سٰاویٰ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سٰاویٰ:(حَتَّى إِذَا سَاوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ) «سٰاویٰ» به معنای برابر كردن، پرداختن و مرتب گردانيدن است.
مفهوم
آیه اين است كه
ذوالقرنین پاره‌هاى
آهن را ميان شكاف
کوه گذاشت تا شكاف را پر كرد و دو لبۀ كوه را با هم برابر كرد
(حَتّٰى إِذٰا سٰاوىٰ بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ) و به گفتۀ
قاموس «مفاعله» گاهى مثل «تفعيل» مى‌آيد و اين آيه از آن قبيل است. واژۀ «
صدف» در اين‌جا به معنى كنارۀ كوه است و از اين تعبير روشن مى‌شود كه ميان دو كنارۀ كوه شكافى بوده كه
یأجوج و
مأجوج از آن وارد مى‌شدند، ذو القرنين تصميم داشت آن را پر كند.
به موردی از کاربرد «سٰاویٰ» در قرآن، اشاره می‌شود:
(آتوني زُبَرَ الْحَديدِ حَتَّى إِذا ساوَى بَيْنَ الصَّدَفَيْنِ قالَ انفُخوا حَتَّى إِذا جَعَلَهُ نارًا قالَ آتوني أُفْرِغْ عَلَيْهِ قِطْرًا) «قطعات بزرگ آهن برايم بياوريد و روى هم بچينيد. تا وقتى كه كاملًا ميان دو كوه را پوشانيد، گفت: در اطراف آن
آتش بيفروزيد، و در آن بدميد. آن‌ها دميدند تا آتش، قطعات آهن را سرخ كرد، گفت: اكنون مس مذاب برايم بياوريد تا بر روىِ آن بريزم و شكاف‌هاى آن را پر كنم.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
(آتوني زُبَرَ الْحَديدِ ...) كلمه زبر - به ضمه زاء و فتحه باء - جمع زبرة است، هم چنان كه غرف جمع
غرفة استر، و زبره به معناى قطعه است.
و كلمه ساوى به طورى كه گفته‌اند به معناى تسويه است، و همين عبارت سوى نيز
قرائت شده. و صدفين تثنيه صدف است كه به معناى يک طرف
کوه است. و بعضى گفته‌اند اين كلمه جز در كوهى كه در برابرش كوه ديگرى باشد استعمال نمى‌گردد. و بنا بر اين كلمه مذكور از كلمات دو طرفى مانند زوج و ضعف و غير آن دو است. و كلمه قطر به معناى
مس و يا روى مذاب است، و افراغ قطر به معناى ريختن آن به سوراخ و فاصله‌ها و شكاف‌ها است.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «ساوی»، ص ۴۴۶.
