• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عصیان (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عِصْيان‌ (به کسر عین و سکون صاد) یکی از مفردات به کار رفته در قرآن کریم به معنای نافرمانى و خروج از طاعت است. این واژه دارای مشتقاتی است که در آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند: عَصِىّ (به فتح عین و کسر صاد) به معنای نافرمان و عاصى، و مَعْصِيَت (به فتح میم و سکون عین و کسر صاد) به معنای عصيان.



عِصْيان‌: نافرمانى و خروج از طاعت است. «عَصَى‌ عِصْيَاناً: اذا خرج عن الطاعة». اصل آن از تمانع به وسيله عصا است. (وَ كَرَّهَ إِلَيْكُمُ الْكُفْرَ وَ الْفُسُوقَ وَ الْعِصْيانَ‌).
معصیت نيز به معنى عصيان است‌، (وَ يَتَناجَوْنَ بِالْإِثْمِ وَ الْعُدْوانِ وَ مَعْصِيَةِ الرَّسُولِ‌)، (فَعَصى‌ فِرْعَوْنُ الرَّسُولَ فَأَخَذْناهُ أَخْذاً وَبِيلًا).


عَصِىّ: (بر وزن شَريف) نافرمان و عاصى. (وَ بَرًّا بِوالِدَيْهِ وَ لَمْ يَكُنْ جَبَّاراً عَصِيًّا)، يعنى: «یحیی به پدر و مادرش نيكوكار بود و ستمگر و نافرمان نبوده‌». ايضا: (يَا أَبَتِ لَا تَعْبُدِ الشَّيْطَانَ إِنَّ الشَّيْطَانَ كَانَ لِلرَّحْمَنِ عَصِيًّا).


(وَ عَصى‌ آدَمُ رَبَّهُ فَغَوى‌) «آدم به پروردگارش نافرمانى كرد و از زندگى در جنّت محروم و بركنار شد». مراد از عصيان آدم (علیه‌السّلام) مخالفت اوست در خوردن از شجره و پيروى از وسوسه شیطان. و غوايت او به قرينه آيات قبل و بعد محروم شدن از زندگى در جنّت است كه اخراج گرديد. گفته‌اند: اين عصيان ترك اولى است نه معصيت عادى زيرا انبیاء معصوم‌اند و گناه نميكنند. و امر (لا تَقْرَبا هذِهِ الشَّجَرَةَ) ارشادی بود نه مولوی كه مخالفت آن گناه معمولى باشد.
اينها همه در صورتى است كه آدم اولى پیغمبر باشد و اگر پيغمبر نباشد اشكالى در بين نخواهد بود نظير اين است آیه‌: (وَ لَقَدْ عَهِدْنا إِلى‌ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِيَ وَ لَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْماً).
بعضى گفته‌اند: محل زندگى آدم كه قبل از آمدن بروى زمين بود محل تکلیف نبود. و امر مولوى معنى ندارد. ولى بايد دانست كه ظهور نهى در مولويّت است و ظنّ نزديك به یقین آنست كه آدم در روى اين زمين بوده است و از جاى ديگرى نيامده است. المیزان نيز آنرا نهی ارشادی دانسته و مخالفت ارشاد را درباره انبياء بى‌اشكال ميداند؛ و اللّه العالم. ناگفته نماند عصمت انبیاء (علیهم‌السّلام) حتمى است ولى بحث در پيامبر بودن آدم است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۱۱-۱۲.    
۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۷۰.    
۳. طریحی نجفی، مجمع البحرین، ج۱، ص۲۹۶.    
۴. حجرات/سوره۴۹، آیه۷.    
۵. مجادله/سوره۵۸، آیه۸.    
۶. مزمل/سوره۷۳، آیه۱۶.    
۷. مریم/سوره۱۹، آیه۱۴.    
۸. مریم/سوره۱۹، آیه۴۴.    
۹. طه/سوره۲۰، آیه۱۲۱.    
۱۰. طه/سوره۲۰، آیه۱۱۵.    
۱۱. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۴، ص۲۲۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "عصیان"، ج۵، ص۱۱.    






جعبه ابزار