سوره رعد
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سوره رعد، سيزدهمين سوره قرآن است. با توجه به ذکر واژه «رعد» در
آیه ۱۳
اين سوره و تبيين پديده‌هاى آسمانى همچون
رعد ،
صاعقه ،
ابرهای باران‌زا و…، اين سوره، «رعد» ناميده شد.
غرض اين سوره بيان
حقیقت قرآنى است كه بر
رسول خدا (ص) نازل شده، و اين كه اين قرآن
معجزه و آيت
رسالت است. اين سوره همانند ساير سوره‌هاى مكى چون در آغاز دعوت
پیامبر (ص) و به هنگام درگيرى شديد با
مشرکان نازل شده است، بيش تر پيرامون مسائل عقيدتى به ويژه دعوت به
توحید و مبارزه با
شرک و اثبات
معاد سخن مى‌گويد. و پس از اشاره به حقانيت و عظمت قرآن، به بيان
آیات توحيد و اسرار آفرينش كه نشانه‌هاى ذات پاك
خدا هستند مى‌پردازد.
گاهى از برافراشتن آسمان‌هاى بى‌ستون، سخن مى‌گويد و زمانى از تسخير
خورشید و
ماه به فرمان خدا. گاه از گسترش
زمین و آفرينش كوه‌ها و نهرها و درختان و ميوه‌ها، و زمانى از پرده‌هاى آرام بخش
شب كه
روز را مى‌پوشاند. گاه دست مردم را مى‌گيرد و به ميان باغ‌هاى
انگور و
نخلستان و لابلاى زراعت‌ها مى‌برد، و شگفتي‌هاى آن‌ها را بر مى‌شمرد. سپس به بحث معاد و زندگى نوين
انسان و دادگاه
عدل پروردگار مى‌پردازد. و اين مجموعه معرفى
مبدء و معاد را، با بيان مسئوليت‌هاى مردم و وظائفشان و اين كه هر گونه تغيير و دگرگونى در سرنوشت آن‌ها، بايد از ناحيه خود آنان شروع شود، تكميل مى‌كند.
در ادامه دگر بار به مساله توحيد باز مى‌گردد، زماني از
تسبیح رعد و وحشت آدميان از برق و صاعقه، بحث مى‌كند، و زمانى از
سجده آسمانيان و زمينى‌ها در برابر عظمت پروردگار. سپس براى اين كه
چشم و گوش‌ها را بگشايد و انديشه‌ها را بيدار كند، و بى‌خاصيت بودن بت‌هاى ساخته و پرداخته دست
بشر را روشن سازد، آن‌ها را به انديشه و تفكر دعوت مى‌كند و براى شناخت
حق و
باطل ، مثال مى‌زند، مثال هايى
زنده و محسوس، و قابل درك براى همه.
و از آنجا كه ثمره نهايى
ایمان به توحيد و معاد، همان برنامه‌هاى سازنده عملى است به دنبال اين بحث‌ها، مردم را به
وفای به عهد ،
صله رحم ،
صبر و استقامت،
انفاق در پنهان و آشكار و ترك انتقام‌جويى دعوت مى‌كند و دگر بار به آن‌ها نشان مى‌دهد كه زندگى
دنیا ناپايدار است، و آرامش و اطمينان جز در سايه ايمان به خدا حاصل نمى‌شود. و سرانجام دست مردم را مى‌گيرد و به اعماق
تاریخ مى‌كشاند و سرگذشت دردناك اقوام ياغى و سركش گذشته و آن هايى كه حق را پوشاندند يا مردم را از حق بازداشتند بطور مشخص نشان مى‌دهد، و با تهديد كردن كفار با تعبيراتى تكان دهنده سوره را پايان مى‌بخشد. بدين سان، سوره رعد، از عقايد و ايمان، شروع مى‌شود و به اعمال و برنامه‌هاى انسان‌سازى پايان مى‌يابد.
۱. اين
سوره ۴۳ آيه به
عدد کوفى، ۴۴ آيه به
عدد حجازى، ۴۵ آيه به
عدد بصرى، ۴۷ آيه به
عدد شامى، ۸۵۵ يا ۸۶۵ کلمه و ۳۵۰۶ يا ۳۵۴۱ حرف دارد.
۲. در ترتيب نزول، نود و ششمين و در مصحف شريف سيزدهمين سوره است و پيش ازسوره الرحمن و پس از سوره محمد (ص) فرو فرستاده شد.
۳. پس از
سوره انفال ، دومين سوره از سوره‌هاى مثانى، کمتر از نيم جزء
قرآن و هفتمين سوره‌اى است که با
حروف مقطعه آغاز شده و آيه ۲۸
آن داراى
سجده مستحب است.
۴. برخى آن را مکّى و برخى ديگر
مدنی دانسته‌اند. شماره ترتيب نزول اين سوره نيز مؤيد مدنى بودن آن است؛ ولى ويژگى‌ها و سياق
آیات آن نشان مى‌دهد، مکى است.
۵. يک يا دو آيه
منسوخ دارد.
۱. خداشناسي
معجزه و آيت رسالت بودن قرآن؛
۲.
معاد و رستاخيز؛
۳. شگفتي‌هاى
جهان خلقت و پديده‌هاى آسمانى همچون
رعد ، صاعقه و…؛
۴.
تاریخ عبرت‌انگيز اقوام و ملل نافرمان؛
۵. مسائل اخلاقى همچون سفارش به
صبر و استقامت.
از آن در باب
صلات سخن گفته‌اند.
سجده کردن هنگام
تلاوت پانزدهمین آیه سوره رعد
مستحب است.
از
امام صادق علیه السّلام روایت شده است: «هرکس سوره رعد را بسیار تلاوت کند، خداوند او را گرفتار صاعقه نمى‌کند، هرچند ناصبى(دشمن
اهل بیت علیهم السّلام) باشد و اگر
مومن (
شیعه) باشد، بى حساب وارد
بهشت مى‌گردد و
شفاعت او در حق خانواده و برادرانش پذیرفته خواهد شد».
فرهنگ نامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «سوره رعد». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۱۱۸.
