فُصِّلت (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فُصِّلت:(أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ) «فُصِّلت» از مادّه
فَصْل (به فتح فاء و سکون صاد) به معنای
بریدن و
جدا کردن است. منظور از تفصيل آيات، جدا كردن آن‌ها از یک‌ديگر است تا معنى و مدلول هريک در جاى خود روشن شود.
مفهوم
آیه فوق به نظر مى‌رسد اين است، كه در جمله اول اين واقعيت بيان شده است كه
قرآن مجموعه واحد به هم پيوسته‌اى است، كه همچون يک بناى محكم و استوار برجا است و نشان مى‌دهد كه از سوى
خداوند واحد يكتا نازل شده، و به همين
دلیل هيچ‌گونه
تضاد و
اختلاف درميان آياتش ديده نمى‌شود. اما جمله دوم اشاره به اين حقيقت است كه اين كتاب در عين
وحدت، آن چنان شاخه‌ها و شعب فراوان دارد كه تمام نيازهاى روحى و جسمى انسان‌ها را در زير پوشش خود قرار مى‌دهد، بنا بر اين در عين وحدت،
کثیر است و در عين
کثرت، واحد.»
به موردی از کاربرد «فُصِّلت» در قرآن، اشاره می‌شود:
(الَر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكيمٍ خَبيرٍ) «الر، اين كتابى است كه آياتش استوار گرديده؛ سپس هر مطلبى در جايگاه خود بيان شده و از نزد خداوند حكيم و آگاه نازل گرديده است.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند: مقابله‌اى كه در اين آيه بين احكام آيات
قرآن و بين
تفصیل آن واقع شده با در نظر گرفتن اين‌كه كلمه تفصيل به معناى ايجاد فصل بين اجزاى يک چيزى است كه اجزائش متصل به هم بوده‌اند، و به معناى جدا جدا كردن امورى در هم فرو رفته است- خود
دلیل است بر اين‌كه منظور از احكام آيات،
ربط بعضى از آيات جدا شده از يک‌ديگر به هم، و ارجاع آيات آخر آن به اولش مى‌باشد بگونه‌اى كه بازگشت همه به
امر واحد بسيطى است كه داراى اجزاء و ابعاض نمى‌باشد. و معلوم است كه اگر كتابى داراى چنين احكام و چنين تفصيلى باشد، قطعا از جهت معانى و مضامينى است كه كتاب، مشتمل بر آن است نه از جهت الفاظ آن و يا چيز ديگر، و نيز معلوم است كه
حال معانى در احكام و تفصيل و در
اتحاد و
اختلاف غير حال اعيان خارجى است (احكام در اعيان خارجى مثلا در يک ماشين محكم و يا ساختمان محكم يک معنا دارد، و در معانى و مطالبى كه در يک
کتاب آمده معناى ديگرى دارد). معانى بسيارى كه در يک كتاب آمده اگر كتابى محكم و در عين حال فصل فصل باشد همه آن فصل‌ها به اصلى واحد بر مى‌گردد، و اگر معانى بسيارى به يک اصل واحد برگردد، آن اصل واحد اصلى خواهد بود محفوظ درميان تمامى آن فصل‌هاى جدا از هم، اصلى خواهد بود كه در عين واحد بودنش اگر شكافته شود به صورت همان تفاصيل در مى‌آيد، و اگر آن تفاصيل فشرده شود به صورت همان اصل واحد بر مى‌گردد، و همه اين واقعيات روشن است و هيچ شكى در آن نيست.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «فصلت»، ج۳، ص ۴۶۴.
