• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

طَعْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: طَعْن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
مقالات مرتبط: طَعْن (مفردات‌قرآن)، طَعَنوا (لغات‌قرآن).


طَعْن (به فتح طاء و سکون عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای زدن با نیزه است.
به طور استعاره در عیب‌گوئی و عیب گرفتن به کار می‌رود.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مورد جنگ صفین و عثمان بن عفّان و... از این واژه استفاده نموده است.


طَعْن
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۷۶.    
به معنای زدن با نیزه آمده است.
بطور استعاره در عیب‌گوئی و عیب‌گرفتن به کار می‌رود.
[۲] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ص۵۲۰.    
[۳] طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۲۷۶.    


برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - طَعَنوا - نامه ۱ (خطاب به اهل بصره)

امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره عثمان بن عفّان به اهل بصره می‌نویسد:
«إِنَّ النّاسَ طَعَنوا عَلَيْهِ ... وَ كانَ مِنْ عائِشَةَ فيهِ فَلْتَةُ غَضَب، فَأُتيحَ لَهُ قَوْمٌ فَقَتَلوهُ.»
[۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص، نامه ۱.    
[۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳، نامه ۱.    
[۶] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، نامه ۱.    

یعنی «مردم بر او خلاف‌هایش را عیب گرفتند.»
[۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵.    
[۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
(شرح‌های نامه:
[۹] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۵.    
[۱۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۳.    
[۱۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۳.    
[۱۲] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۶.    
)
معنی سخن در «تیح» گذشت.
(ببینید: تیح (مفردات‌نهج‌البلاغه))



۲.۲ - الطَّعْنِ - نامه ۱۶ (خطاب به یارانش)

در صفّین به یارانش فرمود:
«وَ اذْمُروا أَنْفُسَكُمْ عَلَى الطَّعْنِ الْدَّعْسيِّ.»
[۱۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۰، نامه ۱۶.    
[۱۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۷، نامه ۱۶.    
[۱۵] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، نامه ۱۶.    

یعنی «خودتان را تشویق کنید بر نیزه‌زدن شدید.»
[۱۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۵.    
[۱۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۶۳.    
(شرح‌های نامه:
[۱۸] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۶۵.    
[۱۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۰۱.    
[۲۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۲۲.    
[۲۱] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۱۴.    
)


۲.۳ - طَعّانينَ - خطبه ۱۱۸ (مذمت یارانش)

«طاعن» طعنه‌زن و عیب‌جو و نیزه‌زن «طعّان» مبالغه آن است، در مذمت یارانش فرموده:
«طَعّانينَ عَيّابينَ، حَيّادينَ رَوّاغينَ.»
[۲۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۷۳، خطبه ۱۱۸.    
[۲۳] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۳۱، خطبه ۱۱۷.    
[۲۴] صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۶، خطبه ۱۱۹.    

«طعنه‌زنان، عیب‌جویان. کنار شوندگان و فرار‌کنندگان هستید.»
[۲۵] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۱.    
[۲۶] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۰.    
(شرح‌های خطبه:
[۲۷] بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۲.    
[۲۸] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۱۹۲.    
[۲۹] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۰۷.    
[۳۰] ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۸۶.    
)


این ماده چهارده بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
[۳۱] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
[۳۲] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۲، خطبه ۱۹۲.    
[۳۳] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۹، نامه ۷.    
[۳۴] سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۳، حکمت ۱۴۲.    


۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۶۷۶.    
۲. ↑ راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، ط دارالقلم، ص۵۲۰.    
۳. ↑ طریحی نجفی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۲۷۶.    
۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص، نامه ۱.    
۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳، نامه ۱.    
۶. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، نامه ۱.    
۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵.    
۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
۹. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۵.    
۱۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۳.    
۱۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۲۰۳.    
۱۲. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۶.    
۱۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۶۰۰، نامه ۱۶.    
۱۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۷، نامه ۱۶.    
۱۵. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص، نامه ۱۶.    
۱۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۸۵.    
۱۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۶۳.    
۱۸. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۶۶۵.    
۱۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۹، ص۲۰۱.    
۲۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۲۲۲.    
۲۱. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۱۵، ص۱۱۴.    
۲۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۷۳، خطبه ۱۱۸.    
۲۳. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۲۳۱، خطبه ۱۱۷.    
۲۴. ↑ صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۶، خطبه ۱۱۹.    
۲۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۱.    
۲۶. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۰.    
۲۷. ↑ بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۲.    
۲۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۵، ص۱۹۲.    
۲۹. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۸، ص۱۰۷.    
۳۰. ↑ ابن ابی الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۲۸۶.    
۳۱. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۸۲، خطبه ۱۲۴.    
۳۲. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۵۲، خطبه ۱۹۲.    
۳۳. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۹، نامه ۷.    
۳۴. ↑ سید رضی، محمد، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۳، حکمت ۱۴۲.    


قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طعن»، ج۲، ص۶۷۶.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 118 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 1 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 16 نهج البلاغه
جعبه ابزار