صَعید (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صَعید (به فتح صاد) از
واژگان قرآن کریم به معنای
خاک یا وجه الارض است.
صَعید چهار بار در قرآن آمده است.
صَعید به معنای خاک یا وجه الارض است.
الصحاح آن را خاک گفته و از
ثعلب معنای روی زمین (وجه الارض) را نقل کرده است.
قاموس المحیط خاک یا وجه الارض معنا کرده است.
راغب اصفهانی صعید را به روی زمین اطلاق کرده است و اشاره کرده است، به قولی غبار برخاسته است.
مجمع البیان صعید را روی زمینی که بی‌علف و بی‌درخت باشد، معنا کرده است، و از
زجاج نقل کرد که خلافی میان اهل لغت نمی‌بینم که
صعید به معنی روی زمین است، در ادامه فرمود: این موافق مذهب اصحاب ماست که فرموده‌اند
تیّمم بر
سنگ جایز است خواه روی آن خاک باشد یا نه.
در
جوامع الجامع از قول
زجاج نقل شده که
صعید وجه الارض است، خاک یا سنگ بی‌خاک باشد، اگر تیّمم‌کننده دست به سنگ زده
مسح نماید آن طهور است.
مذهب
ابوحنیفه نیز این است، و آن از
ائمه هدی (علیهم‌السّلام) روایت شده است.
پس همان‌طور که از اهل بیت (علیهم‌السّلام) نقل شده و آیه ۸
سوره کهف دلالت دارد،
صعید مطلق وجه الارض است نه فقط خاک.
صعید ظاهرا به معنی
مصعود است و علت این تسمیه چنان‌که از زجاج نقل شده آن است که روی زمین انتهای بالا رفته از باطن آن می‌باشد.
به مواردی از
صَعید که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً) (بر زمين پاكى تيمّم كنيد.)
(فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً) (بر زمين پاكى
تیمّم كنيد.)
(وَ اِنَّا لَجاعِلُونَ ما عَلَیْها صَعِیداًجُرُزاً) (و ما سرانجام آن‌چه را بر روى
زمین است خاک بى‌حاصلى قرار مى‌دهيم.)
(فَتُصْبِحَ صَعِیداً زَلَقاً) (و مجازات حساب شده‌اى از آسمان بر باغ تو فرو فرستد، به گونه‌اى كه آن را به زمين بى‌گياهى مبدل كند.)
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «صعید»، ج۴، ص۱۲۷-۱۲۸.
