فعلیت وصفی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

فعلیت وصفی یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای تحقق محمول برای موضوع در اوقات وصف عنوانی است.

---

اصول کیفیت‌ها و مواد قضایا سه چیز است: "وجوب"، "امتناع" و "امکان". ولی از آن جهت که این سه، پاسخگوی تمام نیاز‌های علوم و محاورات نیستند، کیفیات فرعی دیگری مانند "دوام" و "امکان عام" و "فعلیت" را نیز به آنها افزوده‌اند.
"فعلیت" یا "وجود بالفعل" در مقابل قوّه یا وجود بالقوّه است. وقتی می‌گوییم شئ بالقوه موجود بود و سپس بالفعل موجود شد، به این معنا است که شئ سه حالت را پشت سر گذاشته است. این حالات عبارت است از امکان، آمادگی و تحقق. به طوری که اگر این انتقال به نهایت خود برسد، شئ موجود بالفعل می‌شود.

---

فعلیت سه قسم است: فعلیت ذاتی، فعلیت وصفی و فعلیت وقتی. فعلیت وصفی به این معنا است که در اوقات وصف عنوانی، محمول در خارج متحقق می‌شود. قضیه‌ای را که دارای چنین مضمونی باشد "حینیه مطلقه" نامند. مانند: بعضی از آنان که انگشتان خود را حرکت می‌دهند مادامی که حرکت انگشت دارند، نویسنده‌اند. فعلیت وقتی به معنای تحقق محمول در ضمن اوقات معین است. قضیه‌ای را که دارای این مضمون است، فعلیه وقتیه می‌توان نامید. مانند زید بالفعل ایستاده است هنگامی که در حضور عمرو است.

---

در تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است:

• گرامی، محمدعلی، منطق مقارن.
• مظفر، محمدرضا، المنطق.    
• صلیبا، جمیل، فرهنگ فلسفی.    

---