• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَرَح (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: فَرَح (قاموس قرآن (جلد ۵))
مقالات مرتبط: تَفْرَحونَ (لغات‌قرآن)، فَرَح (مفردات‌نهج‌البلاغه)، شادی.


فَرَح (به فتح فاء و راء) از واژگان قرآن کریم به معنای شادی و شادى توأم با تکبر است.
فَرِح (به فتح فاء و کسر راء) شادمان متكبّر است.
مشتقات فَرَح که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
فَرِحُوا (به فتح فاء و کسر راء) به معنای خوشحال؛
يَفْرَحُ‌ (به فتح یاء و سکون فاء) به معنای مسرور؛
فَلْيَفْرَحُوا (به فتح فاء و سکون لام) به معنای خوشحال شوند؛
لَفَرِحٌ‌ (به فتح فاء و کسر راء) به معنای متكبّر؛
الْفَرِحِينَ‌ (به فتح فاء و کسر راء) به معنای شادمان است.

فَرَح
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۵۷.    
[۲] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۸.    
[۳] طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۷.    
به معنای شادى و شادى توأم با تكبر است.
در اقرب الموارد گويد: سرور و حبور در شادى ممدوح به‌كار می‌رود، ولى فرح در شادى مذموم كه موجب تكبّر است. سرور و حبور از تفکّر ناشى است و فرح از قوّه شهوت.
[۴] شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۳۶.    

فیومی در مصباح گفته: در معنى تكبّر و خرسندى و شادى به‌كار می‌رود.
[۵] فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۴۶۶.    

طبرسی (رحمه‌الله) در مجمع ذيل‌ (إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‌ الْفَرِحِينَ‌)
[۶] قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
(خداوند شادى‌كنندگان مغرور را دوست نمى‌دارد.)
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۹۴.    
فرموده فرح به معنى تكبّر است و شعر ذيل را شاهد می‌آورد:
و لست‌ بِمِفْرَاحٍ‌ اذ الدّهر سرّنى‌و لا جازع من صرفه المتقلّب‌
«چون روزگارم شادم كند متكبّر نمی‌شوم، از برگشت آن نيز جزع و ناله ندارم.»
[۸] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۶.    

راغب و زمخشری نيز آن را نقل كرده‌اند.
[۹] راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۹.    
[۱۰] زمخشری، جارالله، کشاف، ج۳، ص۴۳۰.    

فَرِح (بر وزن كَتِف) شادمان متكبّر است.

به مواردی از فَرِح که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - فَرِحَ‌ (آیه ۸۱ سوره توبه)

در قرآن مجيد بيشتر در شادى‌هاى مذموم آمده كه منبعث از نيروى شهوانى و لذّات و توأم با خود پسندی است، مثل:
(فَرِحَ‌ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ ...)
[۱۱] توبه/سوره۹، آیه۸۱.    

«باز گذاشتگان بر ماندنشان بر خلاف رسول خدا (و اينكه با او به جهاد نرفتند) شادمان شدند.»
[۱۲] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۸۴.    
[۱۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۵۸.    
[۱۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۷۲.    
[۱۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۸۶.    



۲.۲ - فَرِحُوا (آیه ۴۴ سوره انعام)

(حَتَّى إِذا فَرِحُوا بِما أُوتُوا أَخَذْناهُمْ بَغْتَةً)
[۱۶] انعام/سوره۶، آیه۴۴.    

(تا كاملًا به آن خوشحال شدند، (و دل بستند) ناگهان آن‌ها را گرفتيم.)
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳۲.    
[۱۸] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۱۳۰.    
[۱۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۱۰۸.    
[۲۰] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۸۹.    
[۲۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۶۶.    



۲.۳ - يَفْرَحُ‌ (آیه ۴ سوره روم)

در بعضى از آیات در شادى‌ ممدوح به‌كار رفته، مثل‌:
(وَ يَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ‌ الْمُؤْمِنُونَ. بِنَصْرِ اللَّهِ ...)
[۲۲] روم/سوره۳۰، آیه۴.    

«آن روز مؤمنان در اثر يارى خدا مسرور می‌شوند.»
[۲۳] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۲۳۴.    
[۲۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۵۵.    
[۲۵] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،، ج۱۹، ص۹۶.    
[۲۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۴۶۰.    



۲.۴ - فَلْيَفْرَحُوا (آیه ۵۸ سوره يونس)

(قُلْ بِفَضْلِ اللَّهِ وَ بِرَحْمَتِهِ فَبِذلِكَ‌ فَلْيَفْرَحُوا ...)
[۲۷] یونس/سوره۱۰، آیه۵۸.    

(بگو: «تنها به فضل خدا و رحمت او بايد خوشحال شوند.)
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۱۵.    
[۲۹] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۱۹.    
[۳۰] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۸۲.    
[۳۱] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۱۵.    
[۳۲] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۷.    



۲.۵ - لَفَرِحٌ‌ (آیه ۱۰ سوره هود)

(لَيَقُولَنَّ ذَهَبَ السَّيِّئاتُ عَنِّي إِنَّهُ‌ لَفَرِحٌ‌ فَخُورٌ)
[۳۳] هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    

«می‌گويد: بدی‌ها از من رفت، او متكبّر و فخر كننده است.»
[۳۴] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۳۳.    
[۳۵] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۵۶.    
[۳۶] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۶.    
[۳۷] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۰.    

در اين‌جا فَرِح به معنى متکبّر است، كه اين آيه نظير (وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ)
[۳۸] حدید/سوره۵۷، آیه۲۳.    

(و خداوند هيچ متكبّر فخرفروشى را دوست ندارد.)
[۳۹] مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۰.    
است.


۲.۶ - الْفَرِحِينَ‌ (آیه ۷۶ سوره قصص)

(إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ‌ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُ‌ الْفَرِحِينَ‌)
[۴۰] قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    

«قومش به قارون گفتند: از كثرت مال شادمان متكبّر مباش كه خدا متكبّران را دوست ندارد.»
[۴۱] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۱۱.    
[۴۲] طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۷۶.    
[۴۳] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۳۴.    
[۴۴] طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۱۶.    



۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۵۷.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۸.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۲، ص۳۹۷.    
۴. ↑ شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۴، ص۱۳۶.    
۵. ↑ فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر، ج۱، ص۴۶۶.    
۶. ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۹۴.    
۸. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱، ص۴۱۶.    
۹. ↑ راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۶۲۹.    
۱۰. ↑ زمخشری، جارالله، کشاف، ج۳، ص۴۳۰.    
۱۱. ↑ توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۱۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۹، ص۴۸۴.    
۱۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۵۸.    
۱۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۱۷۲.    
۱۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۸۶.    
۱۶. ↑ انعام/سوره۶، آیه۴۴.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۳۲.    
۱۸. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۱۳۰.    
۱۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۱۰۸.    
۲۰. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۸۹.    
۲۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۶۶.    
۲۲. ↑ روم/سوره۳۰، آیه۴.    
۲۳. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۲۳۴.    
۲۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۱۵۵.    
۲۵. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،، ج۱۹، ص۹۶.    
۲۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۴۶۰.    
۲۷. ↑ یونس/سوره۱۰، آیه۵۸.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۱۵.    
۲۹. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۱۱۹.    
۳۰. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۸۲.    
۳۱. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۳۱۵.    
۳۲. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۷۷.    
۳۳. ↑ هود/سوره۱۱، آیه۱۰.    
۳۴. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۳۳.    
۳۵. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۱۵۶.    
۳۶. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۱۶.    
۳۷. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۲۰.    
۳۸. ↑ حدید/سوره۵۷، آیه۲۳.    
۳۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۴۰.    
۴۰. ↑ قصص/سوره۲۸، آیه۷۶.    
۴۱. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۶، ص۱۱۱.    
۴۲. ↑ طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۶، ص۷۶.    
۴۳. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۸، ص۲۳۴.    
۴۴. ↑ طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۴۱۶.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فرح»، ج۵، ص۱۵۷-۱۵۸.    


رده‌های این صفحه : مفردات قرآن | واژه شناسی واژگان سوره انعام | واژه شناسی واژگان سوره توبه | واژه شناسی واژگان سوره روم | واژه شناسی واژگان سوره قصص | واژه شناسی واژگان سوره هود | واژه شناسی واژگان سوره یونس
جعبه ابزار