علانیة (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
علانیة:
(اَلَّذینَ یُنْفِقونَ اَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانیَةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ) علانیة: در اصل به معنی «آشکار یا آشکارایی» و ضد پنهانی است.
این
آیه درباره
انفاق است، خواه به هر شکل و صورتی که باشد، می‌فرماید:
«کسانی که
اموال خود را به هنگام
شب و
روز،
پنهان و آشکار، انفاق می‌کنند مزدشان نزد پروردگارشان است....»
در
احادیث بسیاری آمده است که «این آیه درباره
علی (علیه‌السّلام) نازل شده است، زیرا آن حضرت درهمی در شب و درهمی در روز و درهمی آشکارا و درهمی در نهان انفاق کرد»
ولی طبق معمول قرآن، آیه یک حکم کلی را درباره چگونگی و طرز انفاق و کیفیات مختلف آن شرح می‌دهد و وظیفه
انفاق‌کنندگان را مشخص می‌سازد که باید از نظر آشکار بودن و پنهان بودن مراعات جنبه‌های اخلاقی و اجتماعی و حیثیت شخصی را که به او انفاق می‌کنند، بنمایند؛ یعنی در آنجا که انفاق به نیازمندان موجبی برای
اظهار ندارد، به منظور حفظ آبروی آن‌ها و
خلوص بیش‌تر به طور مخفی انفاق کنند و در آنجا که پای مصالح دیگری (همانند
تعظیم شعائر مذهبی و
تشویق و ترغیب دیگران) در کار باشد و هتک احترام مسلمانی نشود، آشکارا انفاق کنند.
به موردی از کاربرد
علانیة در
قرآن، اشاره می‌شود:
(الَّذینَ یُنفِقونَ اَمْوالَهُم بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ سِرًّا وَ عَلانیَةً فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنونَ) (کسانی که اموال خود را، شب یا روز، پنهان یا آشکار، انفاق می‌کنند، مزدشان نزد پروردگارشان محفوظ است؛ نه ترسی بر آن‌هاست و نه اندوهگین می‌شوند.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
(الَّذینَ یُنْفِقونَ اَمْوالَهُمْ بِاللَّیْلِ وَ النَّهارِ... ) دو کلمه
سر و علانیه دو معنای متقابل به هم دارند و این دو کلمه حال از جمله: ینفقون است و تقدیر کلام این است که: آن‌هایی که اموال خود را در شب و روز انفاق می‌کنند در حالی که گاهی انفاق خود را پنهان داشته و گاهی آن را اظهار می‌دارند... و اگر همه احوال انفاق را ذکر کرده برای این بود که بفهماند انفاق‌گران نسبت به عمل خود اهتمام دارند و همواره و در شب و روز و
خلوت و جلوت می‌خواهند
ثواب انفاق را دریابند و حواسشان جمع این است که همواره
رضای خدا را به دست آورند و لذا می‌بینیم
خدای سبحان در آخر این آیات با زبان مهربانی و
لطف به ایشان، وعده‌ای نیکو داده و می‌فرماید:
(فَلَهُمْ اَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ)
• شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «علانیة»، ج۳، ص۲۲۷-۲۲۸.
