طَیِّب (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَيِّب: (فَتَيَمَّمُوا صَعِيْداً طَيِّباً) «طَيِّب» از مادّه «
طَیْب» به چيزهايى گفته مى‌شود كه با طبع آدمى موافق باشد و در قرآن به بسيارى از موضوعات، اطلاق شده است (الْبَلَدُ
الطَّيِّب-
مساكن طيّبة- ريح
طيّب- حياة
طيّبة و ...) و هر چيز پاكيزه را نيز
«طيّب» مى‌گويند؛ زيرا طبع آدمى ذاتاً از اشياء ناپاک متنفر است. و از اينجا روشن مى‌شود كه خاکِ تيمم بايد كاملًا پاک و پاكيزه باشد.
«
راغب» در «
مفردات» مى‌گويد: معناى
«طَيِّب» در اصل چيزى است كه حواس ظاهر و باطن از آن لذت برد،
(و اين معناى جامعى است كه همه شرائط مناسب يک مسكن را در بر مى‌گيرد).
ترجمه و تفسیر آیات مرتبط با
طَیِّب:
(یا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَكُمْ وَأَيْدِيَكُمْ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِكُمْ وَأَرْجُلَكُمْ إِلَى الْكَعْبَينِ وَإِن كُنتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُواْ وَإِن كُنتُم مَّرْضَى أَوْ عَلَى سَفَرٍ أَوْ جَاء أَحَدٌ مَّنكُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لاَمَسْتُمُ النِّسَاء فَلَمْ تَجِدُواْ مَاء فَتَيَمَّمُواْ صَعِيدًا طَيِّبًا فَامْسَحُواْ بِوُجُوهِكُمْ وَأَيْدِيكُم مِّنْهُ مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِّنْ حَرَجٍ وَلَكِن يُرِيدُ لِيُطَهَّرَكُمْ وَلِيُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ) (اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد! هنگامى كه براى
نماز بر مى‌خيزيد، صورت و دست‌ها را تا
آرنج بشوييد؛ و سر و پاها را تا برآمدگى روى پا مسح كنيد. و اگر جنب باشيد، خود را بشوييد (و
غسل كنيد). و اگر
بیمار يا
مسافر باشيد، يا يكى از شما از محل پستى آمده و قضاى حاجت كرده)، يا با زنان آميزش جنسى داشته‌ايد، و آب براى غسل يا وضو نيافتيد، بر زمين پاكى
تیمّم كنيد؛ به اين طريق كه صورت
[پيشانى
] و دست‌هايتان را با آن مسح كنيد، خداوند نمى‌خواهد شما را در تنگنا قرار دهد؛ بلكه مى‌خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نمايد؛ شايد شكر به جا آوريد.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: توصيف
صعید به اينكه صعيدى
طيب باشد- با در نظر گرفتن اينكه
طيب از هر چيزى است كه حال و وضعى به مقتضاى طبع اوليه‌اش داشته باشد- براى اشاره به اين بوده كه شرط است در خاک تيمم، اينكه حالت اصلى خود را داشته باشد، مثلا از خاک يا سنگ‌هاى طبيعى معمولى باشد، نه خاكى كه با پخته شدن و حرارت ديدن حالت اصلى خود را از دست داده و به صورت گچ، آهک و سفال در آيد و يا در اثر فعل و انفعال‌هاى طبيعى به صورت مواد معدنى در آمده باشد. ... و چه بسا از مفسرين گفته‌اند كه مراد از
طيب بودن صعيد اين است كه خاک تيمم
نجس نباشد.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(يَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَيُدْخِلْكُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَمَسَاكِنَ طَيِّبَةً فِي جَنَّاتِ عَدْنٍ ذَلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (اگر چنين كنيد گناهانتان را مى‌بخشد و شما را در باغهايى بهشتى داخل مى‌كند كه نهرها از پاى درختانش جارى است و در قصرها و مسكن‌هاى پاكيزه در باغهاى جاويدان بهشتى جاى مى‌دهد؛ و اين پيروزى عظيم است.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: خداى تعالى گناهانتان را مى‌آمرزد و به جناتى داخلتان مى‌كند كه از زير درختانش نهرها روان است و مساكنى
طيب در باغهايى عدن و جاودانه دارد و اين خود رستگارى عظيمى است.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «طَیِّب»، ص۳۵۸.
