سُفْل (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سُفْل (به ضم سین و سکون فاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای پائینی و پستی است. مشتقات واژه سفل که در آیات قرآن استفاده شده عبارتند از:
سافِل (اسم فاعل) به معنای پائین،
أسْفَل (اسم تفضیل) به معنای پائین‌تر که جمع آن
أسْفَلون و مؤنثش
سُفلی می‌باشد.
سُفْل به معنای پائينى و پستى است.
کاربردهای سُفْل در قرآن عبارتند از:
سافِل به معنای پائين است.
(جَعَلْنا عالِيَها سافِلَها ...) «بالاى آن‌را پائين آن گردانيديم يعنى زير و رو كرديم.»
أسْفَل به معنای پائين‌تر است.
(إِنَّ الْمُنافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ ...) (
منافقان در پايين‌ترين دركات و طبقات
دوزخ قرار دارند....)
جمع آن
أسْفَلون است.
(فَجَعَلْناهُمُ الْأَسْفَلِينَ) (ولى ما آنان را پست و مغلوب ساختيم.)
سُفْلى مؤنّث أسفل است.
(وَ جَعَلَ كَلِمَةَ الَّذِينَ كَفَرُوا السُّفْلى ...) (و گفتار و خواسته
کافران را پايين‌تر قرار داد....)
(ثُمَّ رَدَدْناهُ أَسْفَلَ سافِلِينَ) (سپس او را به پايين‌ترين مرحله بازگردانديم.)
ناگفته نماند در قرآن كريم هر جا
اسم تفضیل به جمع اضافه شده
مضاف الیه با الف و لام آمده نظير
(أَ لَيْسَ اللَّهُ بِأَحْكَمِ الْحاكِمِينَ) (آيا خداوند بهترين حاكمان نيست؟!)
(وَ هُوَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ) (و در هر حال، خداوند مهربانترين مهربانان است.)
و غيره ولى در اين آيه سافلين بدون لام است. بعضى گفته‌اند آن نظير اعلى عليّين است. ولى عليّين مفرد است نه جمع. در
کشاف گويد: عبداللّه آن را اسفل السافلين خوانده است.
به هر حال معنى آيه چنين است: «سپس او را به پائين‌تر پائين‌ها برگردانديم.» بعيد است مراد از
أَسْفَلَ سافِلِينَ پيرى و نظير آن باشد بلكه به احتمال قوى مراد انسانى است كه قواى شهوانى بر او مسلّط شده و چنين شده
(إِنَّ الْإِنْسانَ لَظَلُومٌ كَفَّارٌ) (انسان، ستمكار و ناسپاس است.)
(وَ كانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا) (و انسان، هميشه
عجول بوده است.!)
(وَ كانَ الْإِنْسانُ أَكْثَرَ شَيْ‌ءٍ جَدَلًا) (ولى انسان بيش از هر چيز، به
مجادله مى‌پردازد.)
(إِنَّهُ كانَ ظَلُوماً جَهُولًا) (او بسيار ستمكار و
نادان بود.)
(وَ كانَ الْإِنْسانُ كَفُوراً) (و انسان، بسيار ناسپاس است.)
اين‌ها مقام اسفل سافل انسانيّت است آنگاه به وسيله هدايت فطرى و تربيت پيامبران پيش رفته
(لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ) (مردانى كه هيچ تجارت و داد و ستدى آنان را از ياد خدا غافل نمى‌كند.)
(يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّداً وَ قِياماً) (كسانى كه شبانگاه براى پروردگارشان
سجده و
قیام مى‌كنند.)
و غيره شده است. باقى مطلب را در «تين» و «انسان» مطالعه كنيد.
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سفل»، ج۳، ص۲۷۵.
