱۰. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۲۰.    
۱۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۲۲.    
۱۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۱۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۵.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۸۲.    
۱۶. انعام/سوره۶، آیه۱۵۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۴۹.    
۱۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۷۵.    
۱۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۱۸.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۵۹۲.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۴.    
۲۲. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱.    
۲۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۲۲.    
۲۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۴۴.    
۲۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۴۲.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۶۲.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۹۶.    
۲۸. قمر/سوره۵۴، آیه۱.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۸.    
۳۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۵.    
۳۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۸۸.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۱.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۹.    
۳۴. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۹.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۳۱.    
۳۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۳۲.    
۳۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۴۶۸.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۰۷.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۱۷۴.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۸۳.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۲.    
۴۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱، ص۲۱۹.    
۴۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱، ص۳۲۹.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۲۹۸.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱، ص۲۳۸.    
۴۶. نساء/سوره۴، آیه۷.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۷۸.    
۴۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۴، ص۱۹۹.    
۴۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۴، ص۳۱۳.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۴.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۵، ص۳۲.    
۵۲. بلد/سوره۹۰، آیه۱۵.    
۵۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۹۴.    
۵۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۹۳.    
۵۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۹۱.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۵۱.    
۵۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۱۰۵.    
۵۸. واقعة/سوره۵۶، آیه۱۰-۱۱.    
۵۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۳۴.    
۶۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۲۰.    
۶۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۲۰۶.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲۵.    
۶۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۱۳۷.    
۶۴. نساء/سوره۴، آیه۱۷۲.    
۶۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۰۵.    
۶۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۱۵۱.    
۶۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۵، ص۲۴۶.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۲۲۵.    
۶۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۶، ص۱۶۷.    
۷۰. شعراء/سوره۲۶، آیه۴۲.    
۷۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۶۹.    
۷۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۷۵.    
۷۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۸۴.    
۷۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۹۶.    
۷۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۱۹.    
۷۶. اعراف/سوره۷، آیه۵۶.    
۷۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۵۷.    
۷۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۱۶۰.    
۷۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۸، ص۱۹۹.    
۸۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۶۶۲.    
۸۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۹، ص۱۳۴.    
۸۲. بقره/سوره۲، آیه۱۸۶.    
۸۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۸.    
۸۴. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۳۰.    
۸۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲، ص۴۲.    
۸۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۵۰۰.    
۸۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲، ص۲۱۵.    
۸۸. هود/سوره۱۱، آیه۶۱.    
۸۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۲۸.    
۹۰. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۳۱۱.    
۹۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۴۶۳.    
۹۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۶۵.    
۹۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۸۴.    
۹۴. سباء/سوره۳۴، آیه۵۰.    
۹۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۳۴.    
۹۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۳۹۰.    
۹۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۵۸۷.    
۹۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۲۰.    
۹۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۲۹۲.    
۱۰۰. فصّلت/سوره۴۱، آیه۵۴.    
۱۰۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۸۲.    
۱۰۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۴۰۵.    
۱۰۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۶۱۵.    
۱۰۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰.    
۱۰۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۸۸.    
۱۰۶. انفال/سوره۸، آیه۴۷.    
۱۰۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۸۳.    
۱۰۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۹۶.    
۱۰۹. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۹، ص۱۲۶.    
۱۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۸۴۳.    
۱۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۲۳۲.    
۱۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۰.    
۱۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۸۸.    
۱۱۴. ق/سوره۵۰، آیه۱۶.    
۱۱۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۱۹.    
۱۱۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۴۷.    
۱۱۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۵۱۹.    
۱۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۱۶.    
۱۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۵۵.    
۱۲۰. توبه/سوره۹، آیه۹۹.    
۱۲۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۷۱.    
۱۲۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۹، ص۵۰۳.    
۱۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۹۶.    
۱۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۹۲.    
۱۲۵. شوری/سوره۴۲، آیه۲۳.    
۱۲۶. زمخشری، کشاف، ج۴، ص۲۱۹.    
۱۲۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۴۳.    
۱۲۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۶۰.    
۱۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۳.    
۱۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۳۰.    
۱۳۱. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۷.    
۱۳۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۳۸۵.    
۱۳۳. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۷، ص۵۳۱.    
۱۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۷۴.    
۱۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۱۷.    
۱۳۶. سباء/سوره۳۴، آیه۴۷.    
۱۳۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۳۸۸.    
۱۳۸. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۵۸۶.    
۱۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۲۰.    
۱۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۲۹۰.    
۱۴۱. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۵۱.    
۱۴۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۷۳.    
۱۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۳.    
۱۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۲۸.    
۱۴۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۵۲.    
۱۴۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۷۴.    
۱۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۳.    
۱۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۱۲۹.    
۱۴۹. زمخشری، کشاف، ج۴، ص۲۲۰.    
۱۵۰. بیضاوی، تفسیر بیضاوی، ج۵، ص۱۲۸.    
۱۵۱. سیوطی، جلال الدین، إحیاء المیت بفضائل أهل البیت (علیهم‌السّلام)، ص۴، حدیث۲.    
۱۵۲. شبراوی، جمال الدین، الإتحاف بحب الأشراف، ص۴۰.    
۱۵۳. هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقة، ج۲، ص۴۸۷.    
۱۵۴. شیخ کلینی، الکافی، ج۸، ص۹۳.    
۱۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۱.    
۱۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۸۹.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قرب"، ج۵، ص۲۹۳-۲۹۹.    






جعبه ابزار