• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طَیِّب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





طَيِّب (به فتح طاء و تشدید و کسر یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای دلچسبی، طبع پسندی و پاکی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به عثمان بن حنیف و ... از این واژه استفاده نموده است.



طَيِّب به معنای دلچسبی، طبع پسندی و پاکی آمده است.
«طابَ‌ الشيءُ طيْباً.»
یعنی دلچسب و پاک و خوش‌آیند شد.
راغب اصفهانی گوید: اصل طیّب آن است که حواسّ و نفس از آن لذت ببرند.
پاک کردن را استطابه گویند که سبب دلچسب بودن شی‌ء است.


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - طابَ - خطبه ۱۵۴ (موعظه)

امام (صلوات‌الله‌علیه) خطاب به شخصی فرموده است:
«اعْلَمْ أَنّ لِكُلِّ ظاهِر باطِناً عَلى مِثالِهِ، فَما طابَ ظاهِرُهُ طابَ باطِنُهُ.»
«بدان که هر ظاهرى باطنى مطابق خود دارد، آنچه ظاهرش پاک بود، باطنش معمولًا نيز پاک.»

۲.۲ - تُسْتَطابُ - نامه ۴۵ (خطاب به عثمان بن حنیف)

در نامه به عثمان بن حنیف نوشته است:
«بَلَغَني أَنَّ رَجُلاً مِنْ فِتْيَةِ أَهْلِ الْبَصْرَةِ دَعاكَ إلى مَأْدُبَة، فَأَسْرَعْتَ إِلَيْها، تُسْتَطابُ لَكَ الاَْلْوانُ، وَ تُنْقَلُ إِلَيْكَ الْجِفانُ.»
یعنی «به من خبر رسید مردی از اهل بصره تو را به میهمانی دعوت کرده و با شتاب به آنجا رفته‌ای، طعام‌های دلپسند را برای تو می‌طلبیدند و کاسه‌های طعام مرتّب پیش تو می‌آمد.» «تستطاب» یعنی طبع پسند و خوشایند کرده می‌شود.


۲.۳ - بِطَيْبَةَ - خطبه ۱۶۱ (وصف رسول الله)

یکی از نام‌های مدینه منوره «طیبه» (مثل خیمه) است چنانکه در وصف رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است:
«مَوْلِدُهُ بِمَكَّةَ، وَ هِجْرَتُهُ بِطَيْبَةَ
«زادگاهش «مکّه» و هجرتگاهش «مدینه طیّبه» بود.»


موارد زیادی از این ماده در «نهج‌البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۸۷.    
۲. طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۱۰.    
۳. شرتونی، سعید، أقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۴۰۷.    
۴. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ص۵۲۷.    
۵. جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۷۳.    
۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۳۱، خطبه ۱۵۴.    
۷. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، خطبه ۱۵۰.    
۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، خطبه ۱۵۴.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۲۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۵۶.    
۱۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۵۸.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۱۰۲.    
۱۳. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۴۴.    
۱۴. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۱۷۸.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۷۵، نامه ۴۵.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص، نامه ۴۵.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۱۶، نامه ۴۵.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۵۱.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۶۷.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۱۷۰.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۰، ص۱۸۰.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۰، ص۹۰.    
۲۳. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۵.    
۲۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۳۵۱، خطبه ۱۶۱.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۷۷، خطبه۱۵۹.    
۲۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۲۹، خطبه ۱۶۱.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۵۱.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۲۸.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۳۰.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۶، ص۲۶۷.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۴۰۸.    
۳۲. ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۹، ص۲۳۷.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طیب»، ج۲، ص۶۸۷.    






جعبه ابزار