عهد (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَهْد (به فتح عین و سکون هاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای نگهدارى و مراعات پى‌در پى در شى‌ء است.
پیمان را از آن جهت عهد گويند كه مراعات آن لازم است.
مشتقات
عَهْد که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
بِالْعَهْدِ (به کسر باء، فتح عین و سکون هاء) اصل آن به معنای عهد نگهدارى و مراعات،
أَعْهَدْ (به فتح همزه، سکون عین و فتح هاء) به معنای توصيه لازم الحفظ،
عَهِدْنا (به فتح عین و کسر هاء) به معنای پیمان گرفتیم.
عَهْد نگهدارى و مراعات پى در پى شى‌ء است.
راغب در
اقرب الموارد گويد:
«عَهِدَ فُلَانٌ ... الشَّيْ‌ءَ» يعنى آن‌را پى در پى نگهدارى و مراعات كرد.
به قولى اصل آن نگهدارى و مراعات است سپس در پيمان كه مراعات آن لازم است به كار رفته است.
به مواردی از
عَهْد که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ) (و به عهد خود وفا كنيد.)
پس اصل عهد نگهدارى و مراعات است. پيمان را از جهت لازم المراعاة بودن عهد گفته‌اند.
اگر به معنى امر و توصيه و غيره آيد از جهت لازم الحفظ بودن است.
(وَ عَهِدْنا إِلى إِبْراهِيمَ وَ إِسْماعِيلَ أَنْ طَهِّرا بَيْتِيَ ...) (و از ابراهيم و اسماعيل پيمان گرفتيم كه: «خانه مرا براى طواف كنندگان و مجاوران و ركوع‌كنندگان سجده‌گزار (نماز گزاران) پاكيزه سازيد.»)
(عَهِدْنا) به معناى دستور داديم و امر كرديم است ولى چون دستور اكيد و لازم المراعاة است. لذا با
(عَهِدْنا) تعبير آورده شده است.
(أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يا بَنِي آدَمَ أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّيْطانَ) (اى فرزندان آدم! آيا با شما عهد نكردم كه شيطان را نپرستيد، كه او براى شما دشمن آشكارى است؟!)
به معنى توصيه لازم الحفظ است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عهد»، ج۵، ص۵۹.
