• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عِصْیان‌ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عِصْيان‌ (به کسر عین و سکون صاد) از واژگان قرآن کریم به معنای نافرمانى و خروج از طاعت است.
مشتقات عِصْيان‌ که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
عَصِىّ (به فتح عین و کسر صاد) به معنای نافرمان و عاصى،
مَعْصِيَة (به فتح میم و سکون عین و کسر صاد) به معنای عصيان،
عَصِيًّا (به فتح عین و کسر صاد) به معنای نافرمانی است.


عِصْيان‌ به معنای نافرمانى و خروج از طاعت است. اصل آن از تمانع به وسيله عصا است.
«عَصَى‌ عِصْيَاناً: اذا خرج عن الطاعة»
مَعْصِيَت به معناى عصيان است.
عَصِىّ (بر وزن شَريف) نافرمان و عاصى است.


به مواردی از عِصْيان‌ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْعِصْيانَ‌ (آیه ۷ سوره حجرات)

(وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيانَ‌)
(و آن را در دل‌هايتان زينت بخشيده، و كفر و فسق و گناه را منفورتان قرار داده است.)


۲.۲ - مَعْصِيَةِ (آیه ۸ سوره مجادله)

(وَ يَتَناجَوْنَ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِيَةِ الرَّسُولِ‌)
(براى انجام گناه و تعدّى و نافرمانىِ پيامبر به نجوا مى‌پردازند.)


۲.۳ - فَعَصى‌ (آیه ۱۶ سوره مزمل)

(فَعَصى‌ فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَ بِيلًا)
(ولى فرعون به مخالفت و نافرمانى آن پيامبر برخاست، و ما او را سخت مجازات كرديم.)


۲.۴ - عَصِيًّا (آیه ۱۴ سوره مریم)

(وَ بَرًّا بِوالِدَيْهِ وَ لَمْ يَكُنْ جَبَّاراً عَصِيًّا)
يعنى: «یحیی به پدر و مادرش نيكوكار بود و ستمگر و نافرمان نبوده‌.»


۲.۵ - عَصِيًّا (آیه ۴۴ سوره مریم)

(يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا)
(اى پدر! شیطان را پرستش مكن، كه شيطان نسبت به خداوند رحمان، نافرمان بود.)

۲.۶ - عَصى‌ (آیه ۱۲۱ سوره طه)

(وَ عَصى‌ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى‌)
«آدم به پروردگارش نافرمانى كرد و از زندگى در جنّت محروم و بركنار شد.»


۲.۶.۱ - مراد از عصیان آدم (علیه‌السلام)

مراد از عصيان آدم (علیه‌السّلام) مخالفت او در خوردن از شجره و پيروى از وسوسه شیطان است. غوايت او به قرينه آيات قبل و بعد محروم شدن از زندگى در جنّت است كه اخراج گرديد. گفته‌اند: اين عصيان ترک اولى است نه معصيت عادى زيرا انبیاء معصوم‌اند و گناه نميكنند. و امر (لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ) ارشادی بود نه مولوی كه مخالفت آن گناه معمولى باشد.
اينها همه در صورتى است كه آدم اولى پیغمبر باشد و اگر پيغمبر نباشد اشكالى در بين نخواهد بود نظير اين است آیه‌: (وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى‌ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً)
بعضى گفته‌اند: محل زندگى آدم كه قبل از آمدن بروى زمين بود محل تکلیف نبود. و امر مولوى معنى ندارد. ولى بايد دانست كه ظهور نهى در مولويّت است و ظنّ نزديک به یقین آنست كه آدم در روى اين زمين بوده است و از جاى ديگرى نيامده است. المیزان نيز آنرا نهی ارشادی دانسته و مخالفت ارشاد را درباره انبياء بى‌اشكال مي‌داند. ناگفته نماند عصمت انبیاء (علیهم‌السّلام) حتمى است ولى بحث در پيامبر بودن آدم است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۱-۱۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۷۰.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۱، ص۲۹۶.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۷۰.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۵۶۸.    
۶. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۵۶۸.    
۷. حجرات/سوره۴۹، آیه۷.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۱۶.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۸، ص۴۶۶.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۸، ص۳۱۲.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۲۰۰.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۰۰.    
۱۳. مجادله/سوره۵۸، آیه۸.    
۱۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۴۳.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی،ج۱۹، ص۳۲۳.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۱۸۶.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۷۶.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۷۶.    
۱۹. مزمل/سوره۷۳، آیه۱۶.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۷۴.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۱۰۶.    
۲۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۶۸.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۳۲.    
۲۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۵۷۳.    
۲۵. مریم/سوره۱۹، آیه۱۴.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۵.    
۲۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۰.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۵۲.    
۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۸۲.    
۳۰. مریم/سوره۱۹، آیه۴۴.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۰۸.    
۳۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۷۶.    
۳۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۵۸.    
۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۱۷۴.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۷۹۸.    
۳۶. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۱.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۳۱۱.    
۳۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۲۲.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۸۲.    
۴۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۵۵.    
۴۱. طه/سوره۲۰، آیه۱۱۵.    
۴۲. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۲۲۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عصیان»، ج۵، ص۱۱.    






جعبه ابزار