• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

صَفّ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





صَفّ (به فتح صاد ) از واژگان قرآن کریم به دو معنا است،
اول به معنای صف کشیدن و در صف کردن،
دوم به معنای باز کردن بال‌های پرنده، به طوری که حرکت نکند.



صَفّ در دو معنای صف کشیدن و در صف کردن به کار رفته است.
صَفّ لازم و متعدی به کار می‌رود و به این معنا است که اشیاء مانند انسان و غیره در یک ردیف و خط مستوی قرار گیرند.
صَفّ به معنای باز کردن بال پرنده‌ها هم آمده است. پرنده بال‌های خود را به‌ طوری‌ که حرکت نکند، از هم باز کند.
در اقرب الموارد آمده است: «صَفَ‌ الطائِرُ جناحیه فی السماء:بسطها و لم یحرکها»
صوافّ جمع صافّه است. مراد شتران قربانی است که ایستاده و بسته شده‌اند.


به مواردی از صَفّ که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - صَفًّا (آیه ۴۸ سوره کهف)

(وَ عُرِضُوا عَلی‌ رَبِّکَ‌ صَفًّا)
(آن‌ها در يک صف به پيشگاه پروردگارت عرضه مى‌شوند.)


۲.۲ - صَفًّا (آیه ۴ سوره صف)

(اِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ‌ صَفًّا کَاَنَّهُمْ بُنْیانٌ مَرْصُوصٌ)
(خداوند كسانى را دوست مى‌دارد كه در يک صف در راه او پيكار مى‌كنند گويى بنايى آهنين‌ هستند.)


۲.۳ - صَفًّا (آیه ۳۸ سوره نبا)

(یَوْمَ یَقُومُ الرُّوحُ وَ الْمَلائِکَةُ صَفًّا)
(روزى كه روح و ملائکه به صف مى‌ايستند.)
صفّا در هر دو آیه ممکن است مفعول مطلق باشد، و ممکن است جمع صافّ و نصب آن برای حالیّت باشد، چنانکه شیخ طبرسی و راغب اصفهانی گفته‌اند.
در اقرب الموارد از جمله در معانی صف گفته است: «الْقَوْمُ‌ الْمُصْطَفُّونَ‌».


۲.۴ - الصَّافَّاتِ‌ (آیه ۱ سوره صافات)

(وَ الصَّافَّاتِ‌ صَفًّا. فَالزَّاجِراتِ زَجْراً. فَالتَّالِیاتِ ذِکْراً. اِنَّ اِلهَکُمْ لَواحِدٌ)
(سوگند به صف كشيدگان [فرشتگان منظم و گوش به فرمان‌]، به نهى‌كنندگان [فرشتگان بازدارنده‌] و تلاوت‌كنندگان پياپى آيات الهى، كه به يقين معبود شما يگانه است.)


۲.۵ - الصَّافُّونَ‌ (آیه ۱۶۵ سوره صافات)

(وَ اِنَّا لَنَحْنُ‌ الصَّافُّونَ‌. وَ اِنَّا لَنَحْنُ الْمُسَبِّحُونَ)
(و ما همگى براى اطاعت فرمان خداوند به صف ايستاده‌ايم؛ و ما همه تسبيح‌گوی او هستيم.)


۲.۶ - صَافَّاتٍ‌ (آیه ۴۱ سوره نور)

(یُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِی السَّماواتِ وَ الْاَرْضِ وَ الطَّیْرُ صَافَّاتٍ‌)
«هر آن‌که در آسمان‌ها و زمین هستند و پرندگان بال گشوده خدا را تسبیح می‌کنند.»


۲.۷ - صافَّاتٍ‌ (آیه ۱۹ سوره ملک)

(اَ وَ لَمْ یَرَوْا اِلَی الطَّیْرِ فَوْقَهُمْ‌ صافَّاتٍ‌ وَ یَقْبِضْنَ)
(آيا به پرندگانى كه بالاى سرشان است و بال‌هاى خود را گسترده و جمع مى‌كنند، نگاه نكردند؟)
ظاهرا مراد از (صافَّاتٍ‌ وَ یَقْبِضْنَ) بیان پرواز پرندگان است و حقیقت آن گشودن بال و جمع کردن آن است. به قولی بعضی از آن‌ها بال گشوده‌ هستند و بعضی بال‌ زن به معنی صفیف و دفیف هستند.


۲.۸ - صَوافَ (آیه ۳۶ سوره حج)

(فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَ)
«نام خدا را در آن حال که بپا ایستاده‌ هستند، بر آن‌ها یاد کنید.»
صوافّ جمع صافّه است. مراد شتران قربانی است که ایستاده و بسته شده‌اند. به قول ابن عباس در جوامع الجامع فرموده: در حالی‌که ایستاده و دست‌ها و پاهایشان را صف کرده و دست‌هایشان تا زانو بسته شده است.
در تفسیر المیزان از اصول کافی از عبداللّه بن سنان از امام صادق (علیه‌السّلام) درباره‌ (فَاذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ عَلَیْها صَوافَ‌) نقل کرده که فرمودند: آن در موقعی است که از برای نحر صف کرده شوند، دو دستش از پا تا زانو بسته می‌شود.


۲.۹ - مَصْفُوفَةٌ (آیه ۱۵ سوره غاشیه)

(وَ اَکْوابٌ مَوْضُوعَةٌ. وَ نَمارِقُ‌ مَصْفُوفَةٌ)
«کاسه‌های نهاده و پشتی‌های صف کرده (ردیف هم).»



۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۱۳۴-۱۳۵.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۶.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۵، ص۸۱.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۲۱۲.    
۵. کهف/سوره۱۸، آیه۴۸.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۲۹۹.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۳، ص۴۴۷.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۳، ص۳۲۱.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۵، ص۷۵.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۳۵۲.    
۱۱. صف/سوره۶۱، آیه۴.    
۱۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۵۱.    
۱۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۴۲۱.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۴۹.    
۱۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۳۹۳.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۴۱۸.    
۱۷. نبا/سوره۷۸، آیه۳۸.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۸۳.    
۱۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۲۷۶.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۱۷۱.    
۲۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۶، ص۲۵۱.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۶۴۶.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۹، ص۴۶۰.    
۲۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۴۸۶.    
۲۵. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۳، ص۲۱۲.    
۲۶. صافات/سوره۳۷، آیه۱- ۴.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۶.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۴۶.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۷۹.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۲۰.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۵۴.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان،، ج۸، ص۲۹۶.    
۳۳. صافات/سوره۳۷، آیه۱۶۵ و ۱۶۶.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۴۵۲.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۲۶۸.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۷۶.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱،ص۵۸.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۳۳۷.    
۳۹. صافات/سوره۳۷، آیه۱- ۴.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۱۷۹.    
۴۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۱۲۰.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۰، ص۴۵۴.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۶۸۴.    
۴۴. نور/سوره۲۴، آیه۴۱.    
۴۵. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۳۳-۱۳۶.    
۴۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۱۸۴-۱۸۸.    
۴۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۵۹.    
۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۱۵۱-۱۵۲.    
۴۹. ملک/سوره۶۷، آیه۱۹.    
۵۰. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۶۳.    
۵۱. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، ج۱۹، ص۳۵۹.    
۵۲. علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۶۰۱.    
۵۳. طبرسی، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۹۱.    
۵۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۵، ص۱۸۸.    
۵۵. طوسی، فضل بن حسن، تفسیر التبیان، ج۱۰، ص۶۷.    
۵۶. قرشی، سید علی‌اکبر، تفسیر احسن الحدیث، ج۱۱، ص۲۶۳.    
۵۷. حج/سوره۲۲، آیه۳۶.    
۵۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۷۵.    
۵۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۵۳۰.    
۶۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۳۷.    
۶۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۲۱۷.    
۶۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر جوامع الجامع، ج۲، ص۵۶۰.    
۶۳. علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۵۳۶.    
۶۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۳۸۰.    
۶۵. غاشیه/سوره۸۸، آیه۱۴ و ۱۵.    
۶۶. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲۰، ص۲۷۴.    
۶۷. طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه سیدمحمدباقر موسوی، ج۲۰، ص۴۵۸.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۱۰، ص۷۲۷.    
۶۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۷، ص۴۳.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صفّ»، ج۴، ص۱۳۴-۱۳۵.    






جعبه ابزار