قبر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَبْر (به فتح قاف و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای مدفن انسان و جمع آن
قُبور است. از مشتقات این واژه در
آیات قرآن مَقْبَرَه (به فتح میم و سکون قاف و فتح باء) و
مِقْبَرَه (به کسر میم و سکون قاف و فتح باء) به معنای محل
قبر است و جمع آن
مَقابِر می‌باشد.
قَبْر مدفن انسان است. در
قاموس و
اقرب گفته: مدفن الانسان.
در
مفردات گفته: مقرّ
المیّت.
به مواردی از
قَبْر که در
قرآن و نهج البلاغه به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ) «بر احدى از منافقان
نماز مخوان و بالاى قبرش نايست.»
طبرسی فرموده:
رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) چون بر
مؤمنان نماز ميخواند مدتى بالاى قبرش می‌ايستاد و بر آن‌ها
دعا می‌كرد ولى از نماز خواندن و ايستان بر
قبر منافقان نهى شد.
(ثُمَّ أَماتَهُ فَأَقْبَرَهُ) «سپس او را بميراند و در
قبر كرد.»
در
نهج البلاغه حکمت ۶ فرموده:
«الِاحْتِمالُ قَبْرُ الْعُيوبِ» (تحمّل و
بردباری از سختی‌ها پوشنده بدی‌ها است.)
جمع
قبر،
قُبور است.
به مواردی از
قُبور که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ أَنَّ اللَّهَ يَبْعَثُ مَنْ فِی الْقُبورِ) (
خداوند تمام كسانى را كه در
قبرها هستند زنده مى‌كند.)
(وَ إِذا الْقُبورُ بُعْثِرَتْ عَلِمَتْ نَفْسٌ ما قَدَّمَتْ وَ أَخَّرَتْ) (و آن زمان كه
قبرها زير و رو گردد و مردگان خارج شوند، در آن زمان هر كس آنچه را از پيش و پشت سر فرستاده مى‌داند.)
(إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشاءُ وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فی الْقُبورِ) مراد از
(مَنْ فی الْقُبورِ) كسانى‌اند كه گوش شنوا ندارند و از شنيدن
کلام خدا معرض‌اند اينجاست كه
قرآن کفّار عنود و
لجوج را مرده و دفن شده تعبير كرده است. يعنى: «خدا آنكه را خواهد مى‌شنواند (مؤمنی كه خدا قلبش را زنده كرده) و تو چيزى را به مردگان
قبور نمى‌شنوانى.»
مَقْبَره و
مِقْبَره: محل
قبر را گويند و جمع آن
مَقابِر است.
به موردی از
مَقابِر که در
قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(أَلْهاكُمُ التَّكاثُرُ حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقابِرَ) ظاهرا مراد از
(زُرْتُمُ الْمَقابِرَ) مرگ است، يعنى: «رقابت در كثرت مال سرگرمتان كرد تا مرديد و به
مقابر رسيديد.»
به عبارت ديگر
غفلت همه
عمر شما را گرفت.
بعضى آن را اظهار
فخر با شمردن اموات دانسته‌اند كه انشاء‌اللّه در «كثر» خواهد آمد.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قبر"، ج۵، ص۲۲۱-۲۲۲.
