فِکْر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فِكْر (به کسر فاء و سکون کاف) و
فَکْر (به فتح فاء و سکون کاف) از
واژگان قرآن کریم به معنای
اندیشه و تأمّل است.
قرآن مجيد به تفكّر و تدبّر بسيار اهميّت داده و بسيارى از آيات براى ايجاد تفكّر نازل شده است.
مشتقات
فِكْر که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
يَتَفَكَّرُوا (به فتح فاء و کاف) به معنای فكر كنند؛
يَتَفَكَّرُونَ (به فتح فاء و کاف) به معنای مى‌انديشند، است.
فِكْر به معنای انديشه و تأمّل است.
به عبارت ديگر فكر اعمال نظر و تدبّر است، براى بدست آوردن واقعيات و عبرت‌ها و غيره.
در
قاموس گفته:
«الْفِكْرُ: اعمال النّظر فى الشّى‌ء.» در
مصباح فیومی آمده:
«الْفِكْرُ تردّد القلب بالنّظر و التّردد لطلب المعانى.»
به مواردی از
فِكْر که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ) يعنى: «اگر در گفته‌ها و اعمال
پیغمبر كه مدتى با آن‌ها
رفیق و در يک محيط بوده، فكر و اعمال نظر كنند، می‌دانند كه او
دیوانه نيست بلكه انذار كننده آشكار است.»
قرآن مجید به تفكّر و تدبّر بسيار اهميّت داده و بسيارى از
آیات براى ايجاد تفكّر نازل شده است.
(وَ يَتَفَكَّرُونَ فِي خَلْقِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ رَبَّنا ما خَلَقْتَ هذا باطِلًا) (و در اسرار
آفرینش آسمان‌ها و زمين مى‌انديشند و مى‌گويند:
پروردگارا! اين‌ها را بيهوده نيافريده‌اى.)
(إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ) (در اين‌ها نشانه‌هايى است براى گروهى كه تفكّر مى‌كنند.)
(وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ) (اين‌ها مثال‌هايى است كه براى مردم مى‌زنيم، شايد در آن بينديشند.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فکر»، ج۵، ص۱۹۹.
