عهد (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَهْد (به فتح عین و سکون هاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای نگهداری و مراعات پی در پی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در
خطبه ۱۹۹ و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَهْد به معنای نگهداری و مراعات پی در پی آمده است.
راغب گوید: پیمان را از آن جهت عهد گویند که مراعات آن لازم است. پس اصل آن به معنای نگهداری و مراعات است و اگر به معنای امر و توصیه و دستور آید به علت لازم الحفظ بودن است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خطبه ۱۹۹ فرموده است:
«تَعَاهَدُوا أَمْرَ الصَّلاَةِ، وَحَافِظُوا عَلَيْهَا، وَاسْتَكْثِرُوا مِنْهَا، وَتَقَرَّبُوا بِهَا» «کار نمازگزاردن را مراعات کنید، و بر آن مواظبت نمائید و آن را زیاد بخوانید و با آن به
خدا تقرب جوئید.»
(شرح‌های خطبه:
)
«عهد» به معنای زمان نیز می‌آید، در وقت
دفن حضرت فاطمه (علیهاسلام)، خطاب به
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود:
«هذَا وَلَمْ يَطُلِ الْعَهْدُ، وَلَمْ يَخْلُ مِنْكَ الذِّكْرُ.» یعنی این
ظلم را به فاطمه کردند در حالی‌که زمان رحلت تو طولانی نشده و یاد تو فراموش نگشته است.
(شرح‌های خطبه:
)
«معاهد و معاهده» مرد و زن
ذمّی است. در نامه ۵۱ فرموده است:
«وَلاَ تَمَسُّنَّ مَالَ أَحَد مِنَ النَّاسِ، مُصَلٍّ وَلاَ مُعَاهَد» (به مال احدى چه
مسلمان و چه غير مسلمانى كه در پناه
اسلام است دست نزنيد.)
(شرح‌های نامه:
) که در «صلوة» گذشت.
در
خطبه ۲۷ از شبیخون لشکریان
معاویه به شهر انبار و غارت آنجا فرموده است:
«وَلَقَدْ بَلَغَنِي أَنَّ الرَّجُلَ مِنْهُمْ كَانَ يَدْخُلُ عَلَى المَرْأَةِ المُسْلِمَةِ، وَالاُْخْرَى المُعَاهَدَةِ، فيَنْتَزِعُ حِجْلَهَا وَقُلْبَهَا وَقَلاَئِدَهَا، وَرِعَاثَهَا... فَلَوْ أَنَّ امْرَأً مُسْلِماً مَاتَ مِن بَعْدِ هَذا أَسَفاً مَا كَانَ بِهِ مَلُوماً» یعنی شنیدم مهاجم به خانه زن مسلمان و زن ذمّی که در پناه
اسلام است در آمده گردنبند و دستبند و
گوشواره و
خلخال از گردن و دست و پای او در می‌آورد... اگر مسلمانی از این درد بمیرد مورد ملامت نیست.
(شرح‌های خطبه:
)
موارد بسیاری از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عهد»، ج۲، ص۷۶۰.
